مشاور امنیت ملی کاخ سفید به تازگی هشدار داده که واشنگتن برای اعمال تحریم‌ها علیه شرکت‌های اروپایی که پس از لغو توافق اتمی همچنان با رژیم ایران همکاری می‌کنند آماده است.
جان بولتون در مصاحبه با شبکه ABC در پاسخ به این پرسش که «آیا تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران مشمول شرکت‌های اروپایی که در حال تجارت با ایران هستند می‌شود» با استناد به دستور تازه دونالد ترامپ گفته این احتمال وجود دارد و اروپایی‌ها با پیامدهای تحریم‌های تاثیرگذار آمریکا مواجه خواهند شد.
او می‌گوید، مسئله این است که اروپایی‌ها میخواهند چه کار کنند، اگر دقت کنند، متوجه خواهند شد که باقی ماندن در این توافق و مخالفت با تصمیم رییس جمهوری آمریکا به نفع آنها نیست. ما همچنین اقدامات ایران را در خصوص باقی ماندن در توافق بررسی می‌کنیم.
بولتون معتقد است تحریم‌های آمریکا در نهایت کشورهای اروپایی را متقاعد خواهد خواهد کرد که آنها نیز از توافق اتمی خارج شوند.
مشاور امنیتی کاخ سفید در بخشی از این گفتگو عنوان کرده «اروپا قصد دارد در این توافق باقی بماند اما من فکر می‌کنم آنها از درون سقوط خواهند کرد و ما نیز شاهد آن خواهیم بود و بهتر است متحدان اروپایی با رویکرد جدید واشنگتن موافقت کنند.»
روزنامه فایننشال تایمز با اشاره به این صحبتهای جان بولتون در گزارشی به بررسی این نکته پرداخته که دولتهای اروپایی گزینههای زیادی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ندارند.
در این گزارش آمده دیپلمات‌های اروپایی و تحلیلگران می‌گویند ۲۸ عضو اروپا به دنبال راهی هستند تا به شرکت‌های فعال خود در ایران کمک کنند تا مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند.
اقدامات تهدیدآمیز آمریکا حدود ۲۰ میلیارد یورو تجارت سالانه میان ایران و اروپا را به خطر انداخته است که شامل گروه نفتی توتال و اتومبیلسازی رنو نیز می‌شود. مهمتر اینکه خروج آمریکا از توافق اتمی مزایای اقتصادی تهران را که بر اساس آن حیات برجام تضمین میشد را هم به خطر انداخته است.
فایننشال تایمز مینویسد روش سرسختانه ترامپ در برخورد با دولتهای اروپایی در مورد همکاری با ایران به همان اندازه مهم است که فشارها در زمینه تجاری به چین در تغییر سیاستهای کره شمالی موثر بود.
ترامپ به وزرای آمریکایی از جمله وزیر خزانه‌داری دستور داده که تحریم نفتی ایران را اجرا کنند. در این دستور آمده «میزان عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی از کشورهایی غیر از ایران به اندازه‌ای هست که بتوان حجم خریداری نفت و محصولات نفتی از این کشور توسط موسسات مالی خارجی یا به واسطه آنها را به نحو محسوسی کاهش داد.»
تهدید در مورد مقابله با تحریم‌ها و شکایت سازمان تجارت جهانی، به اتحادیه اروپا کمک کرد که در جنگهای دههی ۹۰ میلادی بر پیامدهای تحریم‌های خارج از قلمرو آمریکا جهت جلوگیری از تجارت و سرمایه‌گذاری در لیبی، ایران و کوبا غلبه کنند.
اما الان وضعیت تغییر کرده و ارتباط سیستماتیک بین شرکت‌های چندملیتی اروپایی و سیستمهای مالی آمریکا عمیقتر شده و دولت ترامپ میل زیادی ندارد تا در این مورد به اروپا امتیاز بدهد.
مشکل دیگری که اتحادیه اروپا با آن روبروست، تحریمهایی است که واشنگتن برای هدف قرار دادن معاملات دلاری اعمال کرده است. چون ثبات دلار باعث شده که به عنوان پول رایج در معاملات جهانی مورد استفاده قرار گیرد. آمریکا در دهههای گذشته تلاش زیادی کرده تا دسترسی گروه‌های تحریم شده به دلار بسیار کاهش پیدا کند. این گروهها در گذشته روی سیستم مالی اروپا برای دست یافتن به دلار حساب ویژه باز میکردند از جمله شرکت‌های صوری و غیرصوری مرتبط به رژیم ایران.
جمهوری اسلامی روی سیستمهای مالی و بانکی اروپا برای سرمایه‌گذاری دست گذاشته بود اما آمریکا آنها را شناسایی کرد.
ماتیو لویت یک کارشناس تروریسم در موسسه سیاست خاور نزدیک در واشنگتن می‌گوید مشکلات پیش روی استراتژیهای اتحادیه اروپا به نحوی است که شرکت‌های بزرگ اروپایی تمایل دارند تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را رعایت کنند چرا که آنها کسب و کار با آمریکاییها را بر تجارت با ایران ترجیح میدهند.
در واقع این گزارش عنوان میکند که در فرصت ۹۰ و ۱۸۰ روزه که فاز اول و دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود شرایط به نحوی خواهد بود که سیستمهای مالی و منافع اقتصادی «شرکت‌های اروپایی» این اجازه را به «دولتهای اتحادیه اروپا» نخواهد داد که بتوانند بدون آمریکا به توافق اتمی ادامه دهند.
فایننشال تایمز مینویسد بعضی شرکت‌های اروپایی برای معاف شدن از تحریم‌های آمریکا اقدام کردهاند که نتیجه نداشته و اروپایی‌ها به شدت از این نظر عصبانی هستند که نمی‌توانند با ایران قراردادهای بلندمدت داشته باشند. دیپلمات‌های اروپایی بر سر این مسئله دچار اختلاف شدید شدند به ویژه پس از تصمیم آمریکا برای تغییر نرخ تعرفه فلزات.
از سویی دیگر اگر شرکت‌های اروپایی از ایران خارج شوند، میتوانند فرصتهای بیشتری برای تجارت با چین پیدا کنند که خلاء بیرون آمدن از ایران را برای آنها پر کند اما خروج شرکت‌های اروپایی از ایران موجب آسیب رسیدن به تلاشهای کشورهای اروپایی برای احیای توافق هستهای می‌شود که برای امنیت آن ضروری است.
الی گرانمایه عضو اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به این شرایط می‌گوید: «حالا توپ در زمین اروپا افتاده و آنها هستند که باید تصمیم بنیادی بگیرند که آیا میخواهند یک بازیگر جهانی باشند یا نه؟!»
گرچه هم دولتهای اروپایی ادعا می‌کنند بدون آمریکا در توافق خواهند ماند و هم برخی شرکتها برای ادامه همکاریهای اقتصادی وعده میدهند اما شواهد چیز دیگری را نشان میدهد.
در یک هفته گذشته تعداد زیادی از شرکت‌های خارجی جمله بویینگ، ایرباس، «اِنی» ایتالیا، «سریکا انرژی» بریتانیا، توتال و شرکت نفت هند و… از تجارت با ایران پا پس کشیدند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت اتومبیلسازی پژو-سیتروئن فرانسه و زیمنس آلمان هم منتظرند تا تکلیف تحریم‌ها و تصمیم اتحادیه اروپا در مورد برجام چه خواهد شد.
اخیراَ هفتهنامه «خط حزبالله» ارگان «دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنه‌ای» در صد و سی و یکمین شماره خود در گزارشی با عنوان «اتاق جنگ ایران کجاست؟» به طور مشخص نوشت که رژیم در جنگ اقتصادی قرار گرفته و راههای دور زدن تحریم‌ها و پولشویی بسته شده و اتاق فکر این عملیات هم به گفته‌ی علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، وزارت خزانه‌داری آمریکاست.
نسخه شوروری برای جمهوری اسلامی
جمشید عدالتیان عضو اتاق بازرگانی ایران می‌گوید، امروز شرایط ما [جمهوری اسلامی] بدتر از سال‌های ۸۹ تا ۹۲ است چون حداقل در آن دوران برگه غنی‌سازی را در دست داشتیم. به نظر می‌آید که آمریکا همان کاری را که با شوروی سابق کرد با ما نیز انجام خواهد داد. آن موقع نیز قراردادهای سایک یک و دو را که در زمینه کنترل موشکی بود امضا کرد و بعد که اقتصاد شوروی ضعیف شد توانست به آنها ضربه بزند. درواقع در ابتدا بازی برنده را اجرا کرد و سپس بازی برنده – بازنده را رو کرد.
وی گفت: «اروپایی‌ها نقش پلیس خوب را بازی می‌کنند و سعی می‌کنند تا ما از برجام خارج نشویم و در آن طرف آمریکا به موازات آنها برای کسب امتیازات بیشتر در تلاش است. پس به نظر من شکافی وجود ندارد و حتی می‌تواند گفت یک نوع همکاری بین آنهاست.»
وی ادامه داد: «اروپایی‌ها فردا می‌گویند که بنگاه‌های ما خصوصی هستند و نمی‌توانیم آنها را مجبور به حضور و سرمایه‌گذاری در ایران کنیم ولی از لحاظ سیاسی از برجام حمایت می‌کنیم. تحریم‌های آمریکا به نحوی است که بنگاه‌هایی که در این کشور فعالیت دارند و یا مراودات تجاری دارند نمی‌توانند با ایران کار کنند پس ما نمی‌توانیم به اروپایی‌ها نیز اعتماد کنیم.»
با روی کارآمدن ترامپ خیلی از کانال‌های حکومت ایران برای دور زدن تحریم‌ها بسته شد. بسیاری از افراد و شرکت‌های حقیقی و حقوقی و صوری که در پولشویی‌ها به تهران کمک میکردند شناسایی و تحریم و حتی افرادی بازداشت شدند. باند رضا ضراب و مهمت آتیلا هاکان و هالک بانک ترکیه، شناسایی امپراتوری مالی صدر هاشمینژادها و بازداشت علی صدرهاشمی و بانک پیلاتوس در مالت و همکاری با امارات در شناسایی باند پولشویی ۹ شخص و شرکت در امارات تنها بخشی از اقدامات وزارت خزانه‌داری آمریکاست.
