فرید خلیفی – بیست سال پیش در سپتامبر ۱۹۹۸، شهریور ۱۳۷۷ خورشیدی، در گاراژ خانه‌ای کوچک نوزادی متولد شد که شاید کسی تصور نمی‌کرد روزی به هر خانه و کاشانه‌ای وارد شده و پول در بیاورد. والدین این نوزاد دو دانشجوی جوان به نام‌های لری پیج آمریکایی و سرگئی بِرین روس‌تبار، دو دانشجوی دکترای علوم کامپیوتر در دانشگاه استنفورد ایالت کالیفرنیای امریکا بودند. آنها نام گوگل را بر روی این نوزاد تازه متولد شده گذاردند.
چرا گوگل؟
دانشجوی علوم کامپیوتر باشی، با ذهنی پر از اعداد و کدهای گوناگون، اولویت در نامگذاری هم دستخوش محتویات ذهنی می‌شود. واژه Googol یا گوگول به عدد بزرگی گفته می‌شود که ابتدای آن با عدد یک آغاز شده و سپس یکصد صفر به دنبال خود دارد. لری و سرگئی قصد داشتند ابزاری نرم‌افزاری ابداع کنند که بتواند اطلاعاتی نامحدود در شبکه جهانی اینترنت را در پایگاه اطلاعاتی خود مرتب کرده و در نهایت بتواند از میان انبوه داده‌ها، آنچه کاربر می‌خواهد را استخراج نماید و به او نمایش دهد. موتور جستجویی فراگیر و قدرتمند که وسعت کاری آن محدودیت نداشته باشد ایجاد شد و نام Google به آن دادند. نشانی اینترنتی وبسایت را به همین نام ثبت و راه‌اندازی کردند و صفحه ساده مزین به لوگوی ساده گوگل را هم در ورودی آن قرار دادند.
اما لوگوی ساده گوگل از همان ابتدا بسته به مناسبت‌های مختلف، ضمن حفظ اصول نشان اصلی گوگل، در بازه‌های زمانی مختلف تغییر می‌کرده و تا به امروز نیز این تغییر همچنان بسته به مناسبت‌های مختلف بومی و جهانی در هر کشوری ادامه دارد. این تغییر موقتی را Google Doodle «گوگل دودل» می‌نامند. نخستین گوگل دودل به مناسبت جشنواره «برنینگ‌من» یا «مرد سوزان» در ۳۰ اوت ۱۹۹۸ ظاهر شد. گفتنی‌ست مناسبت‌هایی که «دودلِ» گوگل تغییر می‌کند به کشور یا قومیت خاصی محدود نمی‌شوند و مثلا به مناسبت نوروز باستانی ایران نیز گوگل دودل حال و هوای نوروزی به خود می‌گیرد.
طولی نکشید که این کودک نوپا نظر سرمایه‌گذاران در دره سیلیکون کالیفرنیا را به خود جلب نمود و یک مهندس الکترونیک آلمانی‌تبار به نام آندریاس فون بشتولزهایم Andy Bechtolsheim موسس شرکت سان میکروسیستمز Sun Microsystems مبلغی معادل یکصد هزار دلار در اوت ۱۹۹۸ بر روی این موتور جستجو تازه‌وارد سرمایه‌گذاری کرد. بدین ترتیب گوگول نخستین سرمایه کلان خود را دریافت کرد و حالا می‌توانست بسیار سریعتر رشد کند تا شاید در آینده از آن گاراژ اجاره‌ای خارج شود.
با رشد تقریبا سرسام‌آور شرکت، سرانجام در نوزدهم اوت ۲۰۰۴ سهام آن به صورت عمومی عرضه گردید و گوگل به ساختمان دفتر مرکزی خود با نام گوگل‌پلکس در مانتین ویو کالیفرنیا نقل مکان کرد. اگرچه گوگل شرکتی بود که تا مدتی بطور مستقل فعالیت می‌کرد ولی در اوت ۲۰۱۵ گوگل رسماً به یکی از انشعابات، در واقع بزرگترین زیرمجموعه، شرکتی مادر به نام آلفابت تبدیل شد.
از همان زمان، لری پیج و سرگئی برین موسسان و مالکان شرکت آلفابت شدند و سکان گوگل به ساندار پیچای یک مهندس هندی‌تبار سپرده شد. ساندار ۴۶ ساله کودکی خود را در خانواده‌ای مستمند در ایالت تامیل نادو هندوستان گذرانده بود و به واسطه استعداد بالای خود توانسته بود در جوانی بورسیه دانشگاه استنفورد را کسب و برای ادامه تحصیل به ایالات متحده امریکا برود. او که پله‌های ترقی را در دوران تحصیل یک به یک بالا رفته و به مدارج عالی رسیده بود، در آوریل ۲۰۰۴ جهت انجام مصاحبه استخدامی به ساختمان گوگل‌پلکس مراجعه می‌کند و سپس تحت عنوان مدیر محصول در آن شرکت مشغول به کار می‌شود. ساندار که در ۲۰۰۸ به سمت معاون اریک اشمیت، مدیرعامل وقت گوگل برگزیده شده بود، از مدت‌ها قبل ایده انقلابی مرورگر اینترنت مستقل گوگل را داده بود و با وجود مخالفت اریک اشمیت با این پروژه، با معرفی مرورگر گوگل کروم در ۲۰۰۸ چنان تحولی در مرورگرهای اینترنت ایجاد کرد که نزدیک به نیمی از کاربران اینترنت در جهان به استفاده از این مرورگر تمایل پیدا کردند. پس از سال‌ها، او که دیگر به یکی از چند چهره‌ی مؤثر کمپانی گوگل تبدیل شده بود، پس از کناره‌گیری لری پیج در ۲۰۱۵ به سمت مدیرعامل یکی از بزرگترین و مشهورترین کمپانی‌های دره سیلیکون و البته جهان برگزیده شد.
و اما موفقیت شرکت گوگل به ارائه مرورگر کروم این شرکت محدود نمی‌شود و در طی سال‌ها سرویس‌های گوناگونی توسط این غول اینترنتی جهان معرفی شده که امروزه کار و زندگی بسیاری افراد در نقاط مختلف جهان به آنها گره خورده است. از آنجا که آغاز به کار گوگل با هدف ایجاد موتور جستجویی قدرتمند کلید خورده بود، این شرکت با صرف سرمایه‌گذاری هنگفت و به کار گرفتن تیم‌هایی زبده از متخصصان کامپیوتر توانست موتور جستجوی خود را به قویترین و کارآمدترین ابزار جستجوی اینترنتی در جهان تبدیل کند. علاوه بر این با راه‌اندازی سرویس‌های کاربردی بر بستر اینترنت تحولی عظیم در کار و زندگی اجتماعی و اقتصادی و همچنین سیاسی به وجود آورد. از جمله:
-سرویس محبوب ایمیل گوگل با نام جی‌میل
-سرویس پرطرفدار اشتراک‌گذاری یوتیوب، عظیم‌ترین سرویس ویدئو در جهان
-سیستم عامل پرطرفدار تلفن‌های همراه و تبلت‌ها با نام اندروید
-مجموعه سرویس‌های تبلیغات هوشمند و بر بستر اینترنت
-سرویس مکان‌یابی نقشه و تصاویر زمینی و ماهواره‌ای اماکن مختلف جهان با نام «گوگل مپ» و «گوگل ارث»
و ده‌ها سرویس کوچک و بزرگ محبوب دیگر که بر روی انواع دیوایس‌های شخصی و عمومی و حتی لوازم خانگی، خدماتی منحصر به فرد و بی‌رقیب ارائه می‌دهد. امروزه ارائه سرویس‌های نرم‌افزاری تنها خدمات گوگل در سراسر جهان نیستند و این غول تکنولوژی دیتاسنترهای (مراکز اطلاعاتی) متعددی نیز در سراسر جهان در اختیار دارد. همچنین در سال‌های پیشین محصولات سخت‌افزاری چون ابزارهای هوشمند شخصی و خانگی را نیز به بازار معرفی کرده و بسیاری از شرکت‌های موفق تکنولوژی را نیز خریداری و به مالکیت خود درآورده است. از این رو درآمد خالص شرکت گوگل تنها در دوره یکساله ۲۰۱۷ بیش از ۳۲ میلیارد دلار بوده و مجموع درآمدهای شرکت آلفابت به عنوان شرکت مادر گوگل که یک شرکت هلدینگ تکنولوژی محسوب می‌گردد، در سال ۲۰۱۷ رکورد ۱۱۰ میلیارد دلار را ثبت کرده است. امروز آن دفتر کوچک در گاراژ خانه، به مجموعه‌ای بسیار بزرگ و چندملیتی تبدیل شده که در بیست سالگی خود، ۸۵۰۵۰ نفر کارمند دارد و به واسطه انواع خدمات ریز و درشت، میلیاردها نفر در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند و سالانه ده‌ها میلیارد دلار درآمد کسب می‌کند.
گسترش و قدرت و احاطه گوگل بر زندگی عمومی و خصوصی چنان است که مورد انتقاد نیز قرار می‌گیرد. کم نیستند کسانی که از این قدرت به وحشت افتاده و حتی در چهاردیواری خود نیز احساس می‌کنند تحت نظر قرار دارند ولی همین منتقدین نیز قادر به صرف نظر کردن از «گوگل» نیستند. الگوی اقتصادی «گوگل» و منبع درآمد و سود آن بر «بازاریابی» قرار دارد. حتما شما هم متوجه شده‌اید که پس از یک جستجوی کوچک در اینترنت به دنبال یک کالا چگونه تبلیغات آنها روانه‌ی ایمیل و هر ارتباط اینترنتی دیگر شما می‌شود. الگاریتم‌های گوگل بطور شبانه‌روزی مشغول به کار هستند و گوگل، این جوان بیست‌ساله، همه جا هست!
