Page 20 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۴ (دوره جديد
P. 20
صفحه۲0شماره18۹0
جمعه ۲0تا ۲۶مردادماه 140۲خورشیدی
جستاری در مشروطهپژوهی
تحلیلی در رابطه مشروطیت با انعقاد قرارداد ۱۹۱۹و فسخ دارند؛ نقش آگاهیبخش ،سازمانده و هدایت کننده «انجمن =از جمله مواردی که در رابطه با جنبش مشروطیت قابل
آن ،تدوین و تألیف نشده است. ایالتی تبریز» که بر پایه ایدههای سوسیال دموکراتیک و در پژوهش است ،تحریفاتی است که در رویدادها و ایدههای
راستای تحقق برابری اجتماعی و ایجاد آزادیهای سیاسی و مشروطیت رخ دادهاند؛ ماجرای گنجاندن «عدالتخانه» در
«سلطنت مشروطه :از حکومت منتظم تا دولت مقید به تأمین قانونمداری در کشور جریان داشت ،از مسائلی است خواستههای اولیه مشروطهخواهان ،مسئله ایدههایی که
قانون» هم از مسائلی است که زمینههای تحول فکری و تغییر که با پژوهش در آنها میتوان به لایههای تازهای جنبش در مجلس اول شورای ملی جریان داشتند ،نقش گروههای
ادبیات سیاسی در ایران پیشامشروطه ،در میان تحقیقات مشروطیتوایدههایمدرنگرایانهمشروطهخواهانهآگاهشد. سیاسی سوسیال دموکرات در ساماندهی مشروطهخواهان،
مشروطهپژوهی مورد توجه قرار نگرفته است؛ تا کنون تا حدی در پیوست و همسو با رویدادهای ناشناس مانده عصر حضورمنفعلبرخیملایانشیعهدرصفوفمشروطهخواهی
از شخصیتهای مدرناندیشی نوشته شده که در تألیفات و مشروطیت ،مسئله «کودتای بختیاریها علیه مشروطیت» و و ...از مواردی هستند که هنوز در پژوهشهای مشروطیت
آثار خود به ضرورت حکومت مشروط و مقید به قانون اشاره تحلیل مستند و واقعبینانه حادثه پارک اتابک ،نقش حمایتی
کردهاند .پیشینه اندیشههای مدرن مشروطهخواه در ایران از سفارت انگلیس از اعاده مشروطیت و تغییر مواضع آن در بطور کامل و مستند بررسی نشدهاند.
چه زمانی و توسط چه کسانی به وجود آمد؟ اثرات عملی آنان برابر عملکرد دوران بعداز استبداد صغیر و دوره دوم مجلس
در تدوین قانون اساسی و قوانین موضوعه تا چه حدی است؟ شورای ملی ،اگرچه در برخی از اسناد دیپلماتیک و دولتی علیاصغر حقدار – در یکصد و هفدهمین سالگرد جنبش
و… سوالاتی هستند که در دایره مشروطهپژوهی قرار دارند و تحقیق شدهاند ،اما حقیقت تغییر رفتار مشروطهخواهان و مشروطیت هستیم؛ مشروطیت ،جنبشی بود که برای
برخوردهای داخلی آنها با یکدیگر و نقش سفارت روسیه در مدرنسازیفرهنگوسیاست،استقرارحکومتمقیدبهقانون،
انتشار کمترین متون را در این رابطه شاهدیم. سیر تاریخی مشروطهخواهی ،از مواردی هستند که تألیفات و مشروط به حقوق و تأمین رفاه اجتماعی و آزادی به وجود آمد.
«برنامه و مدل اقتصادی مشروطیت» هم از مسائل و موارد چیستی و چرایی مشروطت در آثار و تألیفات مشروطهپژوهی
مهمی هستند که به صورت منسجم و به استناد منابع تاریخی، آثاری نوین را در مشروطهپژوهی میطلبند. از دیدگاههای متفاوت ،بررسی و کاوش شده است؛ همزمان با
اسناد رسمی و خاطرات و یادداشتهای مشروطهخواهان، «تخریبات بریتانیا و روسیه در مشروطیت» برخلاف آنچه تا جنبش مشروطیت ،مشروطهنویسی شروع و در سیر تاریخی
صورت روشمند را در مشروطهپژوهی به خود اختصاص کنون در حمایت بریتانیا از مشروطهخواهان و مخالفت روسیه با استناد به اندیشهشناسی -تاریخنگاری -نسخهشناسی و
ندادهاند .مسئله زمین و دهقانی -فقرزدایی -بهداشت با آنان نوشته شدهاند ،از مواردی هستند که مشروطهپژوهی تحقیقات اسنادی ،سبک و روش مشروطهپژوهی یکی از
عمومی -صنعتگرایی -تجارت مالیه -بانکداری و اصلاحات را در یافتههای رسمی و دیپلماتیک ضرورت میدهد؛ با اصول تاریخینگاری جریانات و اندیشههای ایران معاصر به
مالی -دموکراسی اجتماعی -برنامههای اقتصادی سوسیال مراجعه به اسناد نویافته بریتانیا و روسیه و برخی از اسناد شمار میرود .با وجود انتشار عمومی بخش عمدهای از مسائل
دموکراتها-ایدههایعلیاکبردهخدا-افکارطالبوفتبریزی- دولتی ایران و خاطراتی که به تازگی منتشر شدهاند ،شکل و جنبشمشروطیت،هنوزبخشهاییازرویدادهاواندیشههای
اصلاح ساختارهای مالی و اقتصادی مورگان شوستر و… از ماهیت برخورد دو دولت مذکور را به فرم دیگری درآوردهاند؛ مشروطهخواهانه ،در انتظار پژوهش و انتشار هستند.
مواردی هستند که روشنگر مدل اقتصادی مشروطهخواهان تأملی روشمند و تاریخنگارانه در آنها ،بر شفافیت جریانات از جمله مواردی که در رابطه با جنبش مشروطیت قابل
به شمار میروند.و اینکه «قحطی و وبا در پیشزمینههای بحرانی مشروطیت در سالهای منتهی به جنگ جهانی اول و پژوهش است ،تحریفاتی است که در رویدادها و ایدههای
مشروطیت» چه تاثیراتی داشته است؛ حکومت قاجاریه مشروطیت رخ دادهاند؛ ماجرای گنجاندن «عدالتخانه» در
با بهداشت عمومی چگونه برخورد میکرد و این مسئله معضلات مالی و تجاری مشروطهخواهان میگشایند. خواستههای اولیه مشروطهخواهان ،مسئله ایدههایی که در
چطور به یاری مشروطهخواهان در جهت اعلان برنامههای بر اساس آنچه اشاره کردم ،مسئله «دیپلماسی نوین مجلس اول شورای ملی جریان داشتند ،نقش گروههای سیاسی
رفاه و بهداشت اجتماعی آمد و مردمی را که با واقعیتهای و مشروطیت» هم از مواردی است که جای آن در سوسیال دموکرات در ساماندهی مشروطهخواهان ،حضور
آزاردهنده زندگی درگیر بودند ،در کنار مشروطهخواهان قرار مشروطهپژوهی خالی است .هنوز بجز چند سند ناقص و منفعل برخی ملایان شیعه در صفوف مشروطهخواهی و…
داد… همه اینها و موارد دیگر ،از مسائلی هستند که با ورود محدود ،اصول دیپلماتیک مشروطهخواهان و نحوه برخورد از مواردی هستند که هنوز در پژوهشهای مشروطیت بطور
بهدایرهمشروطهپژوهی،میتوانندبرنوینسازیمشروطیتو قانونی آنان با مسائل دیپلماتیک مشخص نشده است؛ هنوز
آگاهی از ضعفهای آن و رفع آنان دلالت داشته تا قوتهای معلوم نیست که چرا مجلس مشروطیت ،تن به اخراج مورگان کامل و مستند بررسی نشدهاند.
اندیشه مشروطیت و مشروطهخواهی را مدرن ساخته و با شوستر داد یا اینکه چرا مشروطهخواهان در برابر اولتیماتوم مسئله «اسلامیتهای مشروطیت» از دیگر مواردی هستند
روسیه کوتاه آمدند و مجلس را تعطیل کردند .همچنین که با تحریف برخی از اسناد مشروطیت ،شکل و ماهیت
جهان امروز تطبیق دهند. دیگری به رویدادهای واقعی و کوشندگان در آن ،دادهاند؛
از این منظر ،سیر دخالت و تحمیل مجتهدان در نگارش
متمم قانون اساسی ،نقش عدهای از آنها در انجمنهای
مشروطهخواه و ادوار اول و دوم مجلس شورای ملی ،آنگونه
که بایسته و شایسته پژوهشهای روشمند باشد ،بررسی و
مستند نشده است.
«ازلیان سوسیالدموکرات مشروطهخواه» و نقش نوآیینان
در انجمنهای سیاسی و مدارس جدید عصر قاجاریه ،از
مسائلی است که در آثار و تالیفات مشروطهپژوهشی ،در
مراحل اولیه قرار دارد .نقش «انجمن باغ میکده» در رهبری
فکری -سیاسی و نظامی جنبش مشروطیت ،یکی از این موارد
است که تنها در منابع درجه اول مشروطهپژوهی و به صورت
محدودیدرتألیفاتمشروطهپژوهانه،موردکنکاشقرارگرفته
است؛ موقعیت یحیی دولتآبادی ،ارزش خاطرات حاج سیاح،
تاریخنگاری ناظمالاسلام کرمانی در «تاریخ بیداری ایرانیان»
و برخوردهای منفعلانه بهاییان و فعالانه ازلیان در جنبش
مشروطیتوانجمنهاییکهدربهثمررساندنجنبشمشروطیت
نقش داشتند ،هنوز بطور کامل و مستند پژوهش نشدهاند.
«ایرانیان سوسیالدموکرات و سکولار مشروطهخواه» هم
از مواردی است که در مراحل نخستین مشروطهپژوهی قرار
