فیروزه رمضان زاده- فرخ نیکمرام، مترجم و فعال سیاسی پیشین ساکن آمریکاست که در جریان انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۸۸ در ستاد انتخاباتی مهدی کروبی فعالیت می‌کرد. این محقق ۳۵ ساله در ایران با کمپین یک میلیون امضا و سازمان‌های فعال در حوزه دگرباشان نیز همکاری داشت. فرخ نیکمرام پس از مهاجرت از ایران مدتی در مرکز اسناد حقوق بشر ایران به عنوان محقق فعالیت داشت.
نیکمرام در گفتگو با کیهان لندن می‌گوید چندی پیش هنگام تحقیق با یک مجموعه شعر با عنوان «صلح» از سروده‌های گودرز چراغی، شاعر و کتابدار ساکن ایران آشنا شد و این کتاب را به زبان انگلیسی ترجمه و در سایت آمازون منتشر کرد.
این مجموعه شعر۳۶ صفحه‌ای در قالب ۵۷ شعر کوتاه به گفته شاعر این مجموعه، با «بیان، ساختار و طرحی نو و داشتن قابلیت ترجمه» تقریباً به سبک هایکوهای ژاپنی سروده شده است:
اینجا بازار پرنده‌هاست
روبرو دیوار و پشت سر راهی که به وعده‌گاه ختم می‌شود
پرندگانی بیدار
نوک‌زنان لحظه‌های انتظار.
و یا:
از باد می‌بوید بوی مرگ و باروت را تیهوی مست
ایستاده
بر آبشخور کوهسار.
فرخ نیکمرام همچنین با همکاری یکی از نویسندگان عراقی ساکن ایران ترجمه عربی این اشعار را در کنار متن فارسی و ترجمه انگلیسی آورده است.
از او می‌پرسم چطور با این مجموعه و شاعر آن آشنا شدی؟ می‌گوید: «شعرهای زیادی به دست من می‌رسد اما چندی پیش هنگام تحقیق، یک مجموعه شعر به دستم رسید به نام «صلح»، فکر کردم که این مجموعه و ترجمه آن در شرایط کنونی، بسیار مورد نیاز است.»
این مترجم در مورد مجموعه شعر «صلح» می‌گوید: «از شعرهای کوتاهی نزدیک به سبک هایکو، تشکیل شده است، سبکی از شعرهای ژاپنی که در امریکا نیز به شهرت رسیده‌اند؛ من با موافقت شاعر این اشعار، گودرز چراغی، تصمیم گرفتم آنها را به دو زبان انگلیسی و عربی ارائه کنم تا جامعه جهانی با شعر فارسی امروز آشنا شود. قدم بعدی این است که شکل صوتی این مجموعه منتشر شود.»
او در توضیح اینکه چرا اشعار مجموعه «صلح» را برای ترجمه به زبان انگلیسی و معرفی به مخاطبان غیرفارسی‌زبان انتخاب کرده است می‌گوید: «این اشعار به دلیل مفاهیم خاص شعری برای تفهیم موضوع صلح به مردم سایر کشور‌ها موثر است. پس از سه چهار نوبت بازنگری، این مجموعه را به زبان انگلیسی ترجمه کردم.
البته باید بپذیریم که بخشی از زیبایی‌های کار در ترجمه از بین می‌رود. مثلاً شعرهای خودم را ترجمه نمی‌کنم. اما به قول خانم پگی نونان، برنده جایزه پولیتزر، نویسنده و مقاله‌نویس وال استریت ژورنال، پشت یک اثر ادبی منطق قرار دارد. تلاش من هم بر این بود که با حفظ تصاویر، منطق شاعر را ارائه کنم. و همچنین تمام تلاشم این بود که ترجمه‌ای خلق کنم که مخاطبان غیرفارسی‌زبان مانند مخاطب فارسی از مفاهیم مجموعه «صلح» انگیزه خوبی پیدا کنند. تا آنجا که زبان انگلیسی اجازه می‌داد، تمام تلاش خود را به کار بردم تا ترجمه مانند متن اصلی شعر باشد.»
از نیکمرام می‌پرسم آیا از این ترجمه بازخورد خوبی گرفته است؟ می‌گوید: «به اعتقاد بسیاری از کسانی که نسخه انگلیسی را مطالعه کرده‌اند این مجموعه نمونه‌ای کامل و پاکیزه از اشعار فارسی است که به انگلیسی ترجمه شده است. اغلب مخاطبان انگلیسی‌زبان که این کتاب را در سایت آمازون به صورت آنلاین قرض گرفته و مطالعه کرده‌اند و چه آنهایی که نسخه چاپی آن را خریداری کرده‌اند با این اشعار حس خوبی داشته‌اند. برخی از آنها که با من دوست هستند گفته‌اند که با خواندن این اشعار هیجان‌زده شده‌اند. در مجموع، بازخورد خوبی از جامعه امریکایی و انگلیسی‌زبان گرفته‌ام.
البته با توجه به اینکه کتاب به صورت رایگان در دسترس همگان قرار نگرفته بازخورد چندانی از جامعه فارسی‌زبان دریافت نکرده‌ام هرچند این کتاب کمتر از یک ماه است که در وبسایت آمازون منتشر شده است.»
او در معرفی شاعر مجموعه «صلح» توضیح می‌دهد: « گودرز چراغی، دارای مدرک کار‌شناسی در رشته روان‌شناسی است ولی دیوانه‌وار عاشق ادبیات فارسی است. او که از مجروحان بازمانده از جنگ ایران و عراق است اکنون به حرفه کتابداری مشغول است. بجز این مجموعه شعر، قرار است دو کتاب دیگر منتشر کند که در ایران اجازه انتشار از سوی وزارت ارشاد نگرفتند.»
مترجم مجموعه شعر «صلح» ادامه می‌دهد: « نکته جالبی که باید بگویم این است که بلافاصله چند روز پس از انتشار کتاب در وبسایت آمازون، چند نفر از طرف وزارت ارشاد به سراغ آقای چراغی رفتند و به او گفتند چرا در چارچوب وزارت ارشاد کتابت را چاپ نکردی و کتاب را در آمازون و خارج از کشور منتشر کردی؟ او به این دلیل کتابش را به من سپرد که می‌ترسید شعر‌هایش زیر تیغ سانسور وزارت ارشاد برود. البته آنها قول‌هایی داده‌اند که این کتاب را در ایران نیز منتشر کنند البته مشخص نیست که چه مقدار از این کتاب زیر تیغ سانسور برود. از طرفی، این کتاب جدیدی نیست و سال‌هاست که گودرز چراغی در تلاش بود این کتاب را در ایران منتشر کند اما اجازه انتشار به او نمی‌دادند.»
نیکمرام در مورد مفاهیم و عناصر به‌کار رفته در مجموعه «صلح» می‌گوید: «چراغی در شرایطی که چهار انگشت دست خود را در جریان جنگ ایران و عراق از دست داده درک شخصی‌تری از جنگ دارد. این اشعار بسیار طبیعت‌گرا هستند و او در بسیاری از شعر‌هایش با استفاده از عناصر طبیعی به موضوع صلح پرداخته است.»
نیکمرام با اشاره به تحقیق در مورد «صلح» پیش از ترجمه این مجموعه اضافه می‌کند: «صلح در سه مفهوم تعریف شده است، یکی صلح بین فرد و خود، دیگری صلح بین فرد و گروهش مثل خانواده و سومی صلح میان گروه تو و بقیه گروه‌ها. این شامل صلح بین‌المللی هم می‌شود که در آن کشور‌ها با هم به صلح می‌رسند.»
به گفته نیکمرام، گودرز چراغی در این مجموعه به این سه بعد از ابعاد صلح به شکلی انتزاعی پرداخته است؛ «نکته مهم این است که صلح یکی از اختراعات بشر است، یعنی در طبیعت شما مفهومی به عنوان صلح ندارید؛ صلح، زاده‌ی تمدن بشری است و با تمدن‌های بشری شکل گرفت که به معنای نه جنگ بوده است.»
این مترجم در ادامه توضیح می‌دهد: «مهرشاد نیکمرام، عموی من ادیتور این مجموعه است و با صدای او این کار و ترجمه‌های صوتی بعدی من در آینده منتشر خواهد شد.»
فرخ نیکمرام در مورد ترجمه عربی این مجموعه توضیح می‌دهد: «ترجمه عربی این کتاب توسط یک دوست نویسنده مهاجر عراقی ساکن ایران انجام شده که به خاطر شرایط امنیتی اجازه ندارم از او نام ببرم.»
