بهنام منصوری – سیر صعودی قیمت دلار که از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد، در هفته اخیر بیشترین شتاب را به خود گرفت. افزایش ۵۰۰ تومانی دلار در یک روز و رکوردشکنی قیمت آن به بیش از ۶ هزار تومان، موضوعی نبود که طرفداران حسن روحانی در انتخابات یک سال پیش، انتظار آن را بکشند.
برای کارشناسان اقتصادی، افزایش دلار در زمان احمدی نژاد به دلیل تشدید تحریم‌های نفتی و بانکی در آن دوره قابل توجیه بود اما افزایش قیمت دلار در دوره‌ای که به «پسابرجام» شناخته می‌شود، برای مردمی که دل درگرو توافق هسته‌ای داشتند، سوال‌برانگیز است.
همین موضوع باعث شد تا کابینه‌ای که به عنوان «لیبرال‌ترین» دولت در عمر جمهوری اسلامی شناخته می‌شود، با کمک از نیروهای انتظامی، دلار کوپنی ۴۲۰۰ تومانی را بر بازار تحمیل کند.
اما چرا در روزهای اخیر شاهد افزایش شدید نرخ دلار بودیم؟
به صورت ساده و عامیانه، افزایش قیمت ارز دو دلیل داخلی و خارجی دارد:
دلایل داخلی
۱.سفرهای خارجی: معمولا در ایام نوروز و به علت افزایش سفرهای خارجی، تقاضا برای ارز زیاد می‌شود؛ این موضوع در روزهای دیگر مانند اربعین به دلیل افزایش سفر به عراق نیز دیده می‌شود، همین موضوع یکی از عواملی است که در چنین برهه‌هایی از زمان، صرافی‌های داخل کشور و بانک مرکزی با افزایش تقاضا برای دلار روبرو شوند.
۲.کاهش تورم سالیانه و بازار بی‌ثبات ایران: تک‌رقمی شدن تورم سالیانه که حسن روحانی از آن به عنوان یکی از افتخارات دولت خود یاد می‌کند، کاهش سودهای بانکی در زمستان گذشته را به همراه داشت. همین موضوع عاملی شد تا مردم پول‌های خود را از بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در بازار خارج کنند. اما به دلیل عدم ثبات بازار در ایران، خرید و فروش ارز بستر با ثباتی برای حفظ سرمایه قلمداد می‌شود. به همین دلیل در ماه‌های پایانی سال ۹۶، پول‌ها از بانک‌ها به صرافی‌ها سرازیر شد.
دلایل خارجی
۱.خطر جنگ و بازگشت تحریم‌ها: با حضور چهره‌های راست‌گرایی چون جان بولتون در کاخ سفید به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا و افزایش احتمال رویارویی نظامی آمریکا و ایران، و همچنین احتمال بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا در روابط بین بانکی یکی از عواملی است که مردم داخل کشور را از لحاظ روانی تحت تاثیر قرار داده تا از ترس کاهش عرضه دلار در کشور، از هم اکنون نسبت به خرید آن اقدام کنند و یک تقاضای نامتعارف بر بازار تحمیل کنند.
۲.احتمال خروج آمریکا از برجام: از چند هفته گذشته، منابع خبری مختلف اعلام کرده‌اند که ترامپ در گزارش ۹۰ روزه خود در ۲۲ اردیبهشت‌ماه آینده، عضویت کشورش در توافق هسته‌ای را تمدید نخواهد کرد. همین موضوع باعث شده تا یک ماه مانده یه اعلام نظر ترامپ، بازار ارز با التهاب روانی روبرو شود.
دلیل داخلی- خارجی
- جمهوری اسلامی چند سالی تحت تحریم بوده و مبادلات بانکی آن صرفا از طریق صرافی‌ها انجام می شده و هم اکنون نیز این روند ادامه دارد. همچنین نظارت بانک مرکزی محدود به واردات است و نظارتی مستمر برای کنترل صرافی ندارد.
از طرفی باید توجه داشت که صرافی‌ها به فکر کارمزد و سود بیشتر هستند. تحریک بازار ارز از طرف عواملی که از صرافی‌های خارج از کشور در اربیل، سلیمانیه، استانبول، هرات و یا دبی صورت می‌گیرد، باعث جمع شدن دلار از سطح کشور و انتقال آن به خارج است. همین موضوع در یک چرخه‌ی علمی، به دلیل عدم نظارت از سوی بانک مرکزی بر صرافی‌ها، باعث افزایش قیمت ارز می‌شود، به همین دلیل است که رییس بانک مرکزی کشورهایی مانند امارات و عربستان را بی‌تقصیر در نوسانات ارز نمی‌داند. اما در واقعیت مقصر اصلی افزایش قیمت دلار، سیستم معیوب نظارتی بانک مرکزی است.
با این حال آنچه در بالا به عنوان دلایل افزایش نرخ دلار و ارز در روزهای اخیر یادآوری شده، تنها متغیرهای این نوسانات نبوده و پارامترهای دیگری از جمله نرخ بیکاری، نقدینگی بالا، عدم کارآیی برجام و… از جمله گزاره‌هایی است که در لایه های زیرین، بر کاهش ارزش پول ملی، تاثیرگذاراست.
#سقوط_ریال
برای ریال نفسی باقی نمانده
عده زیادی از سران مملکت درحال خارج کردن مال و اموالشان به صورت ارز از کشور هستند
خروج کلان سرمایه ها
در ماه‌های پایانی پارسال «بیش از ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده» است.
– محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس
نرخ ارز دانشجویی آزاد شد; از این پس نرخ ارز دانشجویی با قیمت آزاد محاسبه می‌شود
«نبود اطمینان سیاسی» یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش قیمت دلار
یک میلیون تومان ایرانی = سیزده هزار افغانی
حالا نمیشه برای ارزان شدن دلار “نماز دلار” بخوانند؟
و لاکن، دوستان در ایران لطف کنند زیر عکس خمینی روی اسکناس‌ها بنویسند:
“اقتصاد مال خر است” – آیت‌الله خمینی