با گذشت دو ماه از تسلط طالبان بر افغانستان، زنان از جمله گروههایی هستند که بیشترین آسیب را از تشکیل حکومت طالبان دیده و همچنان برای آزادی تحصیل، کار و آزادیهای مدنی تلاش میکنند. در همین حال قتلهای زنجیرهای و مشکوک در افغانستان، فعالان مدنی و سیاسی را ناچار کرده به زندگی مخفیانه روی بیاورند.
در نخستین روزهایی که طالبان با تسخیر کابل «عفو عمومی» اعلام کرد و حکومت «امارت اسلامی» را در افغانستان تشکیل داد، فعالان مدنی افغانستان بازگشت روزهای تلخ محدودیت به ویژه برای زنان را هشدار دادند.
طالبان در حالی در ابتدا مدعی بود برای زنان محدودیت ایجاد نمیکند که زنان نخستین اهداف آنها در وضع قوانین بودند. همزمان با اینکه برخی دولتها و رسانهها «تغییر کردن طالبان» را تبلیغ میکردند، زنان افغانستان در حوزههای اشتغال، تحصیل و شیوه حضور در جامعه با محدودیت روبرو شدند.
هفته گذشته نیز گزارشهایی از سوی فعالان مدنی در افغانستان مبنی بر قتل زنجیرهای زنان در برخی ولایتها منتشر شد. زنانی که به شدیدترین شکل شکنجه و به قتل رسیدهاند و هنوز طالبان زیر بار قتل آنها نرفته است.
یک زن پزشک، یک دختر دانشجو و یک زن نظامی از جمله زنانی هستند که در روزهای گذشته در مزارشریف به شکلی مشکوک و فجیع به قتل رسیدند.
برخی فعالان افغانستان میگویند، احتمالا تغییر طالبان در این بوده که بجای شلیک مستقیم گلوله به مخالفانشان، حالا آنها را پنهانی به قتل برسانند و مسئولیت مرگشان را به گردن نگیرند.
وبسایت امتداد در گزارشی میدانی درباره قتل زنان افغانستان مینویسد مدتی بعد از سقوط مزار شریف، طالبان به یکی از خانههای آنجا حمله میکنند، خانواده ساکن در آن اگرچه دست به فرار میزنند اما زن نظامی ساکن آن خانه، به قتل میرسد. جسد او در یکی از میدانهای شهر پیدا میشود. روزی دیگر زن دانشجویی که فعال مدنی بوده و در تظاهرات اخیر علیه طالبان شرکت داشته به شکل مرموزی کشته میشود و جسدی در کوچه پس کوچههای شهر پیدا میشود.
مقتول بعدی در مزار شریف یک زن پزشک بوده است. این زن پزشک اقدام به مداوای چند نفر از نظامیان افغانستانی کرده بود.
بر اساس این گزارش بسیاری از فعالان مدنی و روزنامهنگاران زن که نتوانستهاند به دلیل نداشتن ویزا و پاسپورت از کشور خارج شوند یا آنقدر معروف نبودند که سفارتخانهای به سرعت امکان خروج از آنها از افغانستان را فراهم کند، حالا زندگی مخفیانه دارند.
یکی از زنان روزنامهنگار که تا نخستین روزها پس از حضور طالبان در کابل به نوشتن گزارش درباره وضعیت افغانستان مشغول بوده و در تظاهرات زنان علیه طالبان شرکت داشته، درباره زندگی مخفیاش به «امتداد» گفته که ««دو نفر از دوستان تحت تعقیبم دیشب با من تماس گرفتند که خانهات را تغییر بده. کجا بروم؟ یک بار خانه عمو یک بار خانه خاله یک شب خانه دایی و … دیگر خجالت میکشم. شرایط سخت است اما مجبورم. در باقی کشورها همه تلاش میکنند تا زندگی کنند اما ما در افغانستان تلاش میکنیم که زنده بمانیم. حتی خانوادهام در خطر است. اغلب دوستان ما همین شرایط را دارند. دوستانی که از خانههایشان کوچ کردهاند یک شب یک جا و شب دیگر را جای دیگری به سر میبرند تا زنده بمانند. پای من آسیب دیده با چادر و برقع و مخفیانه به دکتر مراجعه کردم، من و مایی که یک روز همه آزاد بودیم ….در این شرایط هیچ درآمدی نداریم. شرایط مالی سختی را سپری میکنیم. نان خشک هم گیرمان بیاید روزگار میگذرانیم تا فقط زنده بمانیم. من اگر بخواهم به کابل فرار کنم حتی کرایه ماشین ندارم. همه چیز خیلی سخت است.»
یکی از فعالان مدنی در مزار شریف نیز گفته شماری از زنان فعال مدنی یا شاعر و روزنامهنگار بازداشت شده و هماکنون در زندانهای طالبان هستند: «عواقب بسیار بدی برای زنان به وجود آمد. آنها برخی از زنانی که در این تظاهرات بودهاند را دستگیر کرده و با خود بردهاند. دوستان من که از سوی طالبان بازداشت و سپس آزاد شدند، میگویند که همین حالا ۹ زن در زندانهای طالبان در شهر مزار شریف هستند. این زنان دانشجو، نویسنده، شاعر یا فعال مدنی هستند. طالبان زندانهایشان را از نویسندگان، شاعران، فعالان مدنی، استادان دانشگاه و دانشجویان پر میکنند.»
او درباره قتلهای زنجیرهای که در این شهر رخ داده گفته «هیچکس نمیفهمد که این قتلها به چه صورتی انجام میشود. این قتلها به شکل مشکوک و مرموزی انجام میشود. میگویند افرادی که صورتشان را با پارچههای سیاه پوشاندهاند این قتلها را انجام میدهند اما دقیقا مشخص نیست کار چه کسی است. ما فقط از مردم محل متوجه میشویم که جسد یک زن پیدا شده است و یک نفر دیگر کشته شده است. اما اینکه این قتلها به چه صورت از سوی چه گروهی انجام میشود را نمیدانیم.»
قتل مرموز و زنجیرهاش شهروندان در روزهای گذشته چند مرد را هم قربانی کرده است. درست به همان شیوهای که زنان به قتل رسیدهاند. همه مقتولان دستهایشان از پشت بسته شده، شکنجه شده و سپس به قتل رسیدهاند و جسدشان در کوچه و خیابان رها شده است.
سازمان عفو بینالملل نیز طی روزهای گذشته با صدور بیانیهای اعلام کرد که گروه طالبان ۱۳ شهروند هزاره افغانستان از جمله یک دختر ۱۷ ساله را به قتل رسانده است. در این بیانیه آمده که نیروهای گروه طلبان بیش از یک ماه پیش، روز سیام ماه اوت، این افراد را که شماری از کارمندان دولت سابق نیز در میان آنها بودهاند، در ایالت دایکندی به قتل رساندهاند.
عفو بینالملل اعلام کرده در حالی که گروه طالبان مدعی شده بود افراد وابسته به دولت سابق را مورد آزار و اذیت قرار نمیدهد، کشتن این افراد، تناقض در حرف و عمل اعضای این گروه را تائید میکند.
عفو بینالملل پیشتر و در روز ۲۹ امرداد هم در بیانیهای شورای امنیت سازمان ملل را خطاب قرار داده و خبر داده بود که جنگجویان طالبان پس از به دست گرفتن کنترل استان غزنی در افغانستان، ۹ مرد از قوم هَزاره را قتل عام کردهاند.