عمر بسیاری از ایرانیان به خرید خانه نمی‌رسد!

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفته ۱۷۸ سال زمان می‌برد تا اعضای دهک اول جامعه بتوانند یک خانه ۷۵ متری در تهران بخرند. یعنی حدود دو قرن انتظار!

عبدالجلال ایری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی روز شنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۰ گفته دوره انتظار برای خرید یک واحد ۷۵ متری آپارتمان در تهران برای دهک اول ۱۷۸ سال، برای دهک‌های دوم ۱۰۹ سال و برای دهک سوم  ۷۹ سال است.

این آمارهای رسمی از سوی وزارت راه و شهرسازی در جلسه کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ارائه شده است.

عبدالجلال ایری می‌گوید رشد قیمت مسکن چنان بوده که حتا زمان انتظار برای خانه‌دار شدن دهک‌های درآمدی بالا هم افزایش قابل توجه  داشته. بر اساس گفته این نماینده مجلس دوره انتظار خرید مسکن برای دهک اول هم به ۲۵ سال رسیده است.

او همچنین افزوده که با افزایش قیمت مسکن، خرید خانه برای دهک‌های درآمدی یک رویا شده است. مردم مجبورند اجاره‌نشین باشند. اما مسئله این است که افزایش اجاره‌ها چنان بوده که بخش مهمی از درآمد ماهانه خانواده‌ها را نیز می‌بلعد.

به گفته این نماینده مجلس شورای اسلامی در استان‌های بزرگ ۴۱.۵ درصد درآمد مردم و در کلانشهرها، ۶۰ درصد درآمد مردم صرف تأمین مسکن می‌شود. افزایش هزینه خرید و اجاره مسکن، برخی از مستاجران را مجبور کرده که خانه اشتراکی اجاره کنند.

بر اساس گزارش‌های رسمی یک خانواده در پایین‌ترین دهک درآمدی (دهک اول) ماهانه یک میلیون و ۶۴۵ هزار تومان است. بر این اساس اگر یک خانوار دهک اول «کل درآمد سالانه» خود را پس‌انداز کند و حتا یک ریال آن را خرج نکند حداقل ۱۱۶ سال زمان می‌برد که یک خانوار دهک اول بتواند یک خانه ۷۵ متری در یک منطقه متوسط تهران بخرد. این در حالیست که چنین اقدامی غیرممکن است و غالبا در محاسبات آماری در نظر گرفته می‌شود که در نهایت یک سوم درآمد خانواده (در شرایط عادی تورمی و نه تورم افسارگسیخته ایران) قابل پس‌انداز است. در چنین شرایطی با محاسبه قیمت امروز مسکن در تهران، ۳۴۸ سال زمان می‌برد که یک خانوار دهک اول با یک سوم درآمد ماهانه خود خانه بخرد!

بازار مسکن در ایران از جمله بحرانی‌ترین بازارهای کشور است. در حالی که رکود تورمی شدیدی بر این بازار سایه انداخته، ایرانیان سرمایه نقدی خود را از کشور خارج کرده و بخش بزرگی از این سرمایه در بازار مسکن کشورهای دیگر به ویژه ترکیه هزینه می‌شود.

بر اساس آخرین داده‌های منتشر شده از سوی سازمان آمار ترکیه (TÜİK) از ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۱، در ۹ ماهه نخست سال برای اولین بار افزایش فروش مسکن در ترکیه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد بوده است.

شهروندان ایرانی در سپتامبر ۲۰۲۰ و همچنین در سپتامبر ۲۰۲۱ بیشترین خرید منزل مسکونی در ترکیه در میان اتباع خارجی را به خود اختصاص دادند. ایرانیان در سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی در مجموع ۱۳۲۳ خانه مسکونی در ترکیه خریداری کرده‌اند. اتباع عراق با خرید ۹۹۰ خانه و شهروندان روسیه نیز با خرید ۵۴۰ خانه در رده های دوم و سوم این فهرست قرار گرفته‌اند.

مقامات جمهوری اسلامی اما هیچ برنامه کارآمدی برای بهبود وضعیت بازار مسکن ایران ندارند. تازه‌ترین طرحی که از سوی مجلس شورای اسلامی و دولت ابراهیم رئیسی برای ایجاد رونق در بازار مسکن در دستور کار قرار دارد، طرح «جهش تولید و اقدام ملی مسکن» است.

بر اساس این طرح که کپی‌برداری شده از طرح «مسکن مهر» است که در دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز و تا کنون ادامه داشته است، زمین‌های رایگان از سوی دولت برای اجرای طرح اختصاص می‌یابد. حذدف هزینه زمین، هزینه تولید مسکن را به شدت کاهش خواهد داد.

همچنین دولت وام‌های بانی برای متقاضیان در نظر گرفته که البته اقساط ماهانه وام‌ها بر اساس رقم و شهر محل تقاضا حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان خواهد شد. همین رقم اقساط دهک‌های کم‌درآمد را از این طرح حذف کرده و برای اقشار متوسط رو به بالا امکان استفاده را فراهم می‌کند!

اینهمه در حالیست که جمهوری اسلامی با وجود کاهش درآمدهای نفتی و غیرنفتی، برای ایجاد رونق در بازار مسکن تلاش ویژه‌ای انجام می‌دهد؛ تلاشی که به نظر می‌رسد مانند سال‌های گذشته به دلیل ناکارآمد بودن، ناکام خواهد ماند.