احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» علیه جمهوری اسلامی در صورت شکست مذاکرات وین

در پی سفر بی‌نتیجه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی می‌نویسد کشورهای غربی از مدت‌ها پیش با در نظر گرفتن احتمال شکست مذاکرات اتمی به دنبال گزینه‌های فوری از جمله افزایش تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی هستند.

به گزارش «واشنگتن پست» قدرت‌های باقیمانده در برجام که پیش از از تلاش‌های گروسی بطور فزاینده‌ نسبت به ‌نتیجه‌بخش بودن گفتگوهای وی با مقامت جمهوری اسلامی بدبین بودند، گزینه‌های احتمالی را در صورت شکست مذاکرات بررسی می‌کردند. گزینه‌های فوری شامل تحریم‌های اضافی است.

اگرچه در دولت دونالد ترامپ تحریم‌های گسترده‌ای علیه رژیم ایران اعمال شد و اکنون تحریم‌های کمی برای زیر فشار گذاشتن جمهوری اسلامی وجود دارد که اعمال نشده‌اند اما یکی از گزینه‌های آمریکا گفتگو با شرکای اروپایی برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» است.

https://kayhan.london/1398/11/01/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%D8%AA%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE

پس از بازگشت گروسی از تهران و تأکید بر اینکه مذاکراتش با مقامات ارشد جمهوری اسلامی بی‌نتیجه مانده سه کشور اروپایی عضو برجام در بیانیه‌ای اعلام کردند ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد هیچ توجیه غیرنظامی قابل قبول ندارد. بریتانیا، فرانسه و آلمان در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواهان بازگشت سریع ایران و آمریکا به اجرای تعهدات برجامی‌ شده‌اند. آنهم در حالی که با نقض مفاد آن توسط جمهوری اسلامی، و همچنین محدودیت زمانی آن که در ژوئیه ۲۰۱۵ یعنی شش سال پیش به دست آمد، در عمل چیزی برجام باقی نمانده است.

این سه کشور اعلام کردند «اکنون ذخیره مواد شکاف‌پذیر ایران به اندازه‌ای است که اگر بیشتر غنی‌سازی شود، می‌تواند برای تولید بیش از یک بمب هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد.»

میخائیل اولیانوف سرپرست هیات روسی در مذاکرات اتمی در توییتی نوشت «شورای حکام بررسی راستی‌آزمایی و نظارت بر  ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را به پایان رساند. درواقع  همه سخنرانان بر ضرورت احیای برجام تأکید کردند و برای مذاکرات وین که  ۲۹ نوامبر مجدداً آغاز می‌شود، آرزوی موفقیت نمودند.»

The #IAEA Board of Governors concluded consideration of verification and monitoring in #Iran in the light of #UNSC resolution 2231. Practically all speakers underlined the need to restore the #JCPOA and wished success to the #ViennaTalks which will resume next Monday.

— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) November 25, 2021

رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفتگو با کانال رادیویی «NPR» آمریکا گفت «اگر ایران زیاد به ساخت سلاح اتمی نزدیک شود، آمریکا بیکار نخواهد نشست.» مالی که نقش زیادی در توافق اتمی سال ۲۰۱۵ داشت از آغاز به کارش در دولت بایدن تلاش زیادی کرد تا رژیم ایران را متقاعد کند تن به احیای برجام بدهد که تا کنون ناکام مانده است.

آمریکا می‌گوید به بن‌بست رسیدن همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران برای مذاکرات احیای برجام که قرار است از هفته آینده از سر گرفته شود نشانه خوبی نیست. یکی از تاکتیک‌های دولت ترامپ برای فشار به جمهوری اسلامی استفاده از «مکانیسم ماشه» بود اما آن زمان اروپایی‌ها با او همکاری نکردند. حالا به نظر می‌رسد دولت بایدن و اروپایی‌ها نیز چاره‌ای جز تکیه بر آن ندارند.

«مکانیسم ماشه» یا «بازگشت خودبخودی تحریم‌ها» راهی است که پیش‌بینی شده تا اگر طرفین مفاد برجام را نقض کردند، شاکی یا شاکیان بتواننند پس از طی یک فرایند حقوقی، برای بازگشت تمامی تحریم‌ها، پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند.

نتیجه نشست دوره‌ای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به خاطر شرایط قرنطینه در اتریش به شکل مجازی برگزار می‌شود هنوز مشخص نیست اما بعید است تا پیش از مشخص شدن نتیجه دور هفتم مذاکرات در وین تصمیم ویژه‌ای گرفته شود. به‌خصوص آنکه جمهوری اسلامی گمان کرد با زیرکی می‌تواند تاریخ دور هفتم مذاکرات را در زمانی قرار دهد که بتواند بر تصمیمات این نشست به سود خود از جمله با پیشگیری از صدور قطعنامه علیه رژیم ایران تأثیر بگذارد.