در شرایطی که با گذشت دو ماه از اجرایی شدن تحریمهای اقتصادی کشورهای اروپایی، دولت روحانی را ناامید کرد و روابط تجاری ایران همچنان متأثر از تحریمها در یک بنبست قرار دارد، اکنون دولتمردان دست به دامان سوریه، ترکیه و پاکستان شدهاند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با اعلام پیگیری مذاکرات با ترکیه، سوریه و پاکستان برای آنچه «تجارت ترجیحی» خوانده گفته است «شرایط به گونهای است که مخالفان توسعه روابط اقتصادی ایران به هر جا ورود میکنند تا محدودیتها سختتر شود.»
محمدرضا مودودی سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران همچنین گفته است که «برخی زیرساختها مانند برقراری روابط بانکی برای ما اولویت دارد که اگر حل نشود تعرفههای ترجیحی و تجارت ترجیحی از ارزش میافتد.»
سرپرست سازمان توسعه تجارت گفته است که «تهاتر یکی دیگر از برنامههای سازمان توسعه تجارت ایران در مذاکرات با دیگر کشورها به ویژه همسایگان است.»
جالب اینکه محمدرضا مودودی از «مگاپروژههای صادرات محصولات در یک برنامه سه ساله» سخن گفته است؛ آنهم در شرایطی که ایران زیر فشار تحریم قرار دارد و صادرات نفتی و غیر نفتی به شدت کاهش پیدا کرده است.
محمدرضا مودودی البته گفته است «با توجه به شرایط فعلی و تحریمها، واردات بخشی از این اقلام ممنوع شد که بخشی از درآمدها را کاهش داد» اما نگفته در چنین شرایطی چگونه دولت در پی «مگاپروژههای صادراتی» است!
گفتنی است تجارت ترجیحی که میان کشورهای همپیمان و دوست صورت میگیرد بر این اساس است که یک کشور محصولی را که زیاد دارد و یا برای صادرات آن به دیگر کشورها قادر به رقابت نیست، به کشوری که با او زیر پیمان و توافق تجارت ترجیحی است صادر کرده و در مقابل کالا یا کالاهای توافق شده را از آن کشور وارد میکند.
این شیوه از تجارت که نوعی معامله پایاپای یا تهاتر است به کشور نیازمند صادرات که به هر علتی قادر نیست یک یا چند محصول خود را صادر کند فرصت صادرات میدهد اما در مقابل او را در اجبار واردات کالای مازاد کشور مورد توافق قرار میدهد بطوری که ممکن است آن کشور کالاهای بیکیفیت و بنجل خود را مورد معامله ترجیحی قرار دهد.
جمهوری اسلامی اکنون به دلیل تحریمهای سنگین آمریکا علیه ایران، مجبور است برای صادرات برخی کالاها دست به دامان کشورهای همسایه و یا همپیمان خود شود. این موضوع برای کشورهای طرف مذاکره با ایران میتواند به فرصتی استثنایی برای قالب کردن کالاهایی به ایران باشد که روی دستشان باد کرده است.