رئیس دولت سیزدهم از تشکیل استان جدیدی به نام «کرمان جنوبی» خبر داده است. طرح تقسیم استان کرمان از مدت‌ها پیش مطرح بوده اما مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در دو گزارش با چنین اقدامی مخالفت کرده و ایرادات آن را برشمرده بود.
ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم امروز جمعه در سفر به استان کرمان از شهر جیرفت بازدید و در سخنانی از تشکیل استان کرمان جنوبی خبر داد.
رئیسی گفته تشکیل استان کرمان جنوبی در دستور کار دولت قرار دارد و پیگیری می‌شود. او افزوده تشکیل استان کرمان جنوبی بارها مطرح شده اما اجرا مهم است که با تأخیر مواجه شده است و با توجه به مطالعات و ظرفیت‌های حتماً در دستور است.
او همچنین با اشاره به لزوم تشکیل «منطقه ویژه اقتصادی جازموریان» گفته که «ما در مصوبات منطقه ویژه جازموریان را داریم اما هیچ اقدامی بعد از ۱۵ سال نشده و این منطقه اگر فعال شود می‌تواند تولید و اشتغال را رونق دهد ما نباید شاهد باشیم که خانواده‌های ما معطل کار بمانند.»
جمهوری اسلامی از دوران اکبر هاشمی رفسنجانی علاقه ویژه‌ای به تقسیم استان‌ها در ایران نشان داده است. استان آذربایجان در سال ۱۳۶۹ تقسیم و در ادامه این استان‌سازی بیش از ۱۰ استان جدید تشکیل شد.
همانطور که ابراهیم رئیسی اشاره کرده از مدتی پیش با تلاش لابی مافیاهای اقتصادی در کرمان که از یکسو به جریان اکبر هاشمی رفسنجانی و از سوی دیگر به جریان قاسم سلیمانی مرتبط هستند مطرح شده است. برخی می‌گویند تشکیل استانی به مرکز شهرستان جیرفت از دوره پهلوی نیز مطرح شده بود ولی طی سه دهه گذشته بارها این موضوع مطرح و بعد هم منتفی شد.
البته در استان کرمان طرح‌های دیگری برای تقسیمات استانی وجود دارد. طرح تشکیل استان بم به مرکزیت این شهرستان و طرح تشکیل استان سیرجان به مرکزیت این شهرستان هم در سال‌های گذشته توسط نمایندگان این استان‌ها در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است.
ذبیح‌الله اعظمی نماینده جیرفت در مجلس شورای اسلامی اردیبهشت ۱۴۰۰ اعلام کرده بود که «به زودی پهناورترین استان ایران تقسیم می‌شود؛ شهرهای جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، قلعه‌گنج، منوجان، فاریاب و رودربارجنوب استان سی و دوم ایران را تشکیل خواهند داد.»
با اینهمه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ماه مهر پارسال در گزارشی اعلام کرده بود که «هفت شهرستان جنوبی از حداقل شرایط قانونیِ یک میلیون نفر جمعیت برای هر استان برخوردار نیست» و «تصویب این طرح پیامدهای منفی برای دولت در بردارد».
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در مخالفت با تشکیل استان کرمان جنوبی آمده که مسائلی مانند تمرکز امور در مرکز استان، صرف هزینه برای مراجعه به مرکز استان برای پیگیری امورات و پیامدهای آن، توسعه نامتوازن ناحیهای، مسافت میان شهرستانها به ویژه مسافت میان شهرستانها با مرکز استان و… مختص استان کرمان نیست، بلکه مسئله ای همهگیر در کشور است که به ویژه مبتلابه استانهای وسیع است.»
در ادامه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی راهکار برطرف کردن چنین مسائلی را «نه تشکیل استان جدید» بلکه «تمرکززدایی و تفویض اختیارات اداری ـ مالی» به سطوح و واحدهای زیرین تقسیمات کشوری» و «به ویژه تفویض اختیارات استانداریها به فرمانداریها و نیز توزیع متوازن بودجه، امکانات، زیرساختها و … در شهرستانهای کشور» ارزیابی کرده بود.
در این گزارش از جمله پیامدهای منفی ایجاد استان جدید «ایجاد بار مالی فزاینده بر دوش دولت» عنوان شده و آمده بود که در شرایط کنونی اقتصادی دولت با توجه به «تحریم‌ها، کاهش ارزش پول ملی، تورم و پیامدهای اقتصادی بحران کووید ۱۹» این اقدام «به لحاظ کارشناسی قابل توجیه نیست».
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در دی‌ماه سال گذشته نیز در گزارش دیگری با تشکیل استان بم مخالفت کرده بود. در این گزارش با ارائه دلائلی مشابه دلائل مخالفت با تشکیل استان کرمان جنوبی، آمده بود که طبق برنامه ششم توسعه حجم، اندازه و ساختار مجموع دستگاههای اجرایی در طول اجرای قانون برنامه، باید حداقل به میزان ۱۵ درصد نسبت به وضع موجود کاهش یابد.
این مرکز پژوهشی تأکید کرده بود که «بررسی تجربیات سایر کشورها در زمینه تغییر و اصلاح تقسیمات کشوری حاکی از این است که روند جهانی غالب، گرایش به سمت «وسیعتر کردن و تجمیع استان‌ها و کاهش سطوح و واحدهای تقسیمات کشوری» است.»
مرکز پژوهش‌ها همچنین نوشته بود «گذشته از بار مالی، تنش‌های احتمالی فرایند تفکیک استان کرمان و مطالبهسازی برای تفکیک سایر استان‌ها برای تفکیک از دیگر پیامدهای منفی تصویب طرح حاضر است. شایان ذکر است که در حال حاضر حداقل ۲۶ مورد پیشنهاد برای ایجاد استان جدید در وزارت کشور موجود است.»
سازمان‌های اداری و استخدامی کشور و برنامه و بودجه نیز پیشتر برآورد کرده بودند که اضافه شدن یک استان جدید حدود ۸۱۰ میلیارد تومان به هزینه‌های جاری سالانه دولت اضافه خواهد کرد.
ایران در حال حاضر بر اساس آخرین وضع تقسیمات کشوری در بهمن ۱۳۹۵ خورشیدی، شامل ۳۱ استان، ۴۲۹ شهرستان، ۸۹۲ بخش، ۲۴۸۶ دهستان و ۱۱۳۳ شهر است.
