پولیتیکو: داستان اسرارآمیز یک تاجر قدرتمند آمریکایی و «دلقک»های تحریم‌شده

تابستان سال ۱۳۹۶، زاک دورفمن (Zach Dorfmann) عضو ارشد مسائل بین‌المللی در بنیاد کارنگی در گزارشی مفصّل که پایگاه خبری پولیتیکو آن را منتشر کرد پرده از فعالیت یک شبکه قدرتمند پولشویی به نفع جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران برداشت.

سه ایرانی به نام‎های  پوریا نایبی، هوشنگ حسین‌پور و هوشنگ فرسوده بازیگران اصلی این شبکه بودند که با فرهاد عظیما بازرگان موفق ساکن کانزاس آمریکا ارتباط داشتند.

این سه نفر با پیگیری‎های وزارت خزانه‎داری آمریکا به اتهام دور زدن تحریم‎های جمهوری اسلامی بازداشت و دادگاهی می‎شوند اما یکی از بندهایی که در مذاکرات اتمی میان جمهوری اسلامی و ۱+۵ در سال ۲۰۱۵ امضا شد آزادی این سه نفر بود، که تحقق یافت.

در گزارشی تازه با عنوان «داستان اسرارآمیز یک تاجر قدرتمند آمریکایی، سه متهم ایرانی و زندان در تهران» دورفمن در پولیتیکو به بررسی این موضوع پرداخته که سرنوشت نایبی، حسین‎پور و فرسوده پس از خروج یک جانبه‌‏ی آمریکا از توافق اتمی چه می‎شود. وی ضمن بازخوانی ارتباط این افراد با یکدیگر، چهره‎ی مشکوک دیگری را در این پرونده معرفی می‎کند که نقش او هنوز مشخص نیست!

افسانه آزاده یک ایرانی آمریکایی ساکن دوبی، ۱۳ ماه مه سال ۲۰۱۲ به ایران سفر می‎کند تا به مادربزرگ سالخورده‎اش که تحت عمل جراحی آب مروارید چشم قرار گرفته کمک کرده و از او مراقبت کند.

در آن زمان افسانه آزاده به عنوان مدیرکل در شرکت «هوی لیفت اینترنشنال» یک ایرلاین خصوصی کارگو (باربری) فعال بود که مرکز آن در امارات متحده عربی قرار دارد و متعلق به فرهاد عظیما بازرگان موفق ساکن ایالت کانزاس آمریکاست.

آزاده در حال خروج از گیت‎های فرودگاه بود و چمدان‎هایش را جمع می‎کرد که ناگهان پنج سپاهی او را محاصره کردند. پس از بازداشت وی به اتهام اقدام علیه امنیت ملی به زندان افتاد و بازجویی‎ها از او آغاز شد.

آزاده ادعا می‎کند در زمانی که در ایران حبس بوده و تحت بازجویی قرارداشته از طرف ماموران ضرب و شتم شده و مورد شکنجه‎های روانی شدید قرار گرفته؛ روزانه به او قرص‌های مخدر می‎دادند بطوری که مسموم شد. وی این موضوع را بعدها از طریق دادگاه‎های آمریکا پیگیری کرده است.

جمهوری اسلامی در بازداشت و گروگانگیری و آزار و اذیت شهروندان دوتابعیتی به اتهام جاسوسی بسیار بدسابقه است. در این میان مسائل مشکوکی هم وجود دارد از جمله اینکه آزاده ادعا می‎کند ایمیل‎های او و مکاتبات‎اش با فرهاد عظیما که اغلب مکاتبات کاری و مربوط به مسائل اداری و جاری ایرلاین بوده توسط سپاه هک شده بود.

پرسش اینجاست که چرا رژیم ایران به دنبال کم و کیف فعالیت‎های عظیما بود که نه خودش و نه افسانه آزاده درباره‎ آن چیزی نمی‎گویند. پاسخ آن شاید به کسب و کار آنها مربوط شود و شاید شبیه یک داستان هیجان‌انگیز هالیوودی باشد و درگیر ماجرایی باشند مانند پوریا نایبی، هوشنگ حسین‌پور و هوشنگ فرسوده سه ایرانی که در سال ۲۰۱۴ با تأسیس شرکت‌های صوری و همکاری مقامات دولتی کره جنوبی کمک می‌کردند تا حکومت ایران نقل و انتقالات مالی خود را که به دلیل تحریم‌ها به شدت محدود شده بود، انجام بدهد.

گزارش مفصّل پولیتیکو نوشته‌ی زاک دورفمن کارشناس ارشد مسایل بین‌المللی در بنیاد نارنگی، درباره این پولشویی با عنوان «از تخلفات مالی و پولشویی رژیم ایران:‌ مرد چند میلیارد دلاری آیت‌الله» توسط کیهان لندن ترجمه و ۱۲ مرداد ۱۳۹۶ (سوم اوت ۲۰۱۷) منتشر شد.

حالا دولت ترامپ از توافق اتمی با ایران خارج شده و تحریم‎ها علیه جمهوری اسلامی بار دیگر بازگشته و در ماجرای این سه ایرانی و همدستی آنها با فرهاد عظیما که از میان هزاران ایمیل و پیامی که بین آنان رد و بدل شده به دست آمده دوباره اسنادی مربوط به پنج پرونده جداگانه و مکالمات با افراد دیگری که در فعالیت‎های عظیما و سه ایرانی نامبرده در پولشویی‌ها شرکت داشتند رو شده است.

فرهاد عظیما کیست؟

به گزارش آسوشیتدپرس هواپیماهای عظیما در دوران جنگ ضد شوروی در پاکستان به پاکستانی‎ها اسلحه تحویل می‎داد، چنانکه به مصر پس از قرارداد کمپ دیوید و  به جمهوری اسلامی در جریان رسوایی ایران-کنترا.

عظیما انتقال تسلیحات به پاکستان و مصر را تأیید کرده است ولی هیچ وقت ارتباط با تحویل سلاح به ایران را نیز نفی نکرده است.

سال گذشته دادستانی که پرونده مربوطه را پیگیری می‌کرده مدعی شد که ارتباطات عظیما با سازمان سیا چنان عمیق بود که در دهه ۱۹۸۰ زمانی که بازرسان فدرال به دنبال بررسی این موضوع بودند که وی با کدام بانک زد و بند مالی داشته، او کارت خروج از زندان دریافت می‎کند و تحقیقات در پرونده‌‌اش متوقف می‎شود.

در واقع عظیما در میان سیاستمداران قدرتمند و میلیاردها سری در سرها دارد و برای کاندیداهای هر دو حزب دموکرات و جمهوری‎خواه پول خرج کرده به ویژه بیل کلینتون و همسرش هیلاری کلینتون. در سال ۱۹۹۹ واشنگتن پست گزارش داد که عظیما قول داده بود که دست‎کم یک میلیون دلار به کتابخانه‎ی بیل کلینتون اهدا کند. گزارش‎ها حاکی از آن است که او دست‌کم ۲۵۰۰۰۰ دلار به بنیاد کلینتون اهدا کرده و گفته می‏‌شود هیلاری کلینتون «بارها» از او در خانه‎ی خود پذیرایی کرده و پول‎های کلان گرفته است.

وقتی عظیما بازداشت شد شرکت هواپیمایی او «هوی لیفت» آشکارا با وزارت دفاع (پنتاگون) «برای حمایت از نیروهای ایالات متحده در افغانستان و عراق کار می‌کرد». افسانه آزاده در دادگاه [آمریکا] اعتراف کرد که این شرکت همزمان با سپاه پاسداران نیز همکاری داشته گرچه پنتاگون این موضوع را رد می‌کند.

در بخشی از این گزارش به روابط مالی پیچیده عظیما از سال ۲۰۱۱ با افرادی مثل وریا نایبی، هوشنگ حسین‌پور و هوشنگ فرسوده اشاره شده که در یک شبکه عنکبوتی پولشویی همکاری داشتند. سال ۲۰۱۵ موسسه تحقیقاتی آمریکایی با نام «Sayari Analytics» که در زمینه‎ی ریسک مالی فعالیت می‎کند ۲۶۳ موسسه تجاری و ۱۴۸ فرد را در بیش از ۱۰ کشور از جمله ایالات متحده شناسایی کرد که با «شبکه نایبی» در ارتباط بودند اما تا فوریه ۲۰۱۴ وزارت خزانه‎داری دولت اوباما دست روی هیچ کدام از این شرکت‎ها نگذاشته بود.

در بخش دیگری از این گزارش پولشویی و دور زدن تحریم‎های آمریکا علیه جمهوری اسلامی با واسطه‌گری شرکت «کِنِت زونگ» در کره جنوبی و ارتباط این افراد با مدیران این شرکت و همینطور ماجرای خرید «هتل شرایتون» تفلیس اشاره شده که تازگی ندارد و در گزارش‎ پیشین که توسط کیهان لندن ترجمه شد در باره‎ی آن اطلاعات زیادی ارائه شده بود.

*****

کمتر از چهار ماه بعد افسانه آزاده که به اتهام جاسوسی در ایران و هنگام خروج از کشور بازداشت شده بود با چشمان بسته در خیابان‌های تهران رها شد.

او در مورد شرایط زندان می‎گوید: «بجز نور چراغ مهتابی که دائم در سقف سلولی کوچک روشن بود و هرگز خاموش نشد و فرش کثیفی که حشرات گزنده در آن می‎لولیدند چیزی وجود نداشت، بدون توالت، بدون تخت، بدون صندلی.» به آزاده گفته بودند اسناد و مدارک کافی برای اثبات اتهام جاسوسی و نگه داشتن وی در زندان برای ۱۰ سال کافی است. آزاده ادعا می‌کند در ۱۲ هفته اول هر روز برای شش ساعت بازجویی شده است. همچنین ادعا می‌کند شکنجه شده، شلاق خورده و به او قرص‌هایی دادند که بازجو ادعا کرده آرامش‎بخش است اما مخدر بودند.

آزاده افسانه را گرچه در خیابان رها کردند و او از زندان آزاد شد اما ممنوع‌الخروج بود و به نوعی در حبس خانگی قرار داشت و از سوی سپاهی‎ها مورد آزار و اذیت قرار می‎گرفت. با اتومبیل وی را تعقیب می‌کردند و بارها به او هشدار دادند در خانه بماند چون ممکن است بیرون اتفاقاتی برای او بیافتد! در نهایت او در سال ۲۰۱۳ توانست از ایران خارج شود. با وجود همه اینها، به نوشته‌ی گزارشگر پولیتیکو، بازداشت و زندانی کردن افسانه آزاده مشکوک است.

*****

بررسی ایمیل‌های رد و بدل شده میان عظیما و این سه ایرانی نشان می‎داد که تا چه اندازه با هم در ارتباط بودند و چرا خارج از ایران بازداشت شدند، اما اینکه ارتباط افسانه آزاده چه بوده و چرا در ایران بازداشت شده مشخص نیست. وی پس از آزادی به تفلیس رفت و عظیما از دوبی به گرجستان سفر کرد تا وی را ببیند. افسانه آزاده پس از خروج از ایران دوباره با عظیما در دوبی و آمریکا شروع به همکاری کرد.

ششم  فوریه ۲۰۱۴ وزارت خزانه‎داری آمریکا سه ایرانی را مجازات کرد و مقامات گرجستان ۱۵۰ حساب بانکی مرتبط با ایران را در آن کشور بستند. اتهام آنها دور زدن تحریم‌ها و پولشویی به نفع رژیم ایران و سپاه پاسداران بود.

*****

در حال حاضر وضعیت سه ایرانی که شرح مفصل آن در گزارش قبلی پولیتیکو آمده بود نامشخص است و معلوم نیست پس از تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا به خروج از توافق اتمی (برجام) و بازگشت دوباره‎ی تحریم‎ها وزارت خزانه‎داری با افرادی مثل فرسوده، حسین‎پور و نایبی چه خواهد کرد چون پس از امضای برجام در زمان اوباما توافق شده بود که تحریم‌های آنها نیز برداشته شود.

امانوئل اتولنگی، کارشناس امور مالیِ غیرقانونی می‎گوید این سه نفر خود را جایی گم و گور کرده‌اند. گروهی می‎گویند آنها در حال بازسازی شبکه‎های مالی خود هستند و کسب و کار جدیدی را در تفلیس شروع کرده و با افرادی در جمهوری آذربایجان ارتباطات مالی دارند.

دیمیتری آلکسیدزه وکیل ساکن تفلیس که شرکت‌اش در یک دعوای حقوقی علیه نایبی درگیر بود می‎گوید او هنوز منافع تجاری قابل توجهی در گرجستان دارد و همانجا زندگی می‎کند و ادعا کرده تحریم‎های ایالات متحده به منابع مالی و ارتباطات‌ وی آسیب جدی زده است. محققان دادگاه فدرال احتمال می‎دهند این سه نفر همچنان با هم در ارتباط‌ هستند.

۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵، روز بعد از امضای توافق اتمی میان جمهوری اسلامی و ۱+۵ یک مأمور اف‌بی‌آی در ایالت آلاسکا برای بررسی اطلاعات مربوط به پرونده پوریا نایبی، هوشنگ حسین‌پور و هوشنگ فرسوده با عظیما تماس گرفته و یک ایمیل به او فرستاده و درخواست کرده که با او صحبت کند. دفتر اف‌بی‌آی در آلاسکا به پیگیری پرونده «زونگ» که در رابطه با نایبی و فرسوده و حسین‌پور هم بود کمک کرده بود. این مأمور اف‌بی‌آی قبلا در ایمیلی بتوافق عظیما را جلب کرده بود که یک ملاقات شخصی با وی داشته باشد.

فرهاد عظیما در ایمیل خود با خوشحالی به مأمور اف‌بی‌آی نوشته بود: «تبریک از فرانسه؛ آیا این امکان را دارید که صفحه ۱۰۲ توافق اتمی با ایران را ببینید؟» عظیما «شگفت‌زده» ادامه داده: «بخصوص آن نکاتی که مربوط به نگرانی‌های مالی می‌شوند» از جمله «موضوع آن دلقکی که در تماس تلفنی قبلی داشتیم!»

تنها شخصی که در صفحه ۱۰۲ توافق اتمی از وی نام برده می‌شود (بقیه نامبردگان شرکت هستند)، هوشنگ حسین‌پور است. مهم‌ترین اصل در بازی بندبازان برای اینکه دچار سرگیجه نشوند این است که هرگز، هرگز به پایین نگاه نکنند.

گزارشگر پولیتیکو به این ترتیب فرهاد عظیما را در حلقه‌ای از گروه بندبازان «بالادست» قرار می‌دهد که امثال حسین‌پور و نایبی و فرسوده برایشان بازیچه و دلقک‌هایی بیش نیستند و برای اینکه آنها بتوانند خودشان را آن بالا حفظ کرده و سقوط نکنند، نباید هرگز به پایین و امثال حسین‌پور و زنجانی و ضراب و… نگاه کنند. این اصل و روش را گروه‌های مافیایی حاکم بر ایران نیز رعایت می‌کنند.

*منبع: پولیتیکو
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن