سعید شفا – فدریکو فّلینی فیلمساز برجسته و شهیر سینمای ایتالیا صدسال پیش این دنیای پیچیده و بیرحم را با تولدش نور بخشید.
آثار سینمایی او از زمان نئورئالیسم سینمای ایتالیا («شیخ سفید»، «جاده» و…) تا بعد از آن، سینمای او را به درجهای رساند که توانست این هنر را قابل ارزش توصیف کند. آنچه بر برخی از هنرمندان از نقاش گرفته (ون گوگ) تا نویسنده (صادق هدایت) تا فیلمساز (فلینی) باوجود نقش مهمیکه آنها در این جهان پهناور ایفا میکنند، حادث میشود، سرخوردگی و یأس از جامعه و ساکنان آن در انتهای حیاتشان است که شامل فدریکو فّلینی» هم شد.
فلینی بعد از به اوج رساندن سینمای ایتالیا با فیلمهای ارزندهاش مانند «شبهای کابریا»، «ساتریکون»، «آمارکورد»، «هشت و نیم»، «زندگی شیرین» و ساخته شدن شهرک سینمایی «چینه چیتا» که هالیوود ایتالیا به شمار میرود توسط موس ولینی در سالهای آخر دهه ۱۹۳۰، نتوانست در دهه آخر عمر فیلمی بسازد. دلیلش بودجه فیلمهای تخیلی و سخت هنری او بود که حتا دولت ایتالیا با توجه به بازگشتی که فیلمهای گذشته او داشت، چه از نظر درآمد حاصل از مالیات و چه از نظر شهرت برای سینمای این کشور، نتوانست پا پیش بگذارد. به این ترتیب فلینی، هنرمندی که به سینمای این کشور خدمت کرده و به آن اعتبار و حیثیت بخشیده بود، در کمال یأس و ناامیدی سالیان پایانی زندگیش را بدون خلق فیلمی پشت سر گذاشت.
برای یک هنرمند، در هر رشته، عدم کار (خلق نکردن) کمتر از جهنم نیست. جهانیان نیز از هنر و خلاقیتهای بیشتر از سوی آنها بیبهره میمانند که این نیز خود خیانتی است که سرمایهداران (تهیهکنندگان) و همچنین تشکیلات دولتی به آن هنر و هنرمند روا میدارند.
فیلم «جای پای فلینی» ساخته جرالد مورین که به عنوان دستیار سالها شاهد خلق کردن فیلمهای فلینی بود، با نمایش صحنههای پشت دوربین، مراحل تهیه، کسانی که در فیلمهای او به عنوان فیلمبردار، آهنگساز، متصدی دکور، لباس و غیره شرکت داشتند، فیلمی خاطرهانگیز و در انتها غمانگیز را به نمایش میگذارد که در جای خود سخت دیدنی و قابل تعمق است.
آنچه مورین در این مجموعه در بزرگداشت فلینی عرضه میکند، شناخت دوبارهایست از این فیلمساز بزرگ ورای آنچه فیلمهای وی به نمایش میگذارند. نگاهی است از درون، چرا که او در کلیه مراحلی که فلینی در حال خلق فیلمهایش بود حضور داشت و از نزدیک شاهد تبدیل و اجرای یک ایده به واقعیت بود.
خاطرات و تجربیاتی که بازیگران و دست اندرکاران فیلمهای فلینی در این فیلم به تماشاگر عرضه میکنند، بُعد دیگری به این فیلمساز برجسته و دامنهی بیکران خلاقیت وی میدهد.
امسال صد و یکمین سال تولد فلینی است و فیلم «جای پای فلینی» ساخته سال ۲۰۱۳ نگاهیست دوباره به سینمای بزرگترین کارگردان سینمای ایتالیا.