تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه ۱۳ آبانماه در نامهای به حسن روحانی از بیکفایتی و تعلل بانک مرکزی در تامین ارز مورد نیاز زائران اربعین انتقاد کردهاند.
همچنین در جلسه علنی روز یکشنبه ۱۳ آبانماه مجلس شورای اسلامی، نادر قاضیپور نماینده اورمیه نیز در تذکری به رئیسجمهور از مدیریت نامناسب تخصیص ارز به زائران اربعین انتقاد کرده است.
سوء مدیریت و ناهماهنگی مقامات جمهوری اسلامی با دولت عراق موجب شد دو میلیون زائر ایرانی که برای مراسم اربعین به عراق رفته بودند با بحران دریافت ارز روبرو شوند. تصاویر مختلفی که از تشکیل صفهای طولانی زائران ایرانی در عراق و همچنین دخمهها و محلهای نامناسبی که برای دریافت ارز به ایرانیان پیشبینی شده بود با اعتراضات گستردهای روبرو شد.
بانک ملی ایران که مسئولیت تأمین ارز زائران را به عهده داشت توضیح داده که بر اساس مذاکرات پیشین قرار بوده تحویل ارز در نجف از طریق فرودگاه این شهر و همچنین سه باجه در هتلهای نجف و شعبه بانک ملی انجام شود که مقامات عراقی به دلیل مسائل امنیتی، تمامی باجهها غیر از شعبه بانک را تعطیل کردند.
پیش از آغاز سفر زائران اربعین به عراق بانک مرکزی و دولت ساز و کار جدیدی را برای پرداخت دینار با نرخ پایینتر از نرخ بازار برای زائران در نظر گرفت. در این روند از متقاضیان ارز اربعین خواسته شد پیام رسانه «بله» را در گوشیهای خود نصب کنند و سپس از طریق یک بات برای دریافت ارز ثبت نام نمایند. در ازای پرداخت معادله ریالی ۱۰۰۰ دینار به متقاضیان شناسه و رسید داده شد. همچنین از متقاضیان خواسته شد که دینار خود را از بانک ملی در داخل کشور و یا از کارگزاریهای این بانک در شهرهای نجف، کربلا و کاظمین دریافت نمایند که بعد مشخص شد منابع دینار کافی در ایران وجود ندارد و زائران ناچار شدند ارز خود را در عراق تحویل بگیرند.
اما پس از آنکه زائران به عراق رسیدند سیستم بلبشویی برای پرداخت پول وجود داشت و بسیاری سه الی چهار روز، و هر روز از صبح تا عصر، در صف ایستادند تا پول دریافت کنند. گزارشهای مختلفی از این بینظمی و نابسامانی در شبکههای اجتماعی منتشر شده که بر اساس آنها برخی زائران حتی برای پرداخت هزینهی اقامت خود در هتل و مسافرخانهها با مشکل روبرو شدند.
با ایجاد موجی از نارضایتیها مقامات ایران تلاش کردند همه ناکارآمدیها را متوجه طرف عراقی کنند. در همین رابطه اعلام شد بانک مرکزی عراق همکاری لازم را نداشته است. حتی برخی مقامات از لفظ «کارشکنی» در اینباره استفاده کردند.
مقامات جمهوری اسلامی همچنین مدعی شدند از ابتدا پیشنهاد ایران این بوده که دولت عراق در ازای بدهیهایی که به ایران داشته ارز مورد نیاز زائران را به ایران تحویل دهد تا ایران به روش خود آن را به زائران پرداخت کند، اما ظاهراً این روش مورد قبول قرار نگرفته است.
بر اساس گزارش روابط عمومی بانک مرکزی «ذخایر دیناری بانک مرکزی که تا چند روز پیش در بانک عراقی توسط بانک مرکزی عراق مسدود شده بود، بلافاصله بعد از آزاد شدن منابع، قصد انتقال اسکناس به داخل کشور بود که به دلیل مقررات بانک مرکزی عراق، انتقال آن مقدور نشد؛ بنابراین تنها راه باقیمانده تحویل دینار در داخل عراق بود که بانک ملی ایران مسئولیت توزیع آن را به عهده گرفت.»
در کنار این موضوع گفته شد «قطع پیدرپی اینترنت و برق در عراق» نیز در ایجاد این شرایط مؤثر بوده است. همچنین اعلام شد دولت عراق برخلاف توافقات تعداد زیادی از محلهای پرداخت ارز را جمع کرده و فقط ۵۰ باجه در مرز و چند شهر عراق اجازه پرداخت دینار به ایرانیان را دارند.
اکنون با پایان سفر زائران به عراق، بانک ملی ایران در اطلاعیهای اعلام کرده است که زائرانی که در عراق موفق به دریافت دینار نشدند میتوانند با در دست داشتن اصل پاسپورت برای بازپس گرفتن ریال واریزی به شعب این بانک مراجعه کنند! در ابتدای این بیانیه آمده است که «حماسه اربعین حسینی با لطف و عنایت خداوند، با شکوه هر چه تمامتر پایان یافت»! این در حالیست که زائران ایرانی در این سفر بیشتر وقت خود را به جای «زیارت» در صف دریافت دینار گذراندند و با نارضایتی و تحمل مشکلات فراوان به ایران بازگشتند!
این مشکلات برای زائرانی که مورد بهرهبرداری تبلیغات جمهوری اسلامی نیز قرار میگیرند به این دلیل قابل توجه است که رژیم ایران سالها بودجه و منابع کشور را در عراق هزینه کرده و حتی پروژههای عمرانی از جمله ساختن مدرسه در این کشور را به عهده گرفته در حالی که مناطق بسیاری در خود ایران از چنین امکاناتی برخوردار نیستند، اما در عین حال قادر نیست حتی زائرانی را که همسو با آرمانها و تبلیغات نظام راهی کربلا شدند، آبرومندانه تأمین کند! جالب آنکه حسن روحانی، محمدجواد ظریف و دیگر دولتمردان روش و شیوه دیپلماسی دولت را پیشرو و نتیجهبخش قلمداد کرده و معتقدند میتوانند حتی بر معادلات کلان بینالمللی مؤثر باشند اما از پس مناسبات دیپلماتیک با دولت عراق برای ساماندهی یک هفته سفر زیارتی برای زائران ایرانی بر نمیآیند!