Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و ششم ـ شماره ۲۴۱ (دوره جديد

P. 13

‫صفحه ‪1۳‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪1۷۰۷‬‬
‫جمعه ‪ ۱۳‬تا پنجشنبه ‪ ۱۹‬دسامبر ‪۲۰۱۹‬‬

‫از گیلان با نام سرزمین ذوق و هنر و‬ ‫مدیر مدرسه بود و قسمت تحتانیش‬ ‫کالسکه رو تبدیل گردید‪ .‬یادمان باشد‬ ‫‪ ۱۰۰۱‬هجری قمری به امر شاه عباس‬ ‫گیلان‪،‬‬ ‫گیلان قسمت آباد و پر طراوتی‬
‫فرهنگ یاد میکند و حرفهای شنیدنی‬ ‫قرائتخانه عمومی‪ .‬ثروتمندان گیلان‬ ‫که در آن ایام اگر قصد زیارت مشهد‬ ‫مرکز ایالت گیلان شد و به تدریج‬ ‫از خاک وطن عزیز ما ایران است‪ ،‬با‬
‫دارد‪ ،‬او مینویسد‪ :‬در آن روزگار چندین‬ ‫به بنیاد آن کمک کردند و مظفرالدین‬ ‫امام رضا را داشتی ناگزیر باید از بندر‬ ‫رونق و آبادانی یافت‪ ،‬تنها پنجاه سال‬ ‫دروازۀ‬ ‫طبیعتی زاینده‪ ،‬ب ّذال و مهربان‪ ،‬با‬
‫انجمن ادبی پیشرو در رشت تأسیس‬ ‫شاه در ربیعالاول سال ‪ ۱۳۲۰‬هنگام‬ ‫انزلی با کشتی به هشترخان یا حاجی‬ ‫از عمر چهار صد و چند ساله خود یعنی‬ ‫جنگلهای انبوه‪ ،‬کشتزارها‪ ،‬مزارع برنج‬
‫شده بود و محیط ادبی آنجا از هر جهت‬ ‫عبور از گیلان به عزم فرنگ مبلغ پانصد‬ ‫طرخان و اخیراً استراخان میرفتی و‬ ‫بخشی از دوران سلطنت ناصرالدین‬ ‫روابط‬ ‫و باغات سبز چای که در ساحل جنوبی‬
‫تومان که رقم معتنابهی بود برای اتمام‬ ‫از مرز باجگیران دوباره وارد مملکت‬ ‫شاه قاجار تا کودتای ‪ ۱۲۹۹‬شمسی‬ ‫دریای پر برکت مازندران آرمیده است‪.‬‬
‫بر تهران برتری داشت‪.‬‬ ‫رضاخان را به عنوان دورۀ طلایی به‬ ‫اروپا‬ ‫برای دریافت ویژگیهای یک‬
‫مهمترین آنها انجمن فرهنگ بود‬ ‫آن اعطا کرد‪.‬‬ ‫میشدی و راهی مشهد!‬ ‫یاد دارد که جلوهاش در دهههای بعد‬ ‫سرزمین مطالعه و بررسی گذشته و‬
‫که همۀ اعضای آن جوان و همسن و‬ ‫از این روست که گیلانی به خاطر‬ ‫ا ز ا و لین ها می گفتم ‪ .‬همین‬ ‫تأکیدی شد بر توقع گیلانی به داشتن‬ ‫و ایران‬ ‫شناخت احوال مردمی که در آن زندگی‬
‫سال ما بودند‪ ،‬مجلهای به نام فرهنگ به‬ ‫گذشتۀ استثناییاش و اقامت در‬ ‫بیمارستان پور سینا اولین مریضخانه‬ ‫میکنند‪ .‬لازم است‪ .‬اگر گیلانی هستی‬
‫مدیریت تقی رایقی انتشار میدادند که‬ ‫سرزمینی که سالیان دراز دروازۀ‬ ‫ملی است که با درآمد حاصله از نمایش‬ ‫تازههای بیشتر‪.‬‬ ‫ویرانی کشاندند و ناگوارترین واقعه‬ ‫وقتی خانۀ خودت را بهتر شناختی‬
‫از بهترینها در آن ایام بود و من برخی‬ ‫اروپا بود‪ ،‬خود را خوش فهمترین‪،‬‬ ‫«عاقبت وخیم» که نمایشنامه آن را‬ ‫در همین دورۀ نسبتاً کوتاه بود که‬ ‫یعنی غارت و تاراج شهر به دست‬ ‫زندگانیت خوشتر و شیرینتر خواهد‬
‫از مقالات خود را بر ایشان میفرستادم‪.‬‬ ‫متمدنترین و در عین حال باصفاترین‬ ‫زنده یاد جهانگیر سرتیپ پور نوشته و‬ ‫گیلان به عنوان تنها راه مواصلاتی غرب‬ ‫گذشت و اگر مسافری باشی که چند‬
‫باشگاه انجمن فرهنگ از سال ‪۱۳۳۵‬‬ ‫مردم ایران میداند‪ .‬چرا که تمدن و‬ ‫کارگردانی کرده بود و با عوارضی که‬ ‫مرکز داد و ستد خارجی شد‪ ،‬لقب پر‬ ‫استنکو رازین اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫روز یا چند ساعت در این منزل درنگ‬
‫قمری به همت میرزا حسین خان‬ ‫فرهنگ غرب از راه گیلان به ایران‬ ‫به قرار هر پوط (مقیاس وزن روسی‬ ‫طمطراق پیشاهنگی سایر بلاد ایران را‬ ‫در سال ‪ ۱۱۳۱‬هجری زبردست‬ ‫خواهی کرد‪ ،‬آگاهی به سرگذشت‬
‫جودت تأسیس یافته بود و قرائتخانه‬ ‫رسید و جذب شد و گیلانی را صاحب‬ ‫‪ ۱۶/۲۵‬کیلو) پنج شاهی از برنجهای‬ ‫خان فرمانده سپاهیان افغان این شهر‬ ‫قسمتی از خاک وطنت خالی از فایده‬
‫و کتابخانه و تالار نمایش همه در چند‬ ‫اولینها کرد‪ .‬اولین استانی که خیلی‬ ‫صدری برای مصارف ابن السبیل و‬ ‫گرفت و صاحب اولینها شد‪:‬‬ ‫را محاصره کرد‪ .‬مردم رشت از پطر‬ ‫نخواهد بود‪ .‬بنابراین مروری میکنیم‬
‫قدمی ما بود‪ .‬من به اتفاق دوست‬ ‫بیش از حد معمول و متداول زمان‬ ‫یتیمان گرفته میشد‪ ،‬ساخته شد‪ .‬در‬ ‫اولین کارخانۀ برق ـ اولین چاپخانه و‬ ‫کبیر یاری خواستند‪ .‬اما با وجود آنکه‬ ‫برگذشته دور و نزدیک سرزمینی که‬
‫خوبم نصرالله فلسفی در مهمانخانه‬ ‫به جامعه نسوان احترام گذاشته و‬ ‫این کار خیر همت اطبایی چون دکتر‬ ‫روزنامه‪ ،‬اولین بلدیّه (شهرداری)‪ ،‬اولین‬ ‫رشتیها افاغنه را به عقبنشینی وا‬
‫اروپا که در سبزه میدان‪ ،‬ابتدای محله‬ ‫موقعیتشان را دریافته است‪ .‬شاهد‬ ‫آخوندزاده‪ ،‬دکتر علی پارسی و دکتر‬ ‫خیابان سنگ فرش‪ ،‬اولین اِگو و گنداب‬ ‫داشتند نیرویی که پطر کبیر به کمک‬ ‫نامش گیلان است‪.‬‬
‫بیستون بود منزل کردیم‪ .‬چند بار به‬ ‫مثال اینکه سالها پیش از نهضت‬ ‫صادق خان ُزهری کارساز بود‪ ،‬حتی‬ ‫رو‪ ،‬اولین سینما و تأتر و انجمنهای‬ ‫فرستاده بود مدت ‪ ۱۲‬سال شهر را در‬ ‫متأسفانه از آغاز هجرت تا جلوس‬
‫انزلی و غازیان رفتیم‪ ،‬سفری هم به‬ ‫کشف حجاب این کار عمل ًا در شهر‬ ‫معماران و بنایان نصف مزد معمول را‬ ‫فعال فرهنگی‪ ،‬اولین مدرسه دخترانه‬ ‫اشغال خود داشت و سرانجام پنجاه‬ ‫سلسۀ امیرکیایی لاهیجان‪ ،‬اطلاعات‬
‫لاهیجان و لنگرود و رودسر داشتیم‪.‬‬ ‫رشت صورت گرفت و به هنگام ورود‬ ‫و پسرانه و بالاخره اولین شهری که‬ ‫سال بعد‪ ،‬یعنی در سال ‪ ۱۱۹۷‬قمری‬ ‫بسیار ناقصی از گیلان در دست است‪.‬‬
‫آن روزها شهر رشت چند روزنامه‬ ‫پادشاه و ملکه افغان چند خانم بدون‬ ‫دریافت کردند‪.‬‬ ‫دولتهای انگلیس و روس و عثمانی‬ ‫آقامحمدخان قاجار شهر رشت را به‬ ‫ظاهراً قدیمیترین نویسندهای که‬
‫یومیه و هفتگی داشت که جنبۀ ادبی‬ ‫چادر‪ ،‬اما با حجابی مقبول به پیشباز‬ ‫اولین مدرسه سبک جدید را اهالی‬ ‫و فرانسه در آن نمایندگی سیاسی‬ ‫به توصیف گیلان پرداخته حمدالله‬
‫آنها بر همه روزنامههای تهران فزونی‬ ‫رشت به پیشنهاد محمد ولی خان‬ ‫تصرف خود درآورد‪.‬‬ ‫مستوفی است و در معتبرترین‬
‫داشت و پیش از همۀ شهرهای ایران‬ ‫ملکه افغان رفتند‪.‬‬ ‫سپهسالار (که آن زمان نصرالسلطنه‬ ‫داشتند و کنسولگری دایر کردند‪.‬‬ ‫پس از آن رشت به چند بل ّیه بزرگ‬ ‫نوشتهای که از قرن هشتم هجری به‬
‫چاپخانه در آنجا دایر بود‪ .‬یکی از‬ ‫داستان این است که امان الله خان‬ ‫لقب داشت) حاکم رشت در عهد‬ ‫همچنین راه کوهستانی رشت و‬ ‫و اسفانگیز دچار آمد‪ .‬اول طاعون سال‬ ‫قلم وی به جا مانده اول از همه از هوای‬
‫نخستین کتابخانههای عمومی ایران‬ ‫پادشاه افغان اوایل سال ‪ ۱۳۰۷‬شمسی‪،‬‬ ‫مظفرالدین شاه در ضلع غربی سبزه‬ ‫منجیل به همت و هزینه اهالی و‬ ‫‪ ۱۲۴۶‬قمری که شصت یا هشتاد هزار‬ ‫گرم و مرطوب شهر رشت سخن رفته‬
‫در ساختمان بلدیه (شهرداری) وجود‬ ‫درست یک سال پیش از آنکه به سبب‬ ‫میدان ساختند و ریاست آن را‬ ‫سرپرستی «مصلحتخانه» که در‬ ‫نفر یعنی تقریباً همه جمعیت شهر را‬ ‫است‪ .‬شهری که وسعت و اهمیت قابل‬
‫داشت که مرحوم محمدعلی تربیت در‬ ‫قیام بچه س ّقا و شورشهای دیگر مجبور‬ ‫حبیبالله خان معروف به گاسپادین‬ ‫حقیقت نوعی انجمن ایالتی بود و در‬ ‫نابود کرد و دیگر مرض و آفتی که از‬ ‫توجهی داشته و پنبه و ابریشم فراوان‬
‫زمان ریاست معارف گیلان تأسیس‬ ‫به استعفا و کنارهگیری از سلطنت بشود‬ ‫که اهل لارود آذربایجان بود بر عهده‬ ‫سال ‪ ۱۲۷۸‬قمری در عین استبداد‬ ‫سال ‪ ۱۸۶۴‬تا ‪ ۱۸۶۹‬میلادی صنعت‬ ‫از آنجا برای صدور تهیه میشده است‪.‬‬
‫کرده بود‪ .‬مدارس رشت در حد خود‬ ‫به اتفاق همسرش ملکه ثریا در بازگشت‬ ‫داشت؛ قسمت فوقانی آن محل سکونت‬ ‫ناصری تشکیل شده بود تعریض و‬ ‫پرورش کرم ابریشم را از میان برد‬ ‫گیلان در زمان شاه اسماعیل اول‬
‫بیش از مدارس تهران توسعه یافته بود؛‬ ‫از سفر اروپا از راه باکو ـ انزلی به ایران‬ ‫تسطیح شد و از راه قاطر رو به راه‬ ‫و بالاخره حریقهای وحشتناکی که‬ ‫صفوی به دو قسمت «بیه پس» و‬
‫مدرسه دخترانهای که خانم روشنک‬ ‫آمدند و چند روزی در عمارت کلاه‬ ‫اغلب بر اثر وزش بادهای موسمی رخ‬ ‫«بیه پیش» منقسم شد و حکومت آن‬
‫نوعدوست دایر کرده بود بر مدارس‬ ‫فرنگی باغ سردار معتمد (باغ محتشم)‬ ‫میداد و مدهشترین آنها سال ‪۱۲۸۷‬‬ ‫به خان احمد گیلانی سپرده شد و تا‬
‫دخترانۀ تهران ترجیح داشت‪ .‬در آن‬ ‫هجری در زمستانی که ناصرالدین شاه‬ ‫سال ‪ ۱۰۰۰‬هجری که خان احمد به‬
‫روزها نشاط و سروری در مردم گیلان‬ ‫رشت بسر بردند‪.‬‬ ‫چند روزی در رشت اقامت داشت اتفاق‬ ‫سبب مخالفت با شاه طهماسب دستگیر‬
‫دیدم که برایم تازگی داشت‪ .‬هنوز‬ ‫تیمور تاش وزیر دربار رضاشاه مأمور‬ ‫افتاد و بازارهای وسیع و متعدد آن با‬ ‫شد و به زندان افتاد‪ ،‬حکومت وی ادامه‬
‫دشواریهای اقتصادی که در نتیجۀ‬ ‫پذیرایی شد و از تهران به گیلان آمد‬ ‫همه کالاها بکلی سوخت‪ .‬ناصرالدین‬ ‫داشت‪ .‬پس از آنکه شاه عباس اول‬
‫بسته شدن راه شمال و پس از آن‬ ‫و ظاهراً از سه تن از زنان تحصیلکرده‬ ‫شاه در کتابچه خاطراتش به این واقعه‬ ‫گیلان را مسخر گشت‪ ،‬لاهیجان که‬
‫روی داد مردم گیلان را گرفتار نکرده‬ ‫و سرشناس شهر خواسته شد کفش و‬ ‫شهر بزرگی بود به تلافی کمین کاری و‬
‫بود‪ .‬راه اروپا منحصر به رشت و انزلی‬ ‫کلاه بکنند و بدون حجاب معمول آن‬ ‫اشاره کرده است‪.‬‬ ‫حرکات ایذایی خان احمد‪ ،‬که تعدادی‬
‫بود‪ ،‬از حیث مهمانخانه و رستوران و‬ ‫زمان با پوشش فرنگی مهماندار و ندیم‬ ‫بنابراین شهر رشت که در سال‬ ‫از سپاهیان صفوی را کشته بود‪ ،‬به‬
‫گردشگاه این دو شهر بر دیگر شهرهای‬ ‫ملکه افغان باشند‪ .‬این اتفاق درست ده‬ ‫ویرانهای بدل شد و مردم بیگناهش‬
‫ایران رجحان داشت‪ .‬راه آهن رشت به‬ ‫سال پیش از قضیه کشف حجاب رخ‬
‫پیر بازار هنوز کار میکرد و بازارهای پر‬ ‫داد و در جواب اعتراض علما و انتقاد‬ ‫از َدم تیغ گذشتند‪.‬‬
‫رونق رشت و انزلی خیلی بیش از تهران‬ ‫دیگران گفته شد که آن خانمها ارمنی‬ ‫از آن پس شهر رشت چندین بار به‬
‫کالاهای اروپایی ارزان و فراوان داشت‪.‬‬ ‫وسیلۀ قوای بیه پیش غارت شد و در‬
‫بودهاند‪.‬‬ ‫سال ‪ ۱۰۴۸‬هجری مطابق با ‪۱۶۳۶‬‬
‫ادامه در صفحه ‪1۷‬‬ ‫شادروان سعید نفیسی در بخشی‬ ‫میلادی قزاقهای « ُدن» شهر را به‬
‫از خاطرات سفر خود به گیلان‪ ،‬که در‬
‫سالهای آغازین این قرن اتفاق افتاد‪،‬‬

‫‪5‬‬

‫‪2 1 563‬‬ ‫(سودوکو)‬
‫‪16‬‬
‫‪ 1۵ 14 1۳ 12 11 1۰ 9 8 ۷ ۶ ۵ 4 ۳ 2 1‬عمودی‪:‬‬

‫‪38‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪۱‬ـ شاعر و نویسندۀ نامدار انگلیسی که‬ ‫‪1‬‬
‫‪6 73‬‬ ‫طی مبارزات استقلالطلبانۀ یونانیان‬
‫‪43‬‬ ‫‪6‬‬ ‫برضد عثمانی جان خود را از دست داد‬ ‫‪2‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪۲‬ـ ُخرد شده ـ تکرار یک حرف ـ بخشی‬
‫‪8‬‬ ‫‪۳‬‬
‫از سازمان و تشکیلات‬
‫‪4‬‬ ‫‪3 94‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪۳‬ـ پیانیست و آهنگساز صاحبنام و‬ ‫‪4‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫برجستۀ ایران‬ ‫‪۵‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪۴‬ـ نام چندتن از شاهان فرانسه ـ ادعا‬
‫‪2 76‬‬ ‫‪ ۵‬ـ مرطوب ـ پولک ماهی ـ پیامبری‬ ‫‪۶‬‬

‫ایتالیایی و خالق «آیدا»‬ ‫عمودی‪:‬‬ ‫‪11 1۰ 9 8 ۷ ۶ ۵ 4 ۳ 2 1‬‬ ‫است‬ ‫‪۷‬‬
‫ـ شکوه‬ ‫‪ ۶‬ـ از خوانندگان مشهور و کمنظیر‬
‫‪۱‬ـ از شیرینیهای سنتی‬ ‫‪1‬‬ ‫فرانسوی با شهرتی جهانی ـ واحد‬ ‫‪8‬‬
‫‪۱۱‬ـ سر ـ از ابزار نجاری‬ ‫‪۲‬ـ روزانه ـ مخالف و‬
‫ـ همت و اهتمام‬ ‫‪2‬‬ ‫اندازهگیری سطح ـ در صورت است‬ ‫‪9‬‬
‫مغایر‬ ‫‪ ۷‬ـ از کشیدنیها ـ خوراکی است سنتی‬ ‫‪1۰‬‬
‫‪۳‬ـ زندگی در خیمه‬ ‫‪۳‬‬
‫‪۴‬ـ زیادهطلبی ـ پشیمانی‬ ‫ـ از دستگاههای موسیقی ملی‬ ‫‪11‬‬
‫‪ ۵‬ـ بدهکار ـ معتمدان‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ ۸‬ـ از پیشگامان حرفۀ روزنامهنگار در‬ ‫‪12‬‬
‫‪ ۶‬ـ از قهرمانان شاهنامه‬
‫‪۵‬‬ ‫ایران و ناشر «نسیم شمال»‬ ‫‪1۳‬‬
‫ـ بادام‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۹‬ـ نخستوزیری ـ دربار و کاخ شاهان‬
‫‪ ۷‬ـ از عناصر اربعه ـ‬ ‫‪۱۰‬ـ قیمت واحد ـ آدمی ـ میوهای است‬ ‫‪14‬‬
‫‪۷‬‬ ‫حرفهها ـ میوهای است‬
‫مقدار‬ ‫‪۱۱‬ـ ارمغان ـ آغاز ـ تارک دنیا‬ ‫‪۱ ۲‬ـ سنگتر ا ش ـ ا ز‬ ‫‪1۵‬‬
‫‪ ۸‬ـ الوان ـ رستاخیز‬ ‫‪8‬‬ ‫‪۱۲‬ـ منجم‪ ،‬ریاضیدان و فیزیکدان‬ ‫خیابانهای قدیمی و‬
‫‪۹‬ـ از وسایل موسیقی ـ از‬ ‫‪9‬‬ ‫برجسته و معروف ایتالیایی در قرن‬ ‫افقی‪:‬‬
‫مبهمات ـ درختی است‬ ‫معروف مرکز تهران‬
‫‪۱۰‬ـ آهنگساز مشهور‬ ‫‪1۰‬‬ ‫شانزدهم ـ اشمئزاز و تنفر‬ ‫‪۱۳‬ـ آزاد ـ از شهرهای استان‬ ‫‪۱‬ـ از خوانندگان مشهور و‬
‫‪۱۳‬ـ پنهانی ـ عددی است ـ اهل ادب‬ ‫فقید ایران‬
‫حل‌جدول‌شماره‌‌قبل‬ ‫‪11‬‬ ‫‪۱۴‬ـ از سازمانهای بینالمللی ـ مساوی‬ ‫کرمانشاهان‬
‫‪۱۴‬ـ از الیاف مصنوعی ـ‬ ‫‪۲‬ـ راهپیما ـ سخت و صعب‬
‫افقی‪:‬‬ ‫ـ سهچهارم کرۀ زمین‬ ‫ـ میل‬
‫‪۱۵‬ـ عددی است ـ از سیفیجات ـ بهشت‬ ‫نگهبان شتر‬
‫‪۱‬ـ از هنرپیشگان معروف و‬ ‫‪۱۵‬ـ از اعضای داخلی بدن‬ ‫‪۳‬ـ او ـ بنیه ـ منحصر بهفرد‬
‫فقید انگلیس‬ ‫حل‌جدول‌شماره‌قبل‌‌‬ ‫انسان ـ مملو ـ جانشینی‬ ‫‪۴‬ـ از بازیگران مشهور‬

‫‪۹‬ـ راستگوشه‬ ‫‪۲‬ـ شهرت ـ از شهرهای کویری‬ ‫سینمای ایران‬
‫‪۱۰‬ـ او ـ خیال و تصور ـ‬ ‫ایران‬ ‫‪ ۵‬ـ سرپرست ـ قسمتی از‬
‫صورت ـ پایتخت کشوری‬
‫کوشش‬ ‫‪۳‬ـ ستایش ـ از پادشاهان ایران‬ ‫است ـ مدرسۀ فرانسوی‬
‫‪۱۱‬ـ شخصیت و خلق و خو‬ ‫قبل از یورش تازیان‬ ‫‪ ۶‬ـ جاری ـ زهرآگین ـ‬
‫ـ از دامها ـ ضمیری است‬
‫‪۴‬ـ پایتخت کشوری است ـ‬ ‫شگرد‬
‫حرف ندا‬ ‫‪ ۷‬ـ پیا مبر ی ا ست ـ‬
‫سختترین ـ از آثار‬
‫‪ ۵‬ـ فلزی است ـ آشیانه‬
‫‪ ۶‬ـ آبتنی ـ باریکه‬ ‫خواندنی داستایوفسکی‬
‫‪ ۸‬ـ خداحافظی ـ گولزننده‬
‫‪ ۷‬ـ از شعرای نوپرداز و فقید‬
‫ایران‬ ‫ـ رایحه‬
‫‪۹‬ـ او هم حرفهای دارد ـ از‬
‫‪ ۸‬ـ کشوری است ـ اعتقاد‬
‫راسخ‬ ‫ورزشها ـ خانه‬
‫‪۱۰‬ـ «بررسی» بهمریخته ـ‬
‫از نزولات آسمانی ـ هویدا‬

‫و آشکار شدن‬
‫‪۱۱‬ـ حیوانی است ـ از‬

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18