Page 24 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۲ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌۲‌‌‌4‬شماره‌‪‌1۹0۸‬‬
‫جمعه ‪ ۲4‬تا ‪ ۳0‬آذرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫چرا ساواک نتوانست در مقابله با شورش ‪ ۵۷‬موفق شود؟‬
‫داوری درباره ساواک و نگاهی به کارنامه عملکرد آن‬

‫پرویز ثابتی در تظاهرات ‪ ۲۲‬بهمن ‪ ۱۴۰۱‬لسآنجلس علیه جمهوری اسلامی در عکسی که از سوی خانوادهاش در شبکه های‬ ‫= هنوز پرسشها و زوایای تاریکی از ناگفتههای مربوط‬
‫اجتماعی منتشر شد‬ ‫به ساواک باقی مانده که لازم است در آینده نزدیک هرآنچه‬
‫را که به ویژه در سخنان و خاطرات اخیر ثابتی مکتوم‬
‫دشمنان داخلی ایران تبدیل شد! بختیار در ‪ ۲۱‬اسفند ‪۱۳۳۵‬‬ ‫‪ ۱۳۳۲‬خورشیدی بود که بیشتر از عملیات حزب کمونیستی‬ ‫مانده‪ ،‬برای ثبت در تاریخ بیان شود‪ .‬این یک وظیفه ملی‬
‫تا ‪ ۷‬اسفند ‪ ۱۳۳۹‬خورشیدی ریاست ساواک را بر عهده‬ ‫«توده» برای سرنگونی دولت شاهنشاهی ناشی میشد که‬ ‫و تاریخی برای ایشان و رسالتی حرفهای برای تحلیلگران و‬
‫داشت تا آنکه در ‪ ۲۵‬امرداد ‪ ۱۳۴۹‬خورشیدی‪ ،‬با برنامهریزی‬ ‫با سازماندهی دقیق و کمک های بیدریغ سازمان جاسوسی‬
‫دقیق اداره سوم ساواک و مدیریت پرویز ثابتی در منطقه‬ ‫اتحاد جماهیر شوروی «کیجیبی» طراحی شده بود و‬ ‫روزنامهنگاران آگاه ایرانی است‪.‬‬
‫«دیاله» عراق کشته شد‪ .‬پرویز ثابتی دو سال پس از تأسیس‬ ‫=سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی‪ ،‬درجات مختلفی از‬
‫ساواک در سال ‪ ۱۳۳۷‬خورشیدی به استخدام این سازمان‬ ‫نهایتا ایران را به جرگه اقمار بلوک شرق سوق میداد‪.‬‬ ‫شکست و موفقیت در کارنامه فعالیت های خود دارند‪.‬‬
‫پیش از آن مسئولیت امور امنیتی مملکت بر عهده‬ ‫در مورد «سیآیای» بارزترین نمونه را میتوان فاجعه‬
‫درآمده بود‪.‬‬ ‫شهربانی کل کشور بود که عملکردش عمدتاً به دستگیری‬ ‫‪ ۱۱‬سپتامبر سال ‪ ۲۰۰۱‬میلادی ذکر کرد‪ .‬ماجرای حملات‬
‫شرح داستان توطئه تیمور بختیار‪ ،‬چگونگی افشای آن‪،‬‬ ‫و زندانی کردن مخالفان دولت محدود میشد‪ ،‬روشی سنتی‬ ‫تروریستی سازمانهای تروریستی «حماس» و «جهاد‬
‫اخراج و محکومیت غیابی اعدام او در دادگاه نظامی به‬ ‫اسلامی فلسطین» در ‪ ۷‬اکتبر ‪ ۲۰۲۳‬میلادی علیه شهروندان‬
‫جرم خیانت به کشور و نیز شرح همکاریهایش با صدام‬ ‫با امکاناتی اندک‪.‬‬ ‫اسرائیل در درون مرزهای این کشور نیز یکی از تاسفبارترین‬
‫حسین طی سال ‪ ۱۳۴۶‬تا ‪ ۱۳۴۷‬خورشیدی برای انجام کودتا‬ ‫نیاز به تشکیل سازمانی متشکل‪ ،‬حرفهای و کارآ که تمام‬ ‫شکست اطلاعاتی و امنیتی دولت این کشور و سازمان‬
‫در ایران‪ ،‬توسط پرویز ثابتی در مستند شبکه «منوتو»‬ ‫نیازهای اطلاعاتی و امنیتی کشور‪ ،‬در برابر عملیات و توطئه‬
‫به تفصیل بیان شده است؛ واقعیت تلخی که بیشتر به‬ ‫های داخلی و خارجی را تامین کند و مدیران سیاسی و‬ ‫«موساد» شمرده میشود‪.‬‬
‫رمانهای پلیسی میمانست‪ .‬در حالی که سناریوی دقیق و‬ ‫اقتصادی را با اطلاعات دست اول و تحلیلهای درست‬ ‫=خاطرها‪ ،‬بیان رویدادهای تاریخی در دورهای از‬
‫هوشمندانه برای دفع توطئه و پایان دادن به طراح و مجری‬ ‫یاری دهد‪ ،‬بعداز جنگ جهانی دوم و از هنگام روی کار‬ ‫زندگی حرفهای رجال و شخصیتهای کشورهاست که‬
‫آن‪ ،‬نشان میداد که میزان و ابعاد خطر و فاصله آن با حیات‬ ‫آمدن دولت مصدق احساس شد ولی دشواریهای ناشی از‬ ‫بخشی از تاریخ آنها را بازتاب میدهند‪ .‬این خاطرهها‬
‫و ممات دولت و حکومت‪ ،‬مانند حدقههای دو چشم به‬ ‫دخالتهای خارجی و ندانمکاریهای سیاستمداران داخلی‬ ‫مانند خود تاریخ با «اما و اگر» نوشته نمیشوند و هرگز‬
‫فرصت پرداختن به این امر مهم و حیاتی را نمیداد؛ ولی‬ ‫بازگوکننده دیدگاههای اشخاص دیگر نیست‪ .‬چه بسا بیان‬
‫یکدیگر نزدیکند‪.‬‬ ‫سرانجام پس از استقرار آرامش‪ ،‬اندیشه تشکیل ساواک به‬ ‫برخی واقعیتها از زبان شخص راوی‪ ،‬با برداشتهای‬
‫در همان سال پرالتهاب ‪ ۱۳۴۶‬خورشیدی‪ ،‬ساواک در یکی‬ ‫سایر افراد و در مورد پرویز ثابتی‪ ،‬به ویژه با برداشتها‬
‫دیگر از عملیات مبارزه با تروریسم داخلی‪ %۸۰ ،‬نخستین‬ ‫اجرا گذاشته شد‪.‬‬ ‫و روایات مخالفان کاملا متفاوت باشد ولی هیچیک از این‬
‫گروه از اعضای فعال سازمان مجاهدین خلق را دستگیر‬ ‫دولتمردان ایران بر آن بودند تا دیگر هرگز فرصت و اجازه‬
‫کرد و در عملیاتی دیگر‪ ،‬ضربه سختی بر اعضای چرکهای‬ ‫نفوذ به دشمن در چنان مقیاس غافلگیرکنندهای را ندهند و‬ ‫موارد نمیتوانند تحریف تاریخ تلقی بشوند‪.‬‬
‫فدایی خلق وارد آورد‪ .‬عملیاتی که البته بدون هزینه نبودند‪.‬‬ ‫در شرایطی قرار نگیرند که خود را نسبت به تهدیدی به آن‬
‫پخش سریال پنجگانه و درپی آن قسمت مستقل دیگری‬ ‫بزرگی و فوری‪ ،‬دستبسته ببینند‪ .‬با تاسیس سازمان اطلاعات‬ ‫نادر صدیقی – قریب چهل و پنج سال پس از شورش‬
‫با عنوان ناگفتههای پرویز ثابتی‪ ،‬واکنش های گوناگونی را‬ ‫و امنیت کشور «ساواک» سیستم‪ ،‬پیشاپیش‪ ،‬نسبت به‬ ‫خانمانسوز ‪ ۱۳۵۷‬خورشیدی و استقرار رژیم تمامیتخواهی‬
‫برانگیخت که برخی آلوده به اغراض‪ ،‬بسیاری با استقبال‬ ‫خطرات هشدار میگرفت و شیوههای مقابله را بر میگزید‪.‬‬ ‫با نام جمهوری اسلامی‪ ،‬این پرسش همچنان در اذهان‬
‫صادقانه و تعدادی هم با تحلیلهای ناآگاهانه و ناقص‬ ‫به هر روی‪ ،‬ساواک تشکیل شد و نخستین فردی که در‬ ‫ایرانیان باقی است که چرا ساواک‪ ،‬یکی از کارآمدترین‬
‫همراه بودند‪ .‬آنچه کمتر در این واکنشها دیده شد‪،‬‬ ‫رأس آن قرار گرفت‪ ،‬تیمسار سپهبد تیمور بختیار بود که در‬ ‫سازمانهای اطلاعاتی در غرب آسیا‪ ،‬نتوانست در مقابله با‬
‫فاصله کوتاهی‪ ،‬خود در صدد استفاده از امکانات ساواک‪،‬‬ ‫شورش سازمانیافته اسلامیون‪ ،‬ملیون وابسته و چپگرایان یک‬
‫بیعنایتی به نکته اصلی سخنان عالیترین مقام‬ ‫برای تغییر رژیم پهلوی برآمد و به یکی از خطرناکترین‬ ‫بُعد نگر و نیز دشمنان و رقیبان خارجی موفق شود و کشور‬
‫و نسلهای ایرانی را از یک گزند تاریخی جبرانناپذیر در‬

‫امان دارد‪.‬‬
‫خاطرات رجال دوران پهلوی و به ویژه مستند اخیر شبکه‬
‫«منوتو» درباره خاطرات پرویز ثابتی مهمترین شخصیت‬
‫اطلاعاتی و امنیت ملی کشور در طول ‪ ۲۲‬سال عمر ساواک‪،‬‬
‫و پیش از آن با کتاب کمحجم «در دامگه حادثه» که در‬
‫گفتگوی ایشان با پژوهشگر ایرانی «عرفان قانعی فرد»‬
‫نوشته و انتشار یافت‪ ،‬تا حدودی‪ ،‬گرد خاکستری از روی‬
‫واقعیتهای تاریخی برگرفت‪ .‬با این حال‪ ،‬ایرانیان این‬
‫واقعیت ناگوار را درک میکنند که هنوز پرسشها و زوایای‬
‫تاریکی از ناگفتههای مربوط به ساواک باقی مانده که لازم‬
‫است در آینده نزدیک هرآنچه را که به ویژه در سخنان و‬
‫خاطرات اخیر ثابتی مکتوم مانده‪ ،‬برای ثبت در تاریخ بیان‬
‫شود‪ .‬این یک وظیفه ملی و تاریخی برای ایشان و رسالتی‬
‫حرفهای برای تحلیلگران و روزنامهنگاران آگاه ایرانی است‪.‬‬
‫ساواک در اسفندماه ‪ ۱۳۳۵‬خورشیدی‪ ،‬ده سال پس‬
‫از جنگ دوم جهانی و به دنبال رویدادهای تلخ دو سال‬
‫نخست دهه ‪ ۳۰‬خورشیدی‪ ،‬با یک مأموریت اصلی و مهم‬
‫برای جلوگیری از تکرار آنچه در سه دهه نخست قرن‬
‫بیستم رخ داد‪ ،‬تشکیل شد‪ .‬ازجمله رویدادهای تابستان داغ‬