کاهش سرعت و قطع و وصل مکرر اینترنت در برخی ساعات سبب اعتراض کاربران ایرانی شده و صاحبان کسب و کارهای آنلاین از مختل شدن فعالیت خود خبر میدهند. رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات اعلام میکند که آنها اختلالی در اینترنت ایجاد نکردهاند و فقط در حال جلوگیری از فروش غیرقانونی VPN هستند.
کارشناسان و فعالان کسب و کارهای اینترنتی میگویند بیش از دو هفته است فعالیت آنها با مشکلات جدی روبروست و اختلال شدید روی پروتکلهای رمزنگاریشده TLS و اخلال روی DNSها و در نهایت کاهش شدید کیفیت اینترنت وجود دارد.
وبسایت «زومیت» که به حوزه اینترنت و فناوری اطلاعات در ایران میپردازد گزارش داده که از دو هفته پیش اختلال شدید روی برخی پروتکلهای رمزنگاری شده در اینترنت ایران دیده میشود که اقدامات دولت پشت سر آن قرار دارد.
بر اساس این گزارش، برخی فعالان اینترنت در ایران با انتشار اسناد و مدارکی تلاش میکنند ثابت کنند دولت «در حال ایجاد اختلال عمدی روی برخی پروتکلها بهخصوص پروتکلهای رمزنگاریشده TLS است».
کیهان لندن نیز مرتب از مخاطبان خود در شبکههای اجتماعی پیام دریافت میکند که وضعیت اینترنت در ایران و دسترسی آنها به سوشیال مدیا بسیار دشوار شده است.
یکی از مدیران فنی یک شرکت فناوری درباره مشکلات اینترنت در روزهای گذشته گفته است «اختلالهایی که شاهد آن هستیم ربطی به مشکلات زیرساختی ندارد چرا که شاخصهای شبکه زیرساخت در حالت طبیعی است.»
به باور او سیستم فیلترینگ کشور در حال تغییر است و همین امر باعث شده تا اینترنت کل کشور با اختلال و کاهش کیفیت همراه شود.
گفتههای این مدیر شرکت فناوری به معنای اجرای طرح صیانت در ایران است؛ موضوعی که از سوی برخی دیگر از کارشناسان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
مقامات حکومتی اما اجرای طرح صیانت را تکذیب میکنند. مهدی سالم رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات در اینباره گفته که «دسترسی هیچ فردی به اینترنت محدود نشده و اگر کسی با اختلال در دسترسی به اینترنت مواجه است و در این زمینه اطمینان کامل دارد باید ازطریق سامانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (کمیته فیلترینگ) شکایت خود را مطرح کند تا ادعایش توسط این کارگروه بررسی شود.»
به گفته رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات «اگر بعد از این بررسیها مشخص شود که فرد سرویس درست و قانونی ارائه میکرده و دسترسیهای غیرقانونی هم نداشته و به دلیل خطایی، سیستماش فیلتر شده حتما مشکلاش رفع میشود.»
مهدی سالم همچنین تنها راه برای رفع مشکل این گروه را ثبت اعتراض آنها در کمیته فیلترینگ میداند. او میگوید کسانی که نسبت به دسترسی به وبسایتها و سرویسهای مختلف اعتراض دارند میتوانند IP آدرس خود را در اختیار وزارت ارتباطات بگذارند تا مشکلاتشان حل شود!
کارشناسان و کاربران اما به شدت با «راهکار» ارائه شده از سوی رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت اطلاعات مخالف هستند و میگویند «دولت با این کار میخواهد یک لیست سفید درست کند تا مشکل یک تک آدرس یا رنج آدرسهای اینترنتی را رفع کند که از این طریق صدای صاحبان دیتاسنترها، سرویسدهندگان مختلف و متخصصها را خاموش کند و در نتیجه مشکل اصلی و اختلال کاربر نهایی همچنان باقی خواهد ماند.»
آرین اقبال فعال و محقق در شبکه هم اعلام کرده که «اختلال ایجاد شده در حال حاضر روی همه پروتکلهای رمزشده شبکه اینترنت است و وی.پی.ان فقط یکی از آنهاست».
به گفته آرین اقبال، در حال حاضر اختلالهای شدیدی روی پروتکل HTTPS و بقیه پروتکلها که قابلیت رمز شدن دارند، گزارش شده است.
محمد امینی فعال در حوزه دیتاسنتر و خدمات اینترنتی نیز با بیان اینکه «دولت به اسم چند وبسایت فروش وی.پی.ان، امنیت کل سرویسهای HTTPS را به خطر انداخته» گفته که «ما با یک سیستم فیلترینگ گستردهای روبرو هستیم که اگر نتوانیم جلوی آن را بگیریم کسانی که در این اکوسیستم فعالیت میکنند دیگر وجود نخواهند داشت و کلا به وضعیت ۳۰ سال پیش بازمیگردیم.»
از سوی دیگر بر اساس گزارشی که در وبسایت «زومیت» منتشر شده، اظهار نظر فعالان صنفی در حوزه اینترنت و کارشناسان فناوری درباره اینترنت مورد رصد دولت قرار میگیرد و آنها از سوی حکومت «تذکر» میگیرند. در این گزارش آمده «یکی از مدیران که با او ازطریق همین کانالهای تلگرامی تخصصی مربوط به اینترنت آشنا شدم، میگوید که حتی اعتراض آنها در این گروههای تلگرامی در مورد اختلال عمدی دولت روی برخی پروتکلهای اینترنتی رصد و به آنها تذکر داده شده که بیش از این در این مورد صحبت نکنند.»
اختلال اینترنت در ایران به حدی مشکلات کسب و کارهای مختلف را افزایش داده که از ششم تیرماه کارزاری با عنوان «اعتراض عملی به اختلالات گسترده در اینترنت» برای امضای عموم به راه افتاده است.
در متن این کارزار آمده که «برای نشان دادن عمق مشکل که فراتر از سرویسدهندگان اینترنت است و محدودیتهایی که بطور کلی در حال اعمال میباشد باید بطور مداوم اختلالات را در سامانه ۱۹۵ ثبت کنیم و اسناد آن را با هشتگ #گزارش_اختلال به اشتراک بگذاریم تا با نشان دادن سطح این اختلالات و حمایت عموم جامعه بتوانیم صدای اعتراض خود را به مسئولین برسانیم.»
در بخشی از متن این کارزار نیز اشاره شده که «اپلیکیشنهای سنجش سرعت اینترنت به این دلیل که پروتکلهای مورد استفاده در آن توسط فیلترینگ محدود نشده است یا سرورهای سنجش سرعت در همان سرویس دهنده ایتنرنت نصب شده و اکثر مردم سرورهای پیشفرض که نزدیکترین است را انتخاب میکنند، گزینهی خوبی برای بررسی شرایط فعلی نیستند، شاید در کشوری آزادتر و شبکهای غیرانحصاری بتوان از این ابزارها سود برد.»
در آنسو اما عیسی زارعپور وزیر ارتباطات شامگاه پنجم تیرماه در برنامهای در صداوسیمای جمهوری اسلامی مدعی شده که سرعت اینترنت در ایران افزایش پیدا کرده است: «همه آمارهایی که از اپراتورها داریم نشان میدهد که واقعاً وضعیت ما بدتر از گذشته نشده، هرچند که نیاز مردم در این زمینه بیشتر شده است. کیفیت سرویسها در حال افزایش پیدا کردن است. گزارش مراجع جهانی هم نشان میدهد که سرعت اینترنت کشور رو به کاهش نیست؛ اما متناسب با نیاز مردم افزایش پیدا میکند.»
وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی در ادامه گفته که «در حالحاضر ما مشکلی در تأمین اینترنت مورد نیاز کشور نداریم. عدهای شبهه وارد میکنند که دولت سیزدهم در واردات پهنای باند محدودیت ایجاد کرده است. اصلاً چنین بحثی وجود ندارد. هر چقدر که پهنای باند مورد نیاز کشور باشد، تأمین میکنیم و حتی تدبیری در این مدت کوتاه اندیشیدهایم که منابع مختلفی برای تأمین اینترنت از مسیرها و شرکتهای مختلف را در نظر بگیریم تا اگر قطعی اتفاق افتاد جوری نباشد که ظرفیتی برای جایگزینی نداشته باشیم.»
علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی درست در اوج روزهایی که کاربران و فعالان کسب و کارهای اینترنتی به کاهش و اختلال سرعت اینترنت در کشور به شدت انتقاد میکنند، خواستار محدود ساختن بیشتر فضای مجازی و حتی وضع قوانین جدید در این زمینه شد!
رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی گفته فضای مجازی «امنیت روانی مردم را از بین میبرد!» وی امر به محدود ساختن بیشتر فضای مجازی داده و به مقامات حکومتی گفته «اگر قانون ندارید، سریع تهیه کنید!»
علی خامنهای گفته که «امنیت روانی از جمله حقوق عمومی است و دستگاه قضایی باید از نگران کردن و تخریب ذهن مردم بهوسیله شایعات و اظهارات دروغ و هراسافکنِ افراد مشخص یا نامشخص در رسانهها و فضای مجازی جلوگیری کند.» این سخنان در حالیست که نه تنها امنیت روانی، بلکه امنیت جسمی و شغلی و جانی شهروندان ایران توسط خود جمهوری اسلامی هر روز در معرض تخریب و نابودی قرار دارد!
با اینهمه رهبر جمهوری اسلامی به خود جرأت داده و با گستاخی گفته است «تا دیروز فقط روزنامهها بودند که این کارها را میکردند، حالا فضای مجازی هم اضافه شده است!»