افزایش قیمت مواد غذایی در ایران در حالی با سرعت ادامه دارد که سفره مردم به ویژه اقشار کم‌درآمد کوچک‌تر شده و بر اساس آمارها کم‌درآمدترین خانوارهای ایران ماهانه تنها ۳۰۰ گرم گوشت قرمز مصرف می‌کنند.
بر اساس گزارشی که به تازگی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شده کم‌درآمدترین خانوارهای ایران ماهانه تنها ۳۰۰ گرم گوشت قرمز مصرف می‌کنند. این خانوارها قدرت خرید برنج هم ندارند و میزان مصرف ماهانه برنج آنها تنها ۴۶۰ گرم است.
این ارقام بدین معناست که دهک اول درآمدی ماهانه کمتر از نیم کیلو گوشت و کمتر از نیم کیلو برنج می‌خورد.
در سال ۹۰ مصرف ماهانه گوشت و برنج خانوارهای دهک اول (کم‌درآمدترین خانوارها) کمتر از یک کیلوگرم بوده است. اما این میزان اندک در سال ۹۸ کمتر هم شده و میزان مصرف ماهانه گوشت این خانوارها ماهانه ۳۰۰ گرم و مصرف برنج ماهانه این خانوارها ۴۶۰ گرم است.
به نظر می‌رسد که این خانوارها کمبود مواد غذایی را با مصرف لبنیات جبران می‌کردند اما میزان مصرف لبنیات خانوارهای دهک اول نیز در سال ۹۰ از ۱۱.۵ کیلوگرم در ماه به ۸ کیلوگرم در سال ۹۸ رسیده است.
این گزارش تأکید دارد که کاهش تأمین مواد غذایی در همه دهک‌های درآمدی وجود دارد اما در اقشار کم‌درآمد، مصرف مواد غذایی کاهش زیادی داشته است.
روزنامه دنیای اقتصاد نیز ماه گذشته در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته بود که «نه تنها سرانه مصرف اقلام خوراکی ایرانیان به‌شدت افت کرده که هزینه بیشتری بابت مواد غذایی مختلف اعم از آبزیان، گوشت قرمز، قند و شکر، برنج و همچنین لبنیات از سوی خانوارها پرداخت می‌شود؛ موضوعی که امنیت غذایی کشور را مورد تهدید قرار داده است.»
یکی از شاخص‌های ارزیابی فقر در هر اقتصاد، مصرف سرانه دست‌کم ۲۱۰۰ کالری در روز است. مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در تازه‌ترین گزارش خود که با عنوان «برنامه پیشنهادی برای اصلاحات اقتصادی» تنظیم شده تأکید کرده که در سال‌های ۱۳۹۶ به بعد، بیش از ۵۰ درصد مردم کمتر از حد لازم (۲۱۰۰ کالری در روز) مواد غذایی مصرف کرده‌اند.
به بیان دیگر نیمی از شهروندان ایران یعنی بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت کشور نمی‌توانند کالری مورد نیاز روزانه را تأمین کنند. کاوه زرگران رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در همین رابطه گفته که «در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ مصرف آبزیان توسط خانوارها نصف شده و مصرف گوشت قرمز نیز ۴۶ درصد کاهش یافته است. طی همین دوره مصرف قند و شکر، برنج و لبنیات نیز به ترتیب ۳۳، ۲۵ و ۱۷ درصد کمتر شده است.»
به گفته این کارشناس میزان مصرف کالاهای خوراکی اصلی مانند برنج، گوشت، لبنیات، میوه، قند و شکر در خانوارهای ایرانی طی سال ۱۳۹۰ معادل ۱۲۷ کیلوگرم بود که این میزان به ۱۰۶ کیلوگرم در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته است.
کاوه زرگران تأکید کرده که اُفت شدید سرانه مصرف این اقلام زنگ خطری جدی برای امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است. این فعال اقتصادی تاکید کرد: بررسی‌های کارشناسی صورت گرفته نشان می‌دهد که طی یک دهه اخیر، سرانه مصرف برخی از اقلام خوراکی از جمله محصولات پروتئینی در کشور، کاهش هشداردهنده‌ای داشته که حاکی از کوچک شدن سفره خانوار ایرانی طی ۱۰ سال گذشته است.
افزایش تورم و گرانی مواد غذایی اصلی‌ترین عامل کاهش تأمین غذایی لازم در ایران است. با کاهش قدرت خرید مردم، خانوارها مواد غذایی کمتری مصرف می‌کنند. با سرعت گرفتن گرانی مواد غذایی در سال ۱۴۰۰ کاهش مواد غذایی نیز شدت یافته است. از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا کنون مواد غذایی پرمصرف تا ۹۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. افزایش قیمت برنج سبب شده تا الگوی مصرف هم تغییر کند. ماکارونی و برنج نیم‌دانه فعلا جایگزین برنج شده‌اند ولی مشخص نیست که در ماه‌های آینده همین دو قلم نیز برای بخش بزرگی از مردم قابل تهیه باشد.
بر اساس گزارش‌ها از فروردین ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۰ قیمت برنج در میادین اصلی توزیع تا ۴۳ درصد افزایش داشته است. تنها در یک ماه گذشته قیمت برنج ۲۰ درصد افزایش یافته است.
در همین رابطه مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج به مقام‌های دولتی هشدار داد که افزایش قیمت این کالا سبب شده تا اکثر مردم ایران دیگر توان خرید برنج را نداشته باشند: «افزایش قیمت برنج باعث شده از جمعیت ۸۲ میلیون نفری مردم ایران فقط ۱۵ میلیون نفر بتوانند به‌راحتی برنج بخرند و از امکان مصرف این محصول مغذی برخوردار باشند.»
در شهریورماه امسال اتحادیه بنکداران مواد غذایی اعلام کرد که قیمت مواد غذایی پرمصرف از ابتدای سال تا کنون ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش یافته است. شکر با ۹۰ درصد افزایش قیمت رکورددار افزایش قیمت مواد غذایی پرمصرف است. کره با ۳۰ درصد افزایش قیمت، خرما با ۳۰ درصد افزایش قیمت، روغن با ۳۵ درصد افزایش قیمت، حبوبات با ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش قیمت، برنج با ۴۳ درصد افزایش قیمت از مواد غذایی پرمصرف‌اند که اکنون با قیمت گران‌تری به خریداران عرضه می‌شوند.
بر اساس اعلام مرکز آمار، میانگین قیمت شهریورماه کالاهای خوراکی و آشامیدنی در مقایسه با امردادماه سال قبل ۵۹.۲ درصد افزایش یافته است.
در سال گذشته نیز قدرت خرید مردم به شدت کاهش داشته بطوری که خط فقر در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، افزایش ۳۸درصدی داشته که مهم‌ترین عامل آن، تورم بالا در دو بخش خوراکی‌ها و مسکن اعلام شده است.
