زمزمه‌‌‌‌های خروج از NPT؛ جمهوری اسلامی در مسیری که آمریکا ریل‌‌گذاری کرده

در ایران بحث خروج از پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای (NPT) به عنوان یکی از گزینه‌‌های احتمالی در برابر عدم پایبندی غربی‌‌ها به تعهدات برجام بار دیگر مطرح شده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، شنبه ۱۸ آبان، در یک نشست خبری که در نیروگاه فردو برگزار شد گفت که باید اروپایی‌‌ها در مقابل اقدامات ایران در کاهش تعهدات برجامی به خود بیایند و تهدید کرد برای اقدام متقابل، لیستی شامل ۱۵ پیشنهاد ارائه شده که یکی از جمله خروج از NPT است و گام‌‌های ما برای هشدار به غربی‌‌هاست و با دستور مقامات بالا محدودیت‌‌ها برداشته خواهد شد.

بهروز کمالوندی همچنین گفت که می‌توانیم غنی‌سازی ۵، ۲۰ یا ۶۰ درصد را انجام دهیم و عنوان کرد غنی‌‌سازی به قبل از برجام نزدیک شده است.

روزنامه ایندیپندنت، ۱۶ آبان (۸ نوامبر)، با اشاره به «گام چهارم» کاهش تهدات اتمی ایران به نقل از سفیر جمهوری اسلامی در لندن نوشت که «نمی‌توانیم به متعهد ماندن یکطرفه ادامه دهیم.»

حمید بعیدی‌نژاد با اشاره به فشارهای داخلی برخی جریانات سیاسی برای خروج از NPT گفت که کل توافق اتمی (برجام) اکنون در خطر یک ریسک بزرگ قرار دارد. او تاکید کرد داخل ایران شماری از گروه‌‌ها می‌‌گویند جمهوری اسلامی در حال حاضر سودی از عضویت در NPT نمی‌‌برد.

اعلام این مواضع توسط سفیر جمهوری اسلامی در لندن دردسرساز شد و بعیدی‌‌‌نژاد یک روز بعد در توییتی نوشت، «مطلبی که بنده در جلسه با رسانه‌های انگلیسی عرض کردم این بود‌: شکست برجام طبعاً این تفکر را که ایران به دلیل عدم بهره‌مند‌ی از حقوق خود در زمینه فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای باید از NPT خارج شود را تقویت خواهد نمود، هرچند جمهوری اسلامی ایران در شرایطی فعلی چنین گزینه‌ای را به نفع منافع کشور نمی‌داند.»

ابوالفضل حسن‌بیکی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی می‌‌گوید در صورتی که دولتمردان آمریکا یا اروپا به دنبال فشار به سایر اعضای شورای امنیت برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باشند، خروج از پروتکل الحاقی و حتی NPT تحقق پیدا می‌کند.

داوود هرمیداس باوند تحلیلگر سیاسی در یادداشتی که در روزنامه «آفتاب یزد» منتشر شد مطرح کردن خروج از NPT در شرایط امروز جمهوری اسلامی ایران نادرست می‌‌داند و می‌‌نویسد: «مطمئنا با این قبیل اظهارات بسیاری از کشورها علیه ما موضع‌گیری می‌کنند و فشارها و بازرسی‌ها دوچندان می‌شود و هیچ چیزی به نفع ایران رخ نمی‌دهد.»

آمریکا با خروج از برجام و برقراری تحریم‌‌های شدید جمهوری اسلامی را در بن‌بست گیر انداخته و ظاهرا تحولات را در همان مسیری پیش می‌‌برد که بر اساس سیاست‌‌های کاخ سفید ریل‌‌گذاری شده است. برای جمهوری اسلامی در چارچوب راهکارهای دیپلماتیک راهی باقی نمانده به جز تسلیم و پذیرش شروط ۱۲گانه آمریکا وگرنه «مقاومت» که برخی در جمهوری اسلامی از آن دم می‌زنند فوق‌‌العاده هزینه‌‌ساز است بدون آنکه تضمینی برای موفقیت آن وجود داشته باشد.

در جریان نشست اخیر شورای حکام که، پنجشنبه ۷ نوامبر برگزار شد مشخص شد که یک اراده بین‌‌المللی برای مقابله جدی با تهدیدهای جمهوری اسلامی در حال شکل‌‌ گرفتن است.

چندان دور از ذهن نیست که در ماه‌‌های آینده فشارهای سیاسی علیه جمهوری اسلامی چنان افزایش پیدا کند که حتی با وجود حفظ ظاهری برجام عملاً هیچ طرفی، از جمله اروپاییان، به آن پایبند نباشد و پرونده اتمی جمهوری اسلامی بار دیگر به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود. در چنین شرایطی تحریم‌‌های سازمان ملل بار دیگر برقرار می‌‌شود.

برخی در نظام می‌‌گویند «بالاتر از سیاهی رنگی نیست» و اکنون با تحریم‌‌های آمریکا عملا اقتصاد ایران قفل شده و حتی اگر تحریم‌‌های سازمان ملل نیز مجدد برقرار شود فشارها از آنچه امروز وارد می‌‌شود بیشتر نخواهد شد. اما گذشته از اینکه چنین سناریویی اساسا چه سودی به حال نظام خواهد داشت، مسئله این است که تحمل فشارهای اقتصادی برای کارگزاران نظام و مردم به یک اندازه نیست. صبر مردم در حال لبریز شدن است و از سر گرفته شدن اعتراضات سراسری با توجه به تضعیف موقعیت رژیم ایران در منطقه و به ویژه ابراز انزجار مردم عراق و لبنان از جمهوری اسلامی و زمامدارانش، بسیار محتمل است.

در این میان، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در جریان سفرش به مجارستان با اشاره به اعتراضات عراق در باره کسانی که می‌خواهند «جهان اسلام» را دچار تفرقه کنند هشدار داده و گفته است از نظر او احتمال دارد که اعتراضات عراق به ایران گسترش پیدا کند.