سال ۱۳۹۸ در حالی به پایان می‌رسد که پروژه‌های نیمه‌کاره و کلنگ‌خورده زیادی امسال نیز بر انبوه پروژه‌های نیمه‌تمام سال‌های گذشته افزوده شده و حالا ایران بیش از پیش با پروژه‌هایی که صرفاً مراسم کلنگ‌زنی آنها خبرساز شده روبروست.
بابک دین‌پرست معاون اقتصادی وزیر کشور روز چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ از وجود ۸۷ هزار پروژه نیمه‌تمام در ایران خبر داده است.
به گفته بابک دین‌پرست بسیاری از پروژه‌های صنعتی، خدماتی و تولیدی نیز با وضعیت نامناسبی روبرو هستند. معاون اقتصادی وزیر کشور که در ستاد تسهیل و رفع موانع تولید لرستان حضور یافته بود گفته است که در استان لرستان ۳۵۰۹ واحد اقتصادی داریم که ۲۴۵۰ مورد آنها معادل ۷۰ درصد فعال و ۱۰۵۹ واحد تولیدی معادل ۳۰ درصد غیرفعال هستند.
آمار ارائه شده از سوی معاون اقتصادی وزیر کشور نشان می‌دهد پروژه‌هایی هم که به پایان رسیده، در پی رکود تورمی و سیاست‌های نادرست و غیرحمایتی دولت غیرفعال شده‌اند. این واحدها شامل واحدهای اقتصادی هستند که ورشکست یا در پی زیان و بدهی تعطیل شده‌اند.
بابک دین‌پرست همچنین گفته که ۸۷ هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور ۸۱ هزار پروژه استانی و ۶۰۰۰ پروژه ملی است.
او افزوده که سال ۹۶ اعلام شد که برای تکمیل این پروژه‌های استانی به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز بوده اما امروز این رقم به ۸۰۰ هزار میلیارد رسیده است.
اختلاف هزینه اتمام این پروژه‌ها به این دلیل طی دو سال ۳۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته که هزینه‌ها از جمله هزینه دستمزد و مصالح دراین دو سال افزایش داشته است.
معاون اقتصادی وزیر کشور گفته که از مجموع این پروژه‌ها ۴۳ هزار و ۲۲۸ پروژه احداثی و توسعه‌ای بوده که قابلیت واگذاری به سرمایه‌گذار را دارند و ۲۲۹۱ پروژه عمرانی نیمه‌تمام را سازمان برنامه و بودجه هدف‌گذاری کرده که در سال ۹۸ آنها را باید واگذار کند که برای این مهم ۷۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
همزمان حاتم شاکرمی معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز گفته است که در کشور ۱۳۰۰ واحد مشکل‌دار در آستانه بحران داریم.
حاتم شاکرمی گفته که از این تعداد واحد مشکل‌دار سهم لرستان ۳۸ واحد است. در این واحدهای مشکل‌دار ۵۸۰۰ نفر مشغول به کار هستند که بین ۲ تا ۵ ماه حقوق دریافت نکردند.
از سوی دیگر طی روزهای گذشته بازدید سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از پروژه ساخت بیمارستانی که پس از ۷ سال هنوز نیمه تمام است و مقایسه آن با بیمارستانی که چین طی ۱۰ روز یک بیمارستان مجهز برای بیماران مبتلا به ویروس کرونا ساخت، برجسته شده است.
کلنگ ساخت بیمارستان ۱۰۰۰ تختخوابی «مهدی» در مجتمع بیمارستانی «امام خمینی» در سال ۹۱ زده شد و اکنون با گذشت حدود هفت سال، هنوز این پروژه به سرانجام نرسیده است. وزیر بهداشت هفته جاری از مراحل ساخت این بیمارستان بازدید و بر لزوم کمک گرفتن از بانک‌ها و سازمان برنامه و بودجه جهت تکمیل پروژه‌های نیمه تمام تاکید کرد!
پروژه‌های نیمه‌کاره در جمهوری اسلامی به یکی از معضلات اقتصاد و توسعه کشور تبدیل شده است. هر ساله طرح‌های زیادی در مجلس شورای اسلامی و وزارتخانه‌های مختلف تصویب و بودجه‌هایی در ردیف‌های مختلف لایحه بودجه به آنها اختصاص می‌یابد اما بسیاری از این پروژه‌ها تنها کلنگ می‌خورد یا پس از مدتی از آغاز ساخت، نیمه‌کاره رها می‌شود.
بطور کلی دو علت عمده برای انباشت پروژه‌های عمرانی و اقتصادی در ایران وجود دارد. نخست آنکه دولت هنگام کسری بودجه به بودجه‌های عمرانی چنگ می‌اندازد و وزاتخانه‌ها نیز برای تأمین هزینه‌های جاری از هزینه‌های زیرساختی و عمرانی استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر فساد جاری در کشور و چنگ‌اندازی مافیاهای بزرگ بر ساخت پروژه‌های عمرانی و اقتصادی موجب طولانی شدن ساخت پروژه‌ها برای بهره‌برداری بیشتر از رانت و پول جاری در آنها از سوی مافیاها و شرکت‌های بزرگ وابسته به نهادهای مختلف نظام دارد.
قابل توجه آنکه اگر این پروژه‌های نیمه‌کاره در استان‌های مختلف به کار بیافتد موجب اشتغالزایی و جذب نیروی کار زیادی در هر استان خواهد شد. برای نمونه یکی از استان‌هایی که بحران بیکاری در آن گسترده و نتایجی چون حاشیه‌نشینی و مهاجرت بالا از روستاها و شهرستان‌های کوچک به کلان‌شهرها را داشته، استان آذربایجان غربی است. در همین حال اورمیه یکی از شهرهایی است که آمار پروژه‌های نیمه‌کاره در آن بسیار بالاست.
مهرماه سال ۱۳۹۷ مدیران شهری اورمیه در خصوص افق ۲۰۲۰ این شهر اعلام نظر کردند و همزمان با آن زمزمه‌های افق ۱۴۰۴ هم به گوش می‌رسید، اما اکنون با فرا رسیدن سال ۲۰۲۰ میلادی این شهر پر از پروژه‌های کوچک و بزرگی است که نیمه‌کاره رها شده‌اند.
«اورمیه ۲۰۲۰» طرحی بود که بر اساس آن قرار بود این شهر به یکی از شهرهای گردشگری بین‌المللی تبدیل شود و صنعت توریسم در این شهر رونق یابد. حالا در حالی سال ۲۰۲۰ میلادی فرا رسیده که حتی نیمی از طرح‌های هدف‌گذاری شده برای این برنامه به بهره‌برداری نرسیده است.
نه تنها پروژه‌های مصوبه برای طرح «اورمیه ۲۰۲۰» به بهره‌برداری نرسیدند بلکه این شهر با پروژه‌های از پیش نیمه‌کاره مانده مانند ورزشگاه ۱۵ هزار نفری که ۱۵ سال از آغاز آن گذشته، بیمارستان «آیت‌الله خویی» که ۲۵ سال از آغاز آن گذشته و پروژه‌های دیگری چون تصفیه‌خانه آب آشامیدنی پلدشت روبروست.
عدم پیشرفت پروژه‌های عمرانی و اقتصادی در این شهر چنان وضعیت بغرنجی دارد که به گفته استاندار آذربایجان غربی قرار بود در هفته دولت امسال، ۹۱۲ طرح عمرانی با ۱۰ هزار و ۲۱۲ میلیارد ریال هزینه و ۶۲ طرح اقتصادی با یک‌هزار و ۷۳۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در استان به بهره‌برداری برسد اما هیج خبری از این بهره‌برداری‌ها نشد!
اکنون در حالی که کمتر از ۴۰۰ روز تا پایان عمر دولت دوم حسن روحانی باقی مانده، سعید شیرکوند معاون هماهنگی، نظارت اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس جمهوری گفته است که «پروژه‌های نیمه تمام کشور اولویت‌بندی می‌شوند»!
بنده به عنوان یک مدیر مهندسی پرسابقه و یک ژورنالیست در اواخر سال ۹۵ لایحه مشارکت عمومی خصوصی را که دولت می خواست در کمتر از یک ماه به مجلس ارسال و تصویب کند در نشریه ای که در آن مسیولیت دبیری داشتم را چاپ کردم که اعتراض شدید پیمانکاری به دولت را در پی داشت و مرا به دستگیر شدن و تهدید به مرگ شدن کشاند. حال می بینیم دولت بدون رای مجلس می خواهد آن را جاری نماید! اگر تمایلی وجود داشت این امر و تبعات ناشی را طی مقاله ای به حضور ارسال خواهم نمود.
اون پروژه های سد سازی رو که با چند برابر پول تموم کردند رو دیدیم که چه فاجعه زیست محیطی رو بوجود آورده
خدا رحم کرده که اینها رو تموم نکردند و گرنه باید الان همینی رو هم که داریم واگذار میکردیم و میرفتیم
شاید هم پول پروژه ها رو گرفتند و فرستادن برای مزدوران لنگی ولایتی در یمن و خرس اله و صدر و دختر هنیه و صد تا سگ و سوته دیگرشون