بازار بورس ایران همچنان روزهای پُرتنش را پشت سر می‌گذارد و با وجود خبرهایی درباره احتمال احیای برجام، طی هفته جاری ۴۲۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد. جزییات گزارش تحقیق و تفحص از بازار بورس نیز نشان می‌دهد که بازار سرمایه ایران مانند دیگر بخش‌های اقتصادی در تسخیر مافیای رانتی قرار دارد.
شاخص بورس ایران روز گذشته ۸ هزار و ۱۰۴ واحد ریزش کرد. ریزش‌های روزهای اخیر هفته‌ای نوسانی برای بازار سرمایه را رقم زد. همچنین در هفته اخیر میانگین ارزش معاملات کل هفته ۴۵ هزار و ۵۰۹ تومان بود که نسبت به رقم ۵۷ هزار و ۴۵۲ میلیاردی هفته پیشین، کاهش ۲۱ درصدی داشته است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد در هفته‌ای که گذشت ۴۲۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی ۸۴ میلیارد تومان بوده است.
سارا فلاح تحلیلگر بازار بورس درباره آنچه طی روزهای گذشته در بازار سرمایه پیش رفته گفته که رفتار و جنس خریدار و فروشنده در این بازار متفاوت بوده بطوریکه «کسی که خرید می‌کند با سرمایه اندک و محتاطانه وارد بازار می‌شود ولی فروشنده‌ها دست برتر را دارند و قوی‌تر دست به فروش می‌زنند.»
سارا فلاح سه سناریو برای بازار بورس را در شرایط کنونی متصور است: «اگر برجام اتفاق بیفتد کلیت بازار با لیدری گروه‌های برجامی مثل بانک خودرو حمل و نقل رشدی رو خواهد داشت. اگر مذاکرات کلا به شکست منجر شود ریسک سیستماتیک در بازار بالا خواهد رفت. همچنین سرمایه‌ها به سمت روش‌های سرمایه‌گذاری ریسک گریز مثل طلا پیش خواهند رفت. چون وضع تحریم‌ها بدتر خواهد شد و اقتصاد کلان با کمبود بیشتر منابع ارزی مواجه خواهد شد و تمام اینها به ضرر بازار سرمایه هست. سناریو سوم هم اینست که مذاکرات به شکل فعلی ادامه داشته باشد و نه نتیجه مثبتی داشته باشد نه نتیجه منفی. در این صورت بازار به حالت ساید در می‌آید و هر صنعت جداگانه با توجه به شرایط بنیادی خود حرکت می‌کند.»
یکی از پیامدهای اقتصادی دولت سیزدهم: خروج ۶۳ هزار و ۲۳۸ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس
سیاست‌های اقتصادی دولت رئیسی که از آن به عنوان «جراحی اقتصادی» یاد می‌شود بر بازار بورس نیز اثرات منفی و مخرب داشته است. جواد فلاحیان کارشناس بازار سرمایه در اینباره گفته که «مشکلات بورس از دولت قبل شروع شده و در دولت جدید اتفاق خاصی در بهبود وضعیت رخ نداده است. بعضا به دلیل عدم آگاهی که در تیم اقتصادی دولت سیزدهم وجود دارد باعث شده که این در واقع وضعیت اسفناکی که در بازار سرمایه به وجود آمده همچنان ادامه پیدا کند.»
جواد فلاحیان معتقد وضعیت بازار در دولت ابراهیم رئیسی هم بهبود نیافته بلکه ریسک‌های بازار افزایش هم پیدا کرده است: «در یکسال اخیر که از عمر دولت سیزدهم گذشته، ریسک‌های مختلفی وارد بازار سرمایه شده است. برخی از ریسک‌ها شامل بحث لغو قیمت بازار شرکت‌های خودروسازی، عوارض روی صنایع صادراتی شرکت‌ها و در نهایت طولانی شدن بحث برجام آُسیب‌های زیادی به بازار سرمایه زده است.»
دولت حسن روحانی از دو سال پیش برنامه تأمین مالی برای دولت با استفاده از بازار بورس را در دستور کار قرار داد. علی خامنه‌ای و حسن روحانی مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در بازار بورس کردند و سپس دولت طی بازی با عرضه و تقاضا در این بازار، سرمایه مردمی را که با امید داشتن کمک‌درآمد سرمایه‌های ناچیز خود را به بازار بورس آورده بودند، جمع کرد و به جیب زد.
بر اساس گزارش‌های رسمی ارائه شده از سوی جمهوری اسلامی، تأمین مالی دولت در سال ۹۹ از بازار سرمایه حدود ۲۳۰ هزارمیلیارد تومان بوده که از این مبلغ، ۱۷ هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات معاملات بورس بود، رقمی که معادل ۹ درصد از کل مالیات وصولی سال ۱۳۹۹ در بودجه دولتی بود.
شاخص بورس اوراق بهادار تهران در نیمه امرداد ۹۹ به بالای دو میلیون واحد اوج گرفت و اکنون در محدوده یک میلیون و ۳۶۰ هزار واحد در نوسان است. در طول ۱۵ ماه منتهی به تیرماه امسال نیز شاخص بورس ۳۲ درصد افت کرد.
حسن قالیباف اصل رئیس پیشین سازمان بورس و اوراق بهادار تهران دی‌ماه پارسال در پی کاهش متوالی بازار سرمایه در ایران از سمت خود استعفا کرد.
تخلفات در بازار سرمایه طی آخرین سال‌های فعالیت دولت حسن روحانی سبب تصویب طرح تحقیق و تفحص از بورس و اوراق بهادار شد.
تحقیق و تفحص از سازمان بورس؛ ۷۰ میلیارد دلار سرمایه مردم دود شد رفت هوا!
امروز پنجشنبه ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ محسن علیزاده عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس و رئیس کمیته بازار سرمایه کمیسیون اقتصادی مجلس از آماده شدن نتایج تحقیق و تفحص مجلس از بورس خبر داده است. به گفته این نماینده مجلس، مردم به توصیه دولت و مسئولان مختلف سرمایه‌های خود را به بازار بورس وارد کردند اما به دلایل مختلف امکان متناسب سازی عرضه و تقاضا فراهم نشد و سرمایه مردم به تاراج رفت.
محسن علیزاده گفته در مقطعی که ریزش بورس آغاز شد، بعضی شرکت‌ها و افراد و سهامداران حقوقی، با استفاده از رانت اطلاعاتی، خریدهایی را انجام دادند و سودهای کلانی کسب کردند؛ در بررسی‌ها مشخص شده شخصی که سال ۹۴ با ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه وارد بورس شده، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹ «پرتفو»یی (سبد سهام) با ارزش ۲۴ میلیارد تومان داشته و امروز این «پرتفو» ۷۰ میلیارد تومان ارزش دارد؛ این یعنی همان رانت اطلاعاتی.
رئیس کمیته بازار سرمایه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مجلس از ظرفیت قانونی خود استفاده و هیئت تحقیق و تفحص از بورس را ایجاد کرد، گفت که به زودی نتایج کار هیئت تحقیق و تفحص از بورس در صحن مجلس قرائت و علل نابسامانی بورس مطرح خواهد شد.
او همچنین انتخاب رئیس سازمان بورس دارای اشکال قانونی دانسته و گفته که برخلاف قانون فردی را که رابطه استخدامی مشخص و مستقیم با دولت دارد در رأس این سازمان گذاشتند و چون به تاکیدات و اعتراض‌ها توجه نشد، در این خصوص به دستگاه قضایی شکایت کرده‌ام.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین به تخلفات صورت گرفته در عرضه اولیه اشاره کرده و گفته که «طی ۵ سال گذشته عرضه‌های اولیه به درستی انجام نشده است و به تازگی جلوی آغاز ۲ عرضه اولیه را به دلیل غیرواقعی بودن قیمت کارشناسی شده آن گرفته شد زیرا قیمت کارشناسی بالغ بر هزار میلیارد بالاتر از ارزش آنها بود؛ این یعنی قصد گرانفروشی داشتند.»
پیش از این در پاییز گذشته نیز کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعلام کرده بود شاخص بورس در ماه‌های اخیر ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و مردم ۷۰ میلیارد دلار ضرر کردند.
محمدحسن آصفری نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی نیز نهم آبان امسال گفته بود وضع بورس خراب است و «با تنفس مصنوعی هم دیگر برنمی‌گردد».
پس از آغاز به کار دولت رئیسی هم مشکلات بازار سرمایه در ایران حل نشده بطوری که پس از ۱۲ ماه فعالیت دولت سیزدهم ۶۳ هزار و ۲۳۸ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس تهران خارج شده است. هرچند سهامداران با شوک‌هایی مانند ریزش چند هفته‌ای و شدید شاخص در نیمه دوم تابستان ۱۳۹۹ روبرو نشده‌اند اما همچنان امنیت به بازار بورس برنگشته است.
