Page 49 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۵۸ (دوره جديد
P. 49
صفحه4۹شماره1۹۲4
جمعه 1۹تا پنجشنبه ۲۵آوریل ۲۰۲4
ﺎﯾﺸﮕﺎه »اَﺑَﺮﺳﻨﮓ ﺳﯿﺎه« در ﭘﺎرﯾﺲ ترتیب به قشون و ایجاد ارتش منظم وارد کردند .به
مرور موسیقی در ارتش جدی شد و گروهی در نظام ایران به
آذرﺧﺶ ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ وجود آمد که کارش تنها نواخ موسیقی نظامی بود .در زمان
محمدشاه که بعد از فتحعلی شاه به پادشاهی رسید وضعیت
سیاه « سومین ایشگاه این ه مند در پاریس است. اﯾﻦ ﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ اﻧﯿﻤﯿﺸﯿﻦ ﯾﺎزده دﻗﯿﻘﻪای= موسیقی در قشون ایران به شد و عدهای از آهنگسازان
آذرخش فراهانی در توضیح این ایشگاه میگوید: اروپایی برای مراسم مختلف ارتشی از جمله استقبال از
»ا یشین »ابرسنگ سیاه« بسیار معطوف به اتفاقات از آذرﺧﺶ ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ ﺑﻪ دو زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه شاه موسیقی ساختند .تا اینکه ژان باتیس لومر موسیقیدان
معا در کشورهای خاورمیانه است .کشورهایی که بعضا ﺑﻮد و ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﻧﯿﻤﯿﺸﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در فرانسوی در سال ۱۸۶۸به ایران آمد و به تدریس موسیقی
با مشک ت اجت عی و سیاسی عمیقی دست و پنجه نرم می جنبه آکادمیک داد و خودش اولین ود ملی ایران را ساخت.
کنند .تا امروز ۵ایشگاه انفرادی به همین شکل برگزار شده ﺎﯾﺸﮕﺎه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ. بعد از آن اولین کن ت موسیقی ک سیک در ایران در سال
و بعد از پاریس نیز در استکهلم به ایش درخواهد آمد«. ۱۸۸۲برگزارشد که ه ایی ه آموزان نوجوان بود .تا سال
آذرخش فراهانی درباره سبک این آثار ادامه می دهد: ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ درﺑﺎره ﺳﺒﮏ اﯾﻦ آﺛﺎر ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ دﻫﺪ=: ،۱۹۰۹یعنی حدوداً ۲۸-۲۷سال طول کشید که کن تهای
»نقاشیها سبک تصویرسازی است یا به سادهترین تعریف موسیقی به صورت منظمتری در ایران برگزار شدند .به این
میتوان گفت بین نقاشی و کاریکاتور است .بیش کارها با »ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎ ﺳﺒﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزی اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ معنا که مردم برای اشا و شنیدن موسیقی به تا ر میرفتند
ماژیک روی مقوای کلفت است و دو تا از آثار نیز به صورت ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﯿﻦ ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮر اﺳﺖ .ﺑﯿﺸﱰ ﮐﺎرﻫﺎ بلیت تهیه میکردند .ظهیرالدوله ،داماد نا الدین شاه که
ﺑﺎ ﻣﺎژﯾﮏ روی ﻣﻘﻮای ﮐﻠﻔﺖ اﺳﺖ و دو ﺗﺎ از آﺛﺎر ﻧﯿﺰ ﺑﻪ تحصی ت موسیقی در روسیه داشت ،نقش مهمی در ح یت
اکریلیک و رنگ روغن روی بوم انجام شدهاند«.
فراهانی در مورد روایت انیمیشین میگوید» :داستا ِن ﺻﻮرت اﮐﺮﯾﻠﯿﮏ و رﻧﮓ روﻏﻦ روی ﺑﻮم اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ«. از موسیقی غربی در ایران بازی کرد.
سنگ بسیار بزرگی است که از کوه سقوط کرده و راه ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد رواﯾﺖ اﻧﯿﻤﯿﺸﯿﻦ »اﺑﺮﺳﻨﮓ ﺳﯿﺎه« در اواخر سلطنت قاجار در ۱۹۱۶یعنی حدوداً ۵سال قبل
رودخانه یک روستا را بسته است .سنگ سیاهی که وقتی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ» :داﺳﺘﺎ ِن ﺳﻨﮓ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﻮه از به قدرت رسیدن رضاشاه ،میرزاده عشقی منظومه »رستاخیز
به آن دقت میکنیم سیاه هم نیست و درواقع سیاه و سفید ﺳﻘﻮط ﮐﺮده و راه رودﺧﺎﻧﻪ ﯾﮏ روﺳﺘﺎ را ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ .ﺳﻨﮓ
است .مردم روستا سعی میکنند راهی پیدا کنند که این ﺳﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آن دﻗﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺳﯿﺎه ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ و شهریاران ایران« را نوشت و امیدوار بود که بر مبنای این م
سنگ را از راه رودخانه بردارند و در این راه با مشک ت داستانی ،اپرایی ایرانی ساخته شود .در اجرای نخست که
و چالشهای فراوانی روبرو هستند .آنها روشهای متفاوتی درواﻗﻊ ﺳﯿﺎه و ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ و«... خود عشقی مدیریت آن را داشت برنامه شامل قسمتهای
را برای فارغ شدن از این مشکل امتحان کردهاند و نتیجهای ﮐﺘﺎﯾﻮن ﺣﻼﺟﺎن – ایشگاه »اَبَرسنگ سیاه« مجموعهای از موسیقی بود ولی شباهت کم ی به اپرا به معنای رایج آن
نگرفتهاند .در نهایت دخ ی جوان با رف به درون خود آثار آذرخش فراهانی از روز ششم تا دوازدهم آوریل ۲۰۲۴ داشت .ولی این اقدام میرزاده عشقی اولین توجه جدی به
و دست یاف به آگاهی درونی خویش جنبشی را به راه در پاریس برگزار شد.این ایشگاه بر اساس یک انیمیشین
میاندازد که این سنگ را نهایتا از راه بر میدارد اما گویا یازده دقیقهای به دو زبان فارسی و فرانسه تهیه شده بود و مقوله اپرا و ورت به صحنه آوردن آن در ایران بود.
تصویرهایی که در این انیمیشین استفاده شده در ایشگاه در زمان رضاشاه ،علینقی وزیری مدرسه موسیقی را تاسیس
این تازه اول داستان است«. کرد .سپس غ محسین مینباشیان با فرمان شاه به ریاست
همکاران آذرخش فراهانی در این انیمیشن که خود نیز به معرض ایش گذاشته شد. مدرسه دارالفنون منصوب شد و اولین ارکس موسیقی را
تصویرگری و کارگردانی و شعر آن را بر عهده داشته عبارتند آذرخش فراهانی خواننده ،ترانه ا ،آهنگساز ،نقاش و تاسیس کرد .مینباشیان ع قه شدیدی به موسیقی غربی
از پانیذ رفیعی مهر )ساخت انیمیشن( ،لئا هاشمی )ترجمه بازیگر است .او از کودکی به ه ِ نقاشی ع قمند بوده و داشت و با نظری تحقیرآمیز به موسیقی ایرانی نگاه میکرد.
و روایت م به زبان فرانسه( ،پی ن عبدالی )روایت م به فارغالتحصیل رشته نقاشی از دانشگاه ه و مع ری تهران به همین دلیل تدریس موسیقی ایرانی را در مدرسه ممنوع
مرکز است .آذرخش فراهانی از سال ۱۳۷۲با ن یاتی کرد .بعد از مینباشیان مجدداً علینقی وزیری به مدیریت
زبان انگلیسی( و نسیم عا )ترجمه م به انگلیسی( مانند »طنز و کاریکاتور«» ،هفتهنامه آبان« و همچنین با مدرسه رسید و تدریس موسقی ایرانی را احیا کرد و مدرسه
روزنامههای مختلفی مانند »ابرار«» ،آفتاب« و»همشهری«
در زمینه کاریکاتور همکاری کرده است .وی پس از چندی عالی موسیقی را تاسیس ود.
تصمیم گرفت کار مطبوعاتی را کنار گذاشته و در اروپا ،آمریکا در زمان محمدرضاشاه در سال ۱۹۴۵ارکس سنفونیک تهران
و کانادا و ایران تورهای ه نقاشی برگزار کند» .ابرسنگ
تاسیس شد .تقریباً همزمان با آن انجمن فی رمونیک و ارکس
برای ۱۱سال در ایران اپرا داشتیم هرچند که در سال ۱۹۷۲ روی صحنه رفت .متاسفانه بعد از انق ب ،انق بیون بطور فی رمونیک هم تاسیس شد .انجمن فی رمونیک تا سال ۱۹۷۹
دستخوش بحران موقتی هم شد .بعد از انق ب اپرا به معنای عمدی هیچ اثری از این اپرا باقی نگداشتند. به کار خودش به صورت منظم ادامه میداد و از ح یت
رایج آن بطور سیست تیک در ایران ساخته و اجرا نشده است. مردمی هم برخوردار بود .پشت ارکس سنفونیک تهران دولت
از معدود اپراهایی که بعد از انق ب در ایران روی صحنه رفته دیگر اپرای شناخته شده ایرانی توسط لوریس چکناوریان بود و بودجه دولتی برای فعالیت آن اختصاص داده میشد.
همین اپرای اخیر است که در سال ۱۳۹۶به مناسبت هشتاد آهنگسار برجسته ارمنی ایران با عنوان »پردیس و پریسا« در ارکس فی رمونیک از ح یت مردمی برخوردار بود و مردم
سال ۱۳۵۲در تا ر رودکی اجرا شد .آخرین سال حیات اپرا
سالگی چکناوریان مجدداً در تا ر رودکی اجرا شد. نیز در ایران ۱۹۷۹است .به این ترتیب ما بطور سیست تیک برای کن تهای آن هزینه بلیت پرداخت میکردند.
در سال ۱۹۶۱تیمی در ایران به نام شورای اپرا متشکل
از یک ی خواننده ،آهنگساز و کارگردان تشکیل شد که به
صورت داوطلبانه روی اپراهای غربی کار میکردند و تحربه
میاندوختند .تا اینکه در سال ۱۹۶۷این تیم مورد ح یت
دولتی قرار گرفت و با افتتاح تا ر رودکی این ساخت ن محل کار
آنها شد .مهمترین خوانندگان در ایران آن روز عضو آن شدند.
تا ر رودکی از روی مدل ساخت نهای اپرا در اروپا ساخته شد
و از نظر آکوستیک اصول علمی در آن کام ً رعایت شده است.
در تا ر رودکی ع وه بر اپرا ،باله و کن ت موسیقی
ک سیک نیز اجرا میشد .با تاسیس تا ر رودکی و آغاز فعالیت
اپرای ملی ،حرکت به جلوی اپرا با وجود افت و خیزهایی ادامه
داشت تا اینکه اپرا به تلویزیون ملی ایران نیز راه یافت تا در
بین اقشار وسیعتری رواج یابد.
اولین اپرای ایران به مناسبت افتتاح تا ر رودکی توسط احمد
پژمان با عنوان »جشن دهگان« با اشعار منوچهر شیبانی و به
کارگردانی عنایت رضایی ساخته شد و ]دهه چهل خورشیدی[
