در شرایطی که بخش زیادی از مردم در مناطق محروم برای تهیه نان خالی هم با مشکل روبرو هستند وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی از اعطای وام به کسانی که به «پیاده‌روی اربعین» می‌روند خبر داده است.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی گفته «به زائران زمینی اربعین تا سقف پنج میلیون تومان تسهیلات پرداخت خواهد شد. برای دریافت این تسهیلات نیاز به حضور در بانک نیست و به صورت خودکار به حساب یارانه زائران واریز می‌شود.»
«پیاده‌روی اربعین» یا «راهپیمایی اربعین» یک برنامه تبلیغاتی است که توسط جمهوری اسلامی راه افتاده و شماری از شیعیان ایرانی همزمان با اربعین که به باور آنها چهلمین روز پس از «شهادت امام حسین» است، از مرز زمینی ایران و عراق پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این مراسم تبلیغاتی مذهبی در حالی که از مزایای ارز دولتی و غذا و اسکان رایگان بهره می‌برند، امسال قرار است بدون مراجعه به بانک وام هم دریافت کنند!
این در حالیست که بر اساس آمارها شکاف طبقاتی در ایران به شدت افزایش یافته و بخش زیادی از مردم حتی برای سیر کردن شکم با نان خالی نیز با مشکل روبرو هستند.
بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ عدد ضریب جینی مناطق شهری کشور درحالی ۰/۳۷۵۷ بوده که این میزان در مناطق شهری استان سیستان و بلوچستان با ۰/۴۹۲۹ بالاترین نرخ در بین مناطق شهری کشور داشته است.
پس از این استان، گلستان با ضریب جینی ۰/۴۰۱۸ دوم و آذربایجان شرقی با ۰/۳۷۵۷ سوم است. آذربایجان غربی با ۰/۳۶۶۴ چهارم و استان تهران نیز با ضریب جینی ۰/۳۶۱۸ در رتبه پنجم قرار دارد.
استان کرمان با ضریب جینی ۰/۲۷۲۹ کمترین ضریب جینی یا کمترین شکاف طبقاتی را در بین مناطق شهری کشور دارد. پس از این استان، یزد با ۰/۲۷۶۹ دوم و مناطق شهری قزوین با ضریب جینی ۰/۲۸۳۳ سوم است. به عبارتی ضریب جینی که بیانگر شکاف طبقاتی است، در مناطق شهری استان سیستان و بلوچستان نزدیک به ۲ برابر مناطقی همچون کرمان و یزد است.
شاخص ضریب جینی معیاری از پراکندگی آماری است که برای نشان دادن نابرابری درآمد یا نابرابری ثروت در یک کشور یا اقشار مختلف مردم در نظر گرفته شده است. عدد این شاخص بین صفر (اشاره به برابری کامل در توزیع درآمدها) و یک (نابرابری کامل در توزیع درآمدها یا مخارج) است.
بر اساس گزارش مرکز آمار، سهم ۲۰ درصد فقیرترین جمعیت خانوارهای کشور از کل هزینه خانوارها در پایان دولت قبل ۶۷هزارم بود اما در دولت روحانی به ۵۸هزارم سقوط کرد. یعنی سهم فقرا در ۸ سال دولت‌های یازدهم و دوازدهم مرتبا کوچک و کوچک‌تر شد.
همچنین نسبت هزینه‌های ثروتمندترین دهک درآمدی به فقیرترین دهک درآمدی جمعیت در سال ۱۳۹۱ برابر با ۱۰/۷۹ بود یعنی ثروتمندترین دهک جامعه ۱۰/۷۹ برابر فقیرترین دهک جامعه هزینه می‌کرد اما این نسبت در سال ۱۳۹۹ به نزدیک ۱۴ برابر افزایش یافت، یعنی پولدارها پولدارتر و فقرا فقیرتر شدند.
گزارشی که در زمستان ۱۳۹۹ توسط دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون منتشر شد، نشان می‌دهد فقر چندبُعدی در سال‌های اخیر گسترش یافته است: «بررسی سری زمانی وسعت، شدت و نرخ سرشمار اصلاح شده فقر نشان می‌دهد که فقر چند بعدی در کشور در طول ۹ سال گذشته، یعنی از سال ۹۰ تا ۹۸ بطور متوسط روند نزولی داشته است. اما در برخی استان‌ها این روند از سال ۱۳۹۷ سیر صعودی به خود گرفته است که می‌توان آن را ناشی از شرایط اقتصادی مانند تحریم و تورم دانست. با توجه به اینکه این شرایط بعد از سال ۹۸ نیز ادامه پیدا کرده و البته شیوع ویروس کووید ۱۹ نیز بر بحران اقتصادی دامن زده است، می‌توان برآورد کرد که فقر چند بعدی در اکثر استان‌ها روند صعودی خود را ادامه دهد.»
این روند طی سال گذشته در نخستین سال فعالیت دولت ابراهیم رئیسی هم ادامه داشته و شکاف طبقاتی افزایش یافته و میلیون‌ها خانوار به زیر خط فقر رانده شدند.
در شرایطی که میانگین تورم مواد خوراکی در تیرماه امسال ۹۰ درصد اعلام شد، با توجه به دستمزدهای زیر خط فقر در اقشار مختلف کارمند، بازنشسته و کارگر، دسترسی به مواد غذایی برای بسیاری از خانوارها دشوار شده است. همین موضوع الگوی مصرف مواد خوراکی را به شکل هشدارآمیزی تغییر داده است.
مهدی میرزا امین، عضو هیئت رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاوی ماه گذشته از نصف شدن مصرف گوشت قرمز طی یک سال گذشته خبر داده است.
سال گذشته اعلام شده بود متوسط مصرف گوشت سالانه یک کارگر باتوجه به گزارشات رسمی حدود ۳ کیلو گرم بوده است؛، این به معنای رسیدن روزانه ۸/۲ گرم گوشت قرمز به بدن یک کارگر یا عضو سه دهک اول فرودست است و این میزان از نصف میزان ضروری مصرف متوسط گوشت در روز (۲۰ گرم) نیز کمتر است!
حمیدرضا علوی دبیر انجمن تولیدکنندگان ماء‌الشعیر نیز گفته که با گرانی‌های اخیر نوشیدنی‌ها از سبد مصرف بسیاری از خانوارها فاصله گرفته اما نکته قابل توجه آنکه در ماه‌های اخیر میزان مصرف نوشیدنی‌ها از جمله نوشابه از مصرف شیر بیشتر شده و او نیز این مسئله را تأیید کرده است: «شواهد بازار بر این موضوع صحه می‌گذارد چرا که قیمت یک بطری ۱/۵ لیتری نوشابه حداکثر ۱۶ تا ۱۸ هزار تومان است در حالی که نرخ یک بطری شیر یک لیتری ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است پس همین قیمت تأثیر خود را در میزان خریدها می‌گذارد.»
حذف ارز ترجیحی در ابتدای امسال یکی از عوامل اصلی جهش ناگهانی قیمت‌ها بود. تیم اقتصادی دولت رئیسی وعده داده بود که تورم ناشی از حذف ارز ترجیحی را با پرداخت یارانه به مردم جبران خواهد کرد اما شیوه یارانه‌دهی این دولت هم نتوانسته شکاف درآمد و هزینه را پر کند. نتیجه این روند تغییر الگوی مصرف از مواد مُغذی به مواد ارزان اما سیرکننده، و همچنین گسترش سوء تغذیه در کشور است.
