هشتمین دور مذاکرات فرسایشی برجام از روز جمعه ۲۸ ژانویه (هشتم بهمن) متوقف شد تا به گفته انریکه مورا معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا هیأت‌های مذاکره‌کننده برای «گرفتن تصمیم سیاسی و کسب تکلیف» به پایتخت‌های خود بروند و کسب تکلیف کنند.
هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات می‌گوید اکنون به «تصمیم‌گیری سیاسی» نیاز است. در این میان اما مقامات جمهوری اسلامی تأکید می‌کنند که تصمیم نهایی را باید دولت آمریکا بگیرد. مقامات آمریکایی و اروپایی هم می‌گویند تصمیم نهایی با جمهوری اسلامی است!
از سوی دیگر، مقامات جمهوری اسلامی دائم از دولت جو بایدن برای عدم خروج مجدد ایالات متحده از برجام «تضمین» می‌خواهند. تهران توقع دارد که دولت بایدن درباره آینده و تصمیم دولت‌های آتی ایالات متحده تضمین بدهد. توقعی که شاید با تبدیل برجام از «توافق سیاسی» به یک «قرارداد» امکان‌پذیر باشد که آنهم در حیطه اختیارات دولت بایدن نیست و می‌بایست تصمیم‌گیری درباره آن به سنا ارجاع شود.
خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی می‌نویسد «از جمله بن‌بست‌هایی که تا کنون مانع توافق شده اختلافات داخلی در آمریکا بوده است؛ در ماه‌های گذشته سناتورها و نمایندگان حزب جمهوریخواه چندین طرح قانونی برای جلوگیری از رفع تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده‌اند. برخی از نمایندگان کنگره هم تهدید کرده‌اند که چنانچه رئیس‌جمهور بعدی از حزب جمهوریخواه باشد باز هم برجام را پاره خواهد کرد. با این حال، رفتارهای جو بایدن به‌گونه‌ای بوده است که نه‌تنها چاره‌ای برای این معضلات نیندیشیده بلکه به آنها دامن هم زده است.»
مقامات جمهوری اسلامی همچنین در اظهارات خود می‌گویند غربی‌ها به دنبال آن هستند که اگر توافق نشد جمهوری اسلامی را «مقصر» جلوه دهند.
تسنیم می‌نویسد غرب پشت پرده با «دغلکاری» به دنبال «مقصرنمایی» جمهوری اسلامی برای شکست مذاکرات است.
لیز تراس وزیر خارجه انگلیس با بیان این ادعا که مذاکرات وین به «بن‌بست خطرناکی» رسیده مدعی شده که «ایران باید تصمیم بگیرد که آیا خواهان رسیدن به توافق است یا آماده است که مسئولیت شکست مذاکرات را بپذیرد.»
ولی یکی از موانع جدی توافق که کمتر به آن اشاره می‌شود فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی است که تهران هنوز حاضر به گفتگو در مورد آن نشده اما بطور پیدا و پنهان از سوی غربی‌ها زیر فشار قرار می‌گیرد.
https://kayhan.london/1397/12/10/%D9%85%D9%88%D8%B6%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%81-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7
در همین ارتباط تسنیم می‌نویسد بسیار روشن است که اگر ایالات متحده آمریکا بخواهد عملاً در مسیر تصمیم سیاسی ترامپ برای خروج از برجام و بهره‌گیری از راهبرد «فشار حداکثری» علیه ایران باقی بماند و با استفاده از اهرم‌های فرامذاکراتی ضمن حفظ ساختار تحریمها، اعمال محدودیت بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را مطالبه کند، توافقی در کار نخواهد بود.
در مورد اینکه چرا مذاکرات به توافق نرسیده دلایل زیادی از سوی مقامات جمهوری اسلامی مطرح می‌شود؛ از جمله علی علیزاده دبیر کمیسیون امنیت ملّی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می‌گوید «مباحث فنی بزرگترین مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات است.» علیزاده نماینده مراغه همان فردی است که در جلسه رای اعتماد به وزیر خارجه پیشنهادی به امیرعبداللهیان لقب «حاج قاسم دیپلماسی» داده بود!
در روزهای اخیر آمریکایی‌ها موضوع «توافق موقت» را پیش کشیده‌اند که گویا در همین زمینه از سوی روسیه پیشنهاداتی مطرح شده است. در ایران نیز مقامات ارشد نظام با چرخش در مواضع به ظاهر ضدآمریکایی خود بحث «مذاکره مستقیم» را مطرح کرده‌اند. جمهوری اسلامی پیشنهاد «توافق موقت» را در حالی هنوز نپذیرفته که در مقابل، موضوع «مذاکره مستقیم با آمریکا» با استقبال مقامات کاخ سفید مواجه شده و آنها را ذوق‌زده کرده است.
ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان و علی شمخانی سه مقام مسئول جمهوری اسلامی هستند که موضوع مذاکره مستقیم با آمریکا را مطرح کرده‌اند. اما بعد از اندک فشارهایی که از سوی جریان ولایتمدار به آنها وارد شد، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی رژیم با عقب‌نشینی حرف خود را پس گرفت گفت «هرگز با مذاکره مستقیم ایران و آمریکا موافق نبوده‌ام!»
همزمان انتقادهای خفیف و نوازش‌‌گونه به ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان که آنها نیز گفته‌اند اگر توافق خوب صورت بگیرد حاضر به گفتگو با آمریکا هستیم همچنان ادامه دارد.
سیدعلی موسوی از نمایندگان «ولایتمدار» مجلس شورای اسلامی گفته «آمریکا بارها امتحان خود را پس داده و انتظار داریم تیم مذاکره‌کننده خطوط قرمز را رعایت کند و با احتیاط مذاکرات را پیش ببرد.»
روزنامه «کیهان تهران» در سرمقاله خود به مقامات نظام در مورد «جنگ‌شناختی» دشمن هشدار داده و با استناد به اظهارات علی خامنه‌ای در سال‌های گذشته می‌نویسد یکی از کارهای دشمن این است که «دستگاه محاسباتی مسئولان کشور را دچار اختلال کند.»
https://kayhan.london/1399/10/08/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D9%87
در هر حال روشن است که برای جمهوری اسلامی گران تمام خواهد شد اگر امثال رئیسی و امیرعبداللهیان که به اسم «دولت انقلابی» به دنبال مذاکره از موضع «اقتدار» با آمریکا بودند حالا در مقابل ایالات متحده کوتاه بیایند و از مذاکره مستقیم حرف بزنند. هرچند که بعید است آنها که فقط «مجری» اوامر و سیاست‌های علی خامنه‌ای هستند، بدون اطلاع و رضایت وی و فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جرأت بیان چنین موضعی را داشته باشند. با اینهمه اما نشانه‌هایی جود دارد که بیانگر اختلاف شدید در رهبری جمهوری اسلامی در مورد مذاکره مستقیم با آمریکاست. در رده‌های بالای رژیم بر سر اینکه کدام وضعیت به نفع نظام است به یک جدال جدی تبدیل شده است. در این میان، اگرچه عقب‌نشینی برای خامنه‌ای و یک «نرمش قهرمانانه» دیگر محتمل است اما بستگی به محاسبات جمهوری اسلامی دارد که مانند ماه‌های پیش از توافق اتمی موسوم به برجام، حالا نیز «صلح امام حسن» را برای بقای نظام مفید بداند یا «مقاومت امام حسین» را!
دعوای نوحسنی‌‌ها با حسینی‌ها برای کنار آمدن با آمریکا
از همان دوران توافق اتمی در سال ۲۰۱۵ در رهبری نظام دو دستگی ایجاد شد. گروهی خیر و صلاح نظام را تکرار «صلح امام حسن» و گروهی دیگر در «مقاومت» به سبک «امام حسین» می‌دانستند.
وقتی خامنه‌ای با «نرمش قهرمانانه» مجبور به پذیرفتن برجام شد و باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آمریکا نیز باج سنگینی به رژیم داد، بلافاصله از درون نظام برای توجیه این عقب‌نشینی خفت‌بار آن را به «صلح امام حسن با معاویه» مقایسه کردند. بعدها حسن روحانی در یک سخنرانی گفت امام حسن به خواست اکثریت مردم صلح کرد!
در شهریور ۱۳۹۷ پس از آنکه حسن روحانی و محمدجواد ظریف بار دیگر بر ضرورت مذاکره با آمریکا تأکید کرده بودند گروهی از طلاب در مدرسه فیضه قم دست به اعتراض زدند و یک پلاکارد جنجالی نشان دادند که روی آن نوشته شده بود «ای آنکه مذاکره شعارت، استخر فرح در انتظارت!» اشاره به «استخر فرح» مربوط به مرگ اکبر هاشمی رفسنجانی در استخری است که خانواده و برخی یاران رفسنجانی‌ها معتقدند مشکوک بوده است. همچنین گفته شده که پیش از انقلاب اسلامی از این استخر خانواده پهلوی استفاده می‌کردند و بعدها در اختیار رفسنجانی قرار گرفت و چون وی نیز موافق مذاکره با آمریکا بود او را در این استخر کشتند و گفتند که سکته کرده است! در زمان توافق اتمی، موافقان مذاکره با آمریکا فکر می‌کردند که اگر برای این عقب‌نشینی داستانی در میان امامان شیعه پیدا کنند که به درد توجیه بخورد، می‌توانند دهان مخالفان توافق اتمی با آمریکا را ببندند. این بود که رسانه‌ها پر از روایت از «صلح امام حسن» شدند!
اما گروه دیگر که مخالف هرگونه مذاکره با آمریکا بوده و «عاشورایی» فکر می‌کنند، معتقدند که «امام حسین» را نیز تحریم اقتصادی کردند ولی او مقاومت کرد و حتا به ازای رفع تحریم هم در برابر دشمن کوتاه نیامد! این جریان همان کسانی هستند که افزایش بُرد موشک‌های بالستیک و داشتن بمب اتمی و تقویت شبه‌نظامیان منطقه و دور زدن تحریمها را به هر شکلی به نفع نظام و بقای آن و ماندن خودشان و گروه‌های مافیایی وابسته به خود در قدرت می‌دانند.
حالا تیم رئیسی رئیس «دولت انقلابی» و امیرعبداللهیان وزیر خارجه‌اش به تازگی چنان دم از مذاکره با آمریکا می‌زنند که انگار نه انگار که آمده بودند تا راهی غیر از حسن روحانی و محمدجواد ظریف بپیمایند و پوزه آمریکا را به خاک بمالند! علی خامنه‌ای و «دولت انقلابی»اش که نمی‌خواستند هرگز «میدان» را فدای «دیپلماسی» کنند، اکنون نیز بار دیگر بر سر دوراهی «سازش» و «مقاومت» و «امام حسن» و «امام حسین» قرار گرفته‌اند.
ابراهیم رئیسی «قاضی مرگ» آن زمان که رئیس قوه قضاییه بود و برای انتخابات نمایشی ریاست بر قوه مجریه خیز برداشته بود می‌گفت «مردم رای‌شان به مقاومت است نه مذاکره!» حالا اما می‌گوید «تحریمها را بردارند مستقیم با آمریکا مذاکره می‌کنیم!» به این ترتیب بخشی از «حسینی»ها نیز در مقابل واقعیت و فشار غرب مجبور شده‌اند «حسنی» شوند و آنها نیز دم از مذاکره مستقیم با آمریکا بزنند. سازش و عقب‌نشینی و مذاکره‌ای که بخشی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز حامی آن است و همین نکته اختلافات در رهبری رژیم را تشدید و جدی‌تر می‌کند.
به هر حال، اعلام شده که توقف مذاکرات وین برای کسب تکلیف مذاکره‌کنندگان که منظور عمدتا گروه مذاکره‌کننده‌ی جمهوری اسلامی است، یک هفته خواهد بود اما زمان دقیق از سر گرفته شدن مذاکرات هنوز اعلام نشده است.
