نادر زاهدی – امسال هم در سالگرد مشروطیت، تأملی در اهداف وطن‌پرستانه و آرمان‌های آزادیخواهانه جنبش مشروطیت در همراهی با شرایط بغرنج و حساس کشورمان ضرورت دارد؛ آرمان‌هایی که نشأت گرفته از آشنایی جهان ایرانی با دنیای مدرن بودند و ریشه در نوسازی‌های فرهنگی- سیاسی و اقتصادی سده‌ای قبل از مشروطیت داشتند؛ اقدامات نام‌آورانی چون عباس میرزا، میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزاحسین خان سپهسالار و… که آن را با طرح نظم نوین و دولت منتظم درانداختند و مدرن‌سازی ایران، با استقرار حکومت مشروطه- تأسیس پارلمان و تدوین قوانین موضوعه- به ثمر رسیدند.
فعالین در جنبش مشروطیت از همان آغاز، سودای آزادیخواهانه و وطن‌پرستانه داشتند و کوشندگان مشروطه‌خواه، دل در گرو پیشرفت و رشد کشور و برقراری نظم و امنیت قانونی داشتند. بزرگانی چون سید حسن تقی‌زاده، احتشام السلطنه و نمایندگان مشروطه‌خواه مجلس شورای ملی، با پایمردی در برابر دست‌اندازی قدرت بیگانه بر خاک وطن ایستادند و یکپارچگی سرزمینی ایران را متحقق ساختند.
در دوران رضاشاه کبیر بود که برخی از آرمان‌های معوق مانده مشروطیت به بار نشست. ایجاد دادگستری مدرن که چونان نگینی بر تارک آبرومندی و شخصیت مدرن ایرانیان از آن زمان تا کنون می‌درخشد، با پایمردی علی‌اکبر داور و همراهی پادشاهی پهلوی، از ویرانه‌های دکه القضای متشرعان سر برآورد، حاصل سال‌های اول برقراری شاهنشاهی پهلوی است. در کنار آن، نوسازی‌های اجتماعی و فرهنگی در تأسیس و پایه‌گذاری ثبت احوال، فرهنگستان زبان، ارتش متحدالشکل ملی و بالاخره راه‌اندازی دولت ملی مدرن ایران که حول محور هویت ملی ایرانیان شکل گرفتند، از توابع و الزامات مشروطه‌خواهی و مشروطیت ایرانیان به شمار می‌روند.
اهداف و آرمان‌های مشروطیت در دوران پهلوی دوم و به صدارت محمدرضا شاه، به نتایج جدیدی رسید که آنها را در مدرنیسم فرهنگی و ادبی و مدرنیزاسیون اقتصادی و اجتماعی می‌توان به تأمل دید؛ تاریخ به یاد دارد که خواسته مشروطه‌خواهان در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای ملی برای تعیین وضعیت زمین‌های کشاورزی، با اصلاحات ارضی و انقلاب سفید پادشاهی پهلوی دوم محقق شد و دهقانان ایرانی صاحب زمینی شدند که بر روی آن کشت و کار می‌کردند. همچنین می‌توان از تابع حقوقی و انسانی مشروطیت در مسئله برابری زنان و مردان ایرانی نام برد که به عصر پهلوی دوم، با اعطای حق انتخاب شدن و انتخاب کردن به زنان، تلاش‌های مشروطه‌خواهان را به عرصه آورد و ایرانزمین شاهد حضور زنان در نهادهای اجرایی کشور شد.
در همان دوران تا وقوع فاجعه بهمن ۱۳۵۷، مشارکت کارگران در سهام کارخانه‌ها- حق بیمه- تأمین اجتماعی- گسترش مطبوعات- حضور قدرتمند و فعال ایران در عرصه‌های دیپلماتیک و بهره‌مندی ایرانیان از ثروت ملی، توابع و آرمان‌هایی بودند که در رؤیای مدرن‌گرایان مشروطه‌خواه ایرانی سال‌هایی طولانی در انتظار تحقق بودند.
در دوره غمبار اقتدار مشروعه‌خواهان ضد ملّی جمهوری اسلامی، نظام اجرایی و فرهنگ حقوقی مشروطیت به تعطیل کشانده شد و مشروطه‌خواهان وطن‌پرست برای تحقق آزادی و ملی‌گرایی، در پروسه‌های اپوزیسیون و جنبش مدنی و حقوقی ظاهر شدند؛ پروژه‌های دمکراسی و آزادی برای ایرانزمین در شرایط فعلیِ فروپاشی جمهوری اسلامی، در واقع روزآمدی اهداف و آرمان‌های مشروطه‌خواهانی است که حفظ و حراست از وطن را از عصر پیش از مشروطیت به دوران پر افتخار پهلوی پیوند زدند و در چهل سال گذشته با اقتدار فاشیسم مذهبی به یغما رفتند.
اینک که جمهوری اسلامی‌در سراشیبی انهدام و فروپاشی قرار گرفته، بر وطن‌پرستان مشروطه‌خواه و آزادی‌طلب فرض است که با تأملی در تاریخ پرفراز و نشیب مشروطیت در ایران یکصد و سیزده سال گذشته و درس‌آموزی از تجربیات آن و شرایط سیاسی و دیپلماتیک امروز، آزادی وطن از مشروعه‌خواهان و برقراری دموکراسی را سرلوحه اقدامات سیاسی- فرهنگی و رایزنی‌های بین‌المللی قرار دهند.
باید احزاب و گروه هـا
وفادارى خود را به قانون اساسى مشروطه اعلام کرده وتعهـد نمایند که با تشکیل مجلس مؤسسان بندهـاى انحرافى (مذهـبى ) را پاک کرده
تا کشور بعد از سرنگونى اخوندک هـا
دچار هـرج و مرج و اشوب نگردد و بعد از ان
طبق قانون اساسى مشروطه ( میراث ملى ایرانیان ) عمل نمایند