نشانه‌های هدفدار دونالد ترامپ برای گفتگو؛ تشدید اختلافات درونی رژیم ایران

رئیس جمهوری آمریکا، یکشنبه ششم ژانویه (۱۶ دی‌ماه) در مصاحبه‌ با خبرنگاران پیش از ترک کاخ‌سفید به سوی کمپ دیوید در باره موضوعات مختلفی سخن گفت و در پاسخ به پرسشی در مورد وضعیت حکومت ایران بار دیگر تاکید نمود «آنها وضعیت خوبی ندارند و می‌خواهند گفتگو کنند.»

دونالد ترامپ مانند چند صحبت خود در هفته‌های گذشته تکرار کرد که «رژیم ایران بسیار ضعیف شده، پایان دادن به توافق وحشتناک اتمی، تاثیر زیادی روی ایران گذاشته، آنها دارند نیروهای‌شان را از همه خارج می‌کنند، وضع خوبی ندارند و می‎خواهند گفتگو کنند.»

این حرف‌های ترامپ که بازتاب زیادی در رسانه‌ها پیدا کرد به نظر می‌رسد نشانه‌های هدفدار به سوی جمهوری اسلامی ایران است. به ویژه آنکه از یکسو جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید که به خاورمیانه سفر کرده پس از ملاقات با بنیامین نتانیاهو در اسرائیل به ترکیه که از دوستان  جمهوری اسلامی به شمار می‌رود سفر می‎کند و از سوی دیگر عباس عراقچی معاون وزیر خارجه رژیم ایران همزمان به افغانستان رفته است؛ کشوری که واشنگتن نفوذ زیادی دارد و حضور مقام‎های آمریکایی به‌خصوص ژنرال‎های بلندپایه در آنجا از چشم پنهان نیست.

خردادماه سال ۱۳۹۷، مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده راهبرد و استراتژی جدید آمریکا در برابر ایران را تشریح کرد و هرگونه مذاکره با جمهوری اسلامی را منوط به تغییر رفتار جمهوری اسلامی بر اساس ۱۲ شرط کرد و تاکید نمود تا زمانی که این شروط توسط نظام عملی نشود مذاکره‎ای در کار نخواهد بود. اجرای این شروط به تعبیر بسیاری از کارشناسان چنان برای جمهوری اسلامی دشوار است که در صورت عمل به آن، نه رفتارش بلکه خودش باید تغییر کند!

فشار روی جمهوری اسلامی بیشتر شده

با آغاز دور دوم تحریم‎های آمریکا فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی به شدت افزایش یافته. طبق آخرین گزارش‎ها صادرات نفت خام ایران به کشورهای آسیایی به حدود ۶۶۰ هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرده است. این رقم در مقایسه با صادرات ۱.۷ میلیون بشکه‎ای در زمان مشابه سال ۲۰۱۷، کاهش صادرات بیش از ۶۰ درصدی را نشان می‎دهد.

کارگزاران نظام و دو جناح رژیم به جان هم افتاده‌اند

رضا تقی‎زاده تحلیلگر سیاسی در این‎باره به کیهان لندن می‎گوید: «حرفی که ترامپ می‎زند نه بَخت گفتگوها با رژیم ایران را بلندتر می‌کند و نه شانس مذاکره را بیشتر می‎کند. گرچه مذاکره با آمریکا در کوتاه‌مدت کمی وضعیت اقتصادی ایران را بهبود می‎بخشد و ممکن است به بقای جمهوری اسلامی بیافزاید اما مردم تشخیص می‎دهند نظام در موضع ضعف قرار دارد.»

او عنوان می‎کند: «اولین واکنش جمهوری اسلامی به این حرف ترامپ این است که کارگزاران نظام در دو جناح رژیم به جان هم می‎افتند و می‎پرسند چه کسانی با آمریکا تماس گرفته‌اند؟! اگر یکی از جناح‌های حکومت این تماس را گرفته باشد جناح دیگر پیگیر خواهد شد. به فرض اینکه از طرف دولت این تماس با آمریکا گرفته شده باشد، حتی اگر با اجازه خامنه‎ای هم بوده باشد، انکار می‎کند و از طرفی جناح تندرو هم با استناد به مواضع خود خامنه‎ای و با تکیه بر اینکه اعلام کرده بود هرگونه مذاکره با آمریکا ممنوع است دولت را تحت فشار خواهد گذشت.»

فشارها تا به زانو درآوردن رژیم ادامه خواهد داشت

رضا تقی‎زاده در ادامه می‎افزاید: «امکان اینکه آمریکایی‎ها پیام داده‌اند و خواستار مذاکره شده‎اند وجود دارد. به عنوان مثال از طریق افغانستان. چنانکه عباس عراقچی تحت عنوان گفتگو با طالبان و دولت افغانستان به کابل رفته و شاید غیرمستقیم پیام‎هایی برای مذاکره رد و بدل شده است اما این فقط یک احتمال است و باید در نظر گرفت سیاست ترامپ افزایش فشار علیه جمهوری اسلامی است و آشکار است این فشار را تا به زانو درآوردن جمهوری اسلامی ادامه خواهد، سیاستی که درست در نقطه مقابل سیاست‎های باراک اوباما قرار دارد.»

این تحلیلگر سیاسی همچنین می‎گوید: «ترامپ برعکس اوباما اعتقادی به این ندارد که به اصطلاح میانه‌‏روها در ایران قدرت بگیرند، و فشار را همچنان ادامه خواهد داد و دلیلی ندارد در حالی که در منزوی کردن و فشار حداکثری روی ایران موفق بوده حالا در میانه‏ راه سیاست‌اش را تغییر بدهد. او خوب می‎داند هر چه رژیم ایران ضعیف‌تر باشد، آمریکا وقت نشستن پای مذاکره امتیازات بیشتری خواهد گرفت بنابراین اگر هم قرار باشد پای مذاکره بنشیند زمانی این تصمیم را خواهد گرفت که فشارها را تا حد ممکن زیاد کرده باشد و رژیم هرچه بیشتر در موضع ضعف باشد، مثلاً شش ماه دیگر.»

وی همچنین عنوان کرد: «در این مدت ممکن است فشارها با واکنش‎های تحریک‎آمیز جمهوری اسلامی حتی در بُعد نظامی روبرو شود. از این رو مایک پمپئو در سفر به خاورمیانه به شرکا و متحدان منطقه‎ای آمریکا این اطمینان را خواهد داد که واشنگتن حامی آنها خواهد بود و این آمادگی را دارد که به تحریکات احتمالی رژیم واکنش نشان دهد.»

تکذیب وزارت خارجه، واکنش سعید جلیلی

امروز دوشنبه، ۱۷ دی‎ماه ۹۷، یک روز پس از آنکه ترامپ ادعا کرد جمهوری اسلامی می‎خواهد گفتگو کند، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه هر مذاکره‌ای با آمریکا را رد کرد و گفت: «ترامپ صرفاً آرزوهای باطل و محال خود را بیان می‌کند که با واقعیت‌های موجود هیچ تطابقی ندارد. او می‌داند جمهوری اسلامی ایران دهه‌هاست با فشارها و سیاست‌های تحریمی آمریکا آشنا و رودررو است.»

به گفته این مقام وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، «دروغ‌پردازی و اقدامات خصمانه ایالات متحده آمریکا تا کنون علیرغم همه تلاش‌های کینه‌توزانه آنها نسبت به مردم ایران راه به جایی نبرده و بی‌شک در آینده نیز نخواهد برد.»

مذاکره برای اینکه تحریم‎ها برداشته شود

در بین چهره‌ها و شخصیت‎های نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، سعید جلیلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر پیشین شورای‌ عالی امنیت ملی از اولین افرادی است که به ادعای ترامپ واکنش نشان داده. او در اینستاگرام خود ویدئویی کوتاه از سخنرانی علی خامنه‌ای، مورخ دوم خرداد سال ۱۳۹۷ (در دیدار با مسئولان نظام)، منتشر کرد و به نقل از رهبر جمهوری اسلامی نوشت، «سوال ساده‎ای که باید پاسخ داده شود این است که مذاکره کردیم تا آمریکا بی‎آبرو شود؟ ما مذاکره کردیم برای آنکه تحریم‌ها برداشته شود، تحریم‌ها باید برداشته شود اگر این تامین نشود بقیه چیزها ارزشی ندارد.»

https://www.instagram.com/p/BsTQdpOnoWF/

با توجه به سفر بولتون به منطقه و در پی آن تور خاورمیانه‎ای مایک پمپئو در روزهای آینده، ظاهرا تحولاتی در چارچوب نظامی- سیاسی در حال روی دادن است که به نوعی با سخت‎تر کردن شرایط جمهوری اسلامی مرتبط‌ بوده و احتمالاً می‎تواند به دورتر کردن رجب طیب ‎اردوغان و حتی بشار اسد از تهران منجر شود.

قابل تصور است موضعی که بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه گرفته بیشتر خوراک داخلی دارد. بعید است وزارت خارجه جمهوری اسلامی آنچه را ترامپ گفت ساده‌انگارانه و صرفاً خیالبافی‎های ترامپ بداند، حتی اگر فقط یک ادعای کلی از سوی رئیس جمهور آمریکا برای انداختن توپ در زمین ایران باشد. جمهوری اسلامی متوجه است که پشت چنین سخنانی، سیاست و راهبرد خوابیده و آمریکا اهداف مشخصی را دنبال می‎کند که هزینه‎تراشی، و به تعبیر برخی ناظران، دامن زدن به اختلافات درونی نظام در رأس آنها قرار دارد.

با چنین سخنان و سیاست‌های دوپهلو و مبهم که برای خود آمریکا نشانه‌های هدفمندی هستند، نیروهای داخل نظام بیش از پیش رو در روی یکدیگر قرار گرفته و به جان هم خواهند افتاد؛ چه آنها که خواهان مذاکره با آمریکا هستند و چه آ‎نهایی که ظاهرا مخالف‌ مذاکره‌اند. در این میان از هر دو گروه، جریانی نیز مانند همیشه وجود دارد که می‌خواهد اگر مذاکره‎ای صورت بگیرد، دار و دسته خودشان آن را پیش ببرد!