در جلسه علنی روز چهارشنبه ۱۷ امرداد استیضاح علی ربیعی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی اجرا و در نهایت علی ربیعی نتوانست رأی اعتماد نمایندگان را به دست آورد و با ۱۲۹ رأی مثبت ۱۱۱ رأی منفی از مجموع ۲۴۳ رای، برکنار شد.
عدم رسیدگی به مشکلات کارگران، بحران در صندوق‌های بازنشستگی و سازمان تأمین اجتماعی، نرخ بالای بیکاری، لابیگری و معامله با نمایندگان برای عدم استیضاح و عدم برخورد با اقدامات غیرقانونی بهریستی از جمله مواردی هستند که نمایندگان موافق استیضاح درباره آن صحبت کردند.
جلسه استیضاح علی ربیعی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی صبح روز چهارشنبه ۱۷ امرداد با حاشیه در مجلس شورای اسلامی آغاز شد. این جلسه که با همهمه، فریاد، تهدید، فحاشی و عربده‌کشی نمایندگان همراه بود بار دیگر وضعیت اسفناک مجلس شورای اسلامی در ایران را به نمایش گذاشت.
در ابتدای این جلسه به محض اینکه در ورودی صحن پارلمان به‌روی خبرنگاران گشوده شد، صدای فریادهای علیرضا محجوب عضو کمیسیون اجتماعی مجلس و یکی از مخالفان استیضاح شنیده می‌شد که خطاب به علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی می‌گفت که جلسه استیضاح ربیعی غیرقانونی است.
استیضاح قانونی یا غیرقانونی؟
وقتی لاریجانی دلیل این موضوع را از محجوب سؤال کرد وی عدم حضور وزیر تعاون و هیئت همراه او در صحن پارلمان را علت این موضوع اعلام کرد که در آیین‌نامه به‌صراحت ذکر شده است. لاریجانی نیز در پاسخ به محجوب گفت که «ما از آقای ربیعی خواستیم که چند دقیقه بیرون از صحن پارلمان باشد، بگویید آقای ربیعی داخل بیاید، وزیر باید در جلسه استیضاح حضور داشته باشد، اگر هم نیاید، استیضاح انجام می‌شود، این در ماده ۲۲۹ آیین‌نامه داخلی مجلس به‌صراحت آمده است، دیگر جای بحثی نیست.»
تعدادی از طراحان استیضاح پشت تریبون مجلس درباره دلایل این موضوع اظهارات خود را بیان کردند. هیئت رئیسه در ابتدا نام مسعود گودرزی نماینده مردم ممسنی در مجلس را برای این موضوع اعلام کرد. این نماینده در واکنش به این مسئله اعلام کرد امضای خود را برای این استیضاح پس گرفته است.
هیئت رئیسه سپس نام علیم یارمحمدی را اعلام کرد که وی نیز در پشت تریبون قرار نگرفت و تعدادی از نمایندگان نیز که اسامی آنها جزو استیضاح کنندگان بود حاضر نشدند پشت تریبون قرار بگیرند.
برخی از نمایندگان در جلسه علنی امروز معتقد بودند که طرح استیضاح ربیعی سیر قانونی خود را طی نکرده و باید به کمیسیون اجتماعی ارجاع داده شود. طبق آئین‌نامه داخلی مجلس، موضوع استیضاح وزیران باید به صورت صریح و مورد به مورد به صورت کتبی به هیئت رئیس تسلیم شود و هیئت رئیسه نیز بلافاصله آن را به کمیسیون تخصصی مربوطه ارجاع دهد. در مرحله بعد، کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته از استیضاح کنندگان و وزیر مربوطه برای رسیدگی به طرح دعوت به عمل آورد اما معترضان می‌گفتند این مرحله اجرا نشده است.
در مقابل برخی دیگر از نمایندگان معتقد بودند لابی دولت و تیم ربیعی در مجلس شورای اسلامی موجب شده برخی از استیضاح‌کنندگان درباره حضور در این جلسه مردد باشند.
پس از این اتفاق زمزمه‌های بین نمایندگان مبنی بر منتفی شدن بررسی این طرح در مجلس مطرح شد که علی لاریجانی رئیس جلسه برای اینکه این سردرگمی ایجاد شده را مدیریت کند دقایقی تنفس اعلام کرد تا مشخص شود که موضع استیضاح‌کنندگان چیست؟
در نهایت جلسه استیضاح علی ربیعی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی از سر گرفته شد و چند تن از موافقان و مخالفان استیضاح وزیر کار پشت تریبون قرار گرفته و نظرات خود را بیان کردند. اما این پایان حواشی جلسه استیضاح وزیر نبود!
حسین مقصودی نماینده سبزوار در مجلس شورای اسلامی در مخالفت با عملکرد ربیعی و موافق استیضاح پشت تریبون حاضر قرار گرفت و دلایل مخالفت خود با ادامه کار ربیعی در وزارت کار را مطرح کرد. وی پس از پایان اظهاراتش از پشت تریبون به سمت صندلی خود در حال حرکت بود که ناگهان میرزایی‌نکو عضو فراکسیون امید (اصلاح‌طلبان) مجلس و مخالف استیضاح ربیعی به سمت مقصودی حمله‌ور شد و به فحاشی او پرداخت. لحن صحبت‌های میرزایی‌نکو موجب عصبانیت شدید مقصودی شد بطوری که وی نیز حمله کرد تا میرزایی نکو را بزند!
درگیری لفظی شدید مقصودی و میرزایی‌نکو با میانجیگری امیرآبادی، تابش، قاضی‌پور و اعضای هیئت رئیسه و تذکرات مکرر لاریجانی خاتمه یافت وگرنه استیضاح وزیر کار ممکن بود با زد و خورد شدید میان موافقان و مخالفان استیضاح روبرو شود.
اما در حین برگزاری این نشست و در میان سخنان نمایندگان موافق و مخالف استیضاح نیز سخنان قابل توجهی مطرح شد.
رو کردن دست یکدیگر و دولتی‌ها
برای نمونه علی رستمیان نماینده سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد انوشیروان محسنی بندپی معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان بهزیستی ایران گفت: «توسط یکی از فرستادگان جناب آقای بندپی به بنده گفته شد ۵۰۰ میلیون تومان به شما می‌دهیم به نام یک خیریه که هیچ حرفی در خصوص مشکلات بهزیستی مطرح نشود، یعنی ۲۰ میلیون تومان به آن خیریه داده شود و ۴۸۰ میلیون تومان را بنده برای توزیع بین فقرا و ایتام بردارم! این مسئله را بنده به رئیس مجلس و معاون وزیر اطلاعات گزارش دادم. متاسفانه رئیس سازمان بهزیستی از ۵۰۰ میلیون تومان ۲۰ میلیون آن را به خیریه پرداخت کرده و ۴۸۰ میلیون آن را به خرید ماشین های شاسی بلند اختصاص دادند. یعنی پول خرید ویلچر برای معلولان را به مصارف دیگر اختصاص داده‌اند؛ هر چند که وزیر مربوطه در پاسخ به این موارد تاکید کرد که چنین مسائلی در دوره قبل بهزیستی نیز دیده شده است.»
وی ادامه داد: «برای معلولان بهزیستی باید با بودجه دولتی موضوع اشتغال را پیگیری می کردید، ریاست سازمان بهزیستی اجازه بررسی این مسئله در یک استان را به بنده ندادند اما در دو استان متاسفانه ۸۰درصد اعتبارات مربوط به این مسئله به موارد دیگر اختصاص یافته است.»
محسنی بندپی در پاسخ به اتهام پرداخت رشوه توسط نماینده دلفان و سلسله، مدعی شد: «عدم انتصاب فرد پیشنهادی رستمیان، دلیل طرح این اتهامات بود. فردی که آقای رستیمان به عنوان مدیر برای بهزیستی استان معرفی کرده بود فاقد شاخص‌های لازم بوده و در کمیته انتصابات رای لازم را کسب نکرد.»
ربیعی، رندِ همه‌ی فتنه‌ها و خدای لابی!
حسین مقصودی یکی از نمایندگان استان خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی و از موافقان استیضاح گفت: «از طرف دولت گفتند از کرباسیان دفاع کنید و به ربیعی رای ندهید! به والله راست می‌گویم اگر اینطور نیست تو دروغ می‌گویی آقای امیری. آقای رئیس جمهور، شما و کسانی که دیشب شام معاویه و یزید را خوردند مقصر این وضعیت هستند. نام آنها را می‌برم، تا آنها از خود دفاع کنند مسعود گودرزی، پور ابراهیمی، رستمیان، یارمحمدی، جاسبی، علی اکبری، خجسته، نگهبان و رنجبر زاده. آقای ربیعی شما رِند همه‌ی فتنه‌ها هستید!»
اکبر رنجبرزاده نماینده اسدآباد در مجلس شورای اسلامی نیز که به عنوان موافق استیضاح پشت تریبون آمد گفت: «من تصمیمی برای استیضاح آقای ربیعی نداشتم و جزو امضاکنندگان اولیه هم نبودم اما در روزهای اخیر اتفاقاتی افتاد و اخباری به هیئت رییسه مجلس واصل شد که بر خود تکلیف دانستم که استیضاح را امضا کنم.»
وی با طرح این سوال که ماندگاری در وزارت به چه قیمتی، افزود: «مجلس، خانه ملت و امید ملت است و قداست و پاکی دارد، چرا روزنه‌های فساد را به سمت مجلس هدایت می‌کنید؟ زیرمجموعه آقای ربیعی مباحث و مسائلی را مطرح کردند که نمایندگان را به چالش فساد ببرند، این ظلم به خانه ملت است. مگر مسئولیت چیست که اینقدر باید تلاش کنیم به هر قیمتی در آن بمانیم.»
محمدرضا پورابراهیمی نماینده کرمان و رئیس کیمسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی که به عنوان آخرین موافق طرح استیضاح از وزیر کار به بیان دلایل موافقت خود پرداخت گفت «در جلساتی که با برخی دوستان داشتم آقای ربیعی را «خدای لابی» معرفی کردند. طیف‌های عظیم کارگری و برخی در مجلس با فشار به نمایندگان اجازه طرح مباحث استیضاح را سلب کردند.» وی به کنایه ادامه داد: «ای کاش وزیر تعاون جایگزین وزیر خارجه می‌شد تا برجام را حل می‌کرد! و من مطمئنم که ایشان با قدرت لابیگری خود می‌توانست این پرونده را حل کند!»
پورابراهیمی افزود: «به اسم بیمه، تعاون و کار، کارهای کلان و بنگاهداری انجام می‌شود. هفته قبل در جلسه کمیسیون برای عرضه نشدن ارز پتروشیمی‌ها که متعلق به وزارت کار است را مطرح کردیم و این شرکت‌ها عامل اخلال در نظام اقتصادی در قضیه نابسامانی‌های نرخ ارز هستند. یقه چه کسی را بگیریم؟ ۳۲۷ شرکت زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی است و ۱۸۷ شرکت زیرمجموعه صندوق بازنشستگی کشور هستند ده‌ها شرکت زیرمجموعه صندوق بیمه عشایر و روستاییان هستند.»
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بزرگترین شرکت‌های تولیدکننده دارو و حمل و نقل کالا را متعلق به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دانست و افزود: «۶۶درصد پتروشیمی جم، ۷۸درصد پتروشیمی امیرکبیر، ۴۹درصد پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ۹۵درصد نفت پاسارگاد و بیش از ۳۰ شرکت مهم در این حوزه متعلق به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. اشتغال ماموریت کدام دستگاه است که مردم به کف خیابان‌ها می‌آیند؟»
نماینده کرمان در مجلس مدعی سوء مدیریت علی ربیعی شد و گفت: «بدهکارترین سازمان، سازمان تامین اجتماعی است. به همین دلیل درخواست تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی را به جریان انداخته‌اند که در کمیسیون اقتصادی در حال رسیدگی به آن هستیم. لایحه دولت برای تفکیک این وزارتخانه توسط دولت ارائه شد و مجلس با توجه به شرایط کشور با آن مخالفت کرد. از وزیر می‌پرسم به چه دلیل برای رای نیاوردن این لایحه لابی سنگین کردید؟»
پورابراهیمی همچنین خطاب به پزشکیان که از نمایندگان مخالف استیضاح وزیر بود و گفته بود تخلفی در وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی صورت نگرفته است گفت: «وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه پرونده عریض و طویل اطرافیان ربیعی و مشکلات اقتصادی زیادی ناشی از این مسئله را بررسی کنند و به مردم گزارش دهند.»
ربیعی: با رفتن من مشکلات حل نمی‌شود!
پس از اظهارات نمایندگان، علی ربیعی پشت تریبون قرار گرفت و به دفاع از خود پرداخت. علی ربیعی در سخنان خود یادآور شد که برای سومین بار طی کمتر از یک سال در جلسه استیضاح مجلس حضور می‌یابد و با تاکید بر وظیفه وزیران در پاسخگویی به سئوالات نمایندگان، گفت که کناره‌گیری او باعث بهبود شرایط نخواهد شد. وی گفت: «اگر بنده از دولت بروم، آیا نابسامانی‌های اخیر در حوزه دلار و مشکلات اقتصادی حل خواهد شد؟ ما بحث ترامپ ناجوانمردانه را در کشور داریم، اما نباید حیثیت مجلس را به استیضاح بنده گره زد و گفت اگر این استیضاح صورت نگیرد حیثیت مجلس از بین می‌رود.»
وزیر کار با اعتراف به اینکه شرایط کارگران مساعد نیست، گفت: «من نمی‌گویم اوضاع کارگران خوب است اما در همه مواقع با آنها همراه بوده‌ام. از نمایندگان می‌خواهم در بررسی این موارد انصاف را رعایت کنند. به تمامی مواردی که مطرح شده چند ماه پیش نیز پاسخ داده‌ام. آیا در طی ۴ ماه گذشته اتفاقی رخ داده که من از آن در جهت بهتر کردن شرایط استفاده نکرده باشم؟»
وی افزود: «وزارتخانه اینجانب آسیب‌زا نیست و من آسیب‌زایی نکردم.»
ربیعی همچنین پذیرفت که برخی از خواسته‌های نمایندگان بجاست اما گفت که برای این منظور بودجه لازم را در اختیار ندارد. وی این انتقاد را که وزارت کار به عنوان عامل اصلی پیاده کردن اقتصاد مقاومتی، به خوبی عمل نکرده است رد کرد و گفت: «نمایندگان باید به وجدان خود رجوع کنند، آیا عمده اقتصاد مقاومتی به این وزارتخانه بر می‌گردد، قرارگاه اقتصاد مقاومتی در حضور آقای پزشکیان، آقای جهانگیری، معاون اول قوه قضائیه، نیروهای مسلح و ۱۵ وزارتخانه، آیا اقتصاد مقاومتی در عملکرد این وزارتخانه خلاصه می‌شود؟»
وزیر تعاون و کار انتقاد نمایندگان از کم‌کاری وزارتخانه تحت نظر خود در زمینه اشتغال‌زایی را قبول نکرد و گفت که «من از شما این سوال را دارم که آیا بیکاری محصول سیاست‌های این وزارتخانه است؟ بیکاری محصول سیاست‌های کلان پولی و مالی است که ما و شما با هم تصمیم می‌گیریم، بیکاری محصول سیاست‌های تولیدی ماست که بخشی از آن به من مرتبط است اما هیچ بند قانونی وجود ندارد که بگوید فقط من در بیکاری مسئولیت دارم. من که خودم را وزیر بیکاران نامیدم!»
ربیعی در بخش دیگری از دفاعیات خود گفت: «از من پرسیدند چرا معیشت بازنشستگان مناسب نیست. این را مجلس و همه ارکان باید جواب بدهند. در زمانی که نرخ حقوق بازنشستگی ۶۷درصد با تورم فاصله داشت، آیا کسی به این مسئله می‌پرداخت؟ در زمان من حقوق بازنشستگان سه برابر شده است و بر روی افزایش قدرت خرید، کارهای فراوانی انجام شده و مسکن اجتماعی و وام‌های مناسب پیگیری شده است. من بیش از همه زندگی این‌چنینی را تجربه کرده‌ام اما باز شما می‌گویید که فلانی گریه کرد. من بیش از همه فقر و نداری را می‌فهمم. من از شما می‌پرسم آیا منابع لازم برای افزایش حقوق بازنشستگان را در اختیار وزارتخانه قرار داده‌اید؟ تک تک بازنشسته‌ها می‌دانند که من تا چه اندازه برایشان تلاش کرده‌ام. چیزی نگویید که مردم ناامید شوند. مگر امکاناتی که در اختیار من است به آن اندازه‌ای است که بتوانیم همسان‌سازی را انجام دهیم؟»
علی ربیعی در ادامه‌ی دفاعیات خود با توجه به اینکه هم معلوم بود که اصلا مایل نیست از وزارت کنار گذاشته شود و هم آرایش نمایندگان مجلس که گویا عزم خود را جزم کرده بودند رأی اعتماد خود را از وی پس بگیرند، تمرکز خود را از دست داد و تلاش کرد با سخن گفتن از هر دری نظر نمایندگان را جلب کند؛ از خاطره گفتن درباره دوست مارکسیستاش تا چای ریختن برای سپهبد فردوست و ادعای باندبازی شهبانو فرح پهلوی در رژیم شاه!
وی حتی برای اینکه در مقام خود باقی بماند به اطلاع نمایندگان رساند که از جامعه و کارگران خیلی شناخت دارد و در حال پژوهش روی نوع دیوارنوشتهها پشت درِ توالت‌ها و بر سنگ قبرهاست!
نمایندگان مجلس شورای اسلامی مدت‌هاست به دنبال برکناری علی ربیعی از وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی بودند. نخستین اقدام مجلسی‌ها درباره ربیعی در آذرماه سال ۹۳ و با دادن اولین کارت زرد در سه ماه پس از اولین استیضاح، آغاز شد. پس از آن، تجمعات اعتراضی بازنشستگان مقابل مجلس کار را به جایی رساند که یک سال بعد یعنی در سال ۹۴، عملکرد غیرقابل قبول ربیعی از نگاه مجلس در جریان رسیدگی به وضعیت کارکنان بازنشسته صنعت فولاد، منجر به کلید خوردن استیضاح وی شد.
برخی از نمایندگان هم حقوق کم برای کارگران را دلیلی برای استیضاح او مطرح کردند و همه این اما و اگرها موجب شد تا نخستین قرعه استیضاح در مجلس دهم نیز به نام ربیعی بیافتد و در نهایت در تیرماه سال ۹۵ بار دیگر طرح استیضاح وزیر کار با امضای بیش از ۶۰نفر از نمایندگان به جریان افتاد.
در ماه‌های پایانی سال ۹۵ بود که بار دیگر طرح استیضاح از سوی لیست امیدی‌های مجلس که با دولت همراه بودند به جریان افتاد اما چون امضاها به حد نصاب نرسید، طرح منتفی شد.
