Page 22 - (کیهان لندن - سال چهل و یکم ـ شماره ۴۶۹ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌۲‌‌‌۲‬شماره‌‪‌1۹۳۵‬‬
‫جمعه ‪ 1۵‬تا ‪ ۲1‬تیر ‪14۰۳‬خورشیدی‬

‫ﻧﻬﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﯿﻦاﳌﻠﻞ و ﺟﺎﯾﮕﺎه اﯾﺮان آﯾﻨﺪه‬

‫فرضیه اصلی او این است که حقوق ب به عنوان‬ ‫میآورند‪ .‬انگیزه اصلی نهفته در این دگرگونی این است‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﻟﯿﱪال ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ=‬
‫زیربنای فلسفه اجت عی و سیاسی لی ال این قابلیت را دارد‬
‫تا مانع از شکلگیری نظامهای کوبگر و اشکال مختلف‬ ‫که آفریدگان خردمند فرمان »ناظر بیطرفی« را که ه ن‬ ‫ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﮐﻨﺸﮕﺮان اﺟﺘ ﻋﯽ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫استبداد و بیعدالتی شود‪ .‬در عین حال شکلگیری نوعی‬ ‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻫﻤﮑﺎری و ﺗﻌﺎون ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﻌﺪاد‬
‫اتحاد صلحآمیز و همکارانه )که پیش به اختصار توضیح‬ ‫وجدان فعال و مسئول انسانی است‪ ،‬از درون دریافت‬ ‫را دارد ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻓﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﯿﺮ‬
‫داده شد( میان مردمان لی ال این استعداد را دارد تا الگو‬ ‫ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫و انگیزهای برای جوامع غیرلی ال به وجود بیاورد تا یاد‬ ‫میکنند و بر آن اساس اهداف خود در زندگی را به گونهای‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺟﺘ ﻋﯽ‬
‫بگیرند که ارزشهای لی ال شامل آزادیخواهی و حقوق ب ‪،‬‬ ‫و ﺧﯿﺮ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﻫ ﻫﻨﮓ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻫﻮﯾﺖ‬
‫مزایایی به مراتب بیش و با تر از آن چیزی دارد که از‬ ‫دنبال میکنند که در تعارض با خیر همگانی قرار نگیرد‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎﻧﯽ »ﺧﺮدﻣﻨﺪ« دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ذﻫﻨﯿﺖ و ﻧﮕﺮش روﺷﻨﮕﺮاﻧﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ‬
‫طریق نظامهای کوبگر بهدست میآید‪.‬‬ ‫در نتیجه اینگونه تعهدات اخ قی نوعی » مایهداری‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﺮا ﺑﺎ ﻫﺪف ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮده‬
‫استد لهای راولز در کتاب »قانون مردمان« درواقع ادامه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬روی ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﯿﺰه اﺻﻠﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ در اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ‬
‫و بسط ه ن نظریه لی ال برای انجام همکاری میان مردمان‬ ‫اخ قی« تعریف میشود که ضمن پذیرش اصل رقابتپذیری‬ ‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن »ﻧﺎﻇﺮ ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ« را‬
‫خردمند است که به حوزه روابط و حقوق بینا لل توسعه‬ ‫ﮐﻪ ﻫ ن وﺟﺪان ﻓﻌﺎل و ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬از درون‬
‫داده شده تا از طریق آن بتواند مشک ت نظام بینا للی‬ ‫در تامین اهداف شخصی مردم‪ ،‬که در طبیعت ذاتی آنان‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮ آن اﺳﺎس اﻫﺪاف ﺧﻮد در زﻧﺪﮔﯽ را‬
‫دولتمدار و بر مبنای حاکمیت ملی و بی ریهای ناشی از‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﺧﯿﺮ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﻗﺮار‬
‫آن شامل بیعدالتی و کوب حقوق و آزادیهای اساسی‬ ‫قرار دارد‪ ،‬ظرفیت جامعه را نیز در تعادلی موزون با خیر‬ ‫ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﴍاﯾﻂ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮدم ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را‬
‫افراد به وسیله حاک ن را پاسخ گوید‪ .‬این پاسخگویی به‬ ‫از ﻫﻤﻪ ﺧﻮدﺷﯿﻔﺘﮕﯽﻫﺎ رﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﻮاﺿﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد را‬
‫رفتار خردمندانه مردمان )ملتها(یی تکیه میکند که‬ ‫همگانی قرار میدهد‪ .‬گویی که به دنبال فرمان »ناظر‬ ‫ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘ ﻋﯽ در ﺗﻮازن ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫رفتارشان مبتنی بر اح ام به حقوق ب ‪ ،‬آزادی و عدالت‬
‫قرار دارد‪ .‬حکومتهای ناظر بر اینگونه جوامع انسانی‬ ‫بیطرف« که توسط وجدان فعال دریافت میشود‪» ،‬دستی‬ ‫وﯾﮋﮔﯽ ﺣﻘﻮق و رواﺑﻂ ﺑﯿﻦاﳌﻠﻞ درﺑﺎره ﮐﺸﻮرﻫﺎی=‬
‫ماهیتی دموکراتیک دارند‪ .‬از آنجا که اینگونه حکومتها‬
‫م وع و برحق هستند‪ ،‬یعنی از سوی مردم ایندگی‬ ‫نامرئی« جامعه را به سوی سعادت رهنمون میسازد‪.‬‬ ‫ﻏﯿﺮﻟﯿﱪال‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی‬
‫میشوند‪ ،‬ذاتاً حافظ منافع مردم خود بوده و از این بابت‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ -‬ﻫﻮﯾﺘﯽ و ﻧﻈﺎمﻫﺎی اﺟﺘ ﻋﯽ‪ -‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻠﻞ‬
‫به باورها و آیینهای اعتقادی مختلف اح ام میگذارند‪.‬‬ ‫در این ایط است که توسعه اقتصادی با ابعاد سیاسی‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﴐورﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺗﻀﺎدی ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ‬
‫اینان نسبت به همه مردم همدلی عمومی و اخ قی دارند‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ آﻧﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و ارزشﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﯾﺎ‬
‫و میتوانند جوامع غیرلی ال را تشویق کنند که داوطلبانه‬ ‫اجت عی‪ ،‬و انسانی پیوند عمیق برقرار میکند‪ .‬بر اساس‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت روﺷﻦﺗﺮ‪،‬‬
‫به نظام همکاریهای بینا للی بپیوندند‪ .‬این امر باعث‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻟﯿﱪال ﺑﻮدن دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫میشود که بتوانند موضوعات خود را از طریق گفتگو و‬ ‫اینگونه استد ل است که ت ش مردم برای تامین اهداف‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦاﳌﻠﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓ اﺻﻮل ﻣﻮرد‬
‫اح ام به قواعدی که وضع شده تا حافظ حقوق ب و‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦاﳌﻠﻠﯽ و در ﻣﺮﮐﺰ آن اﺣﱰام ﺑﻪ ﺣﻘﻮق‬
‫عدالت باشند‪ ،‬حل و فصل کنند‪ .‬حاصل اینگونه همکاری که‬ ‫شخصی خود‪ ،‬موجبات سعادت مردم در جامعه را نیز باعث‬ ‫ﺑﴩ و ﻗﻮاﻋﺪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻨﺎزﻋﺎت‬
‫ذاتاً از فلسفه لی ال نشأت میگیرد‪ ،‬نظم هنجاری بینا للی‬
‫مردممحوری است که بر پایه حقوق ب ‪ ،‬آزادیخواهی و‬ ‫میشود‪ .‬در این ایط‪ ،‬این مردم خردمند هستند که خود را‬ ‫و ﻣﻌﻀﻼت اﺳﺖ‪.‬‬

‫عدالت قرار دارد‪.‬‬ ‫از همه خودشیفتگیها رها ساخته و مواضع شخصی خود را‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﯾﻤﺖ در ﺗﺮﺳﯿﻢ و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺻﻠﺤﯽ ﭘﺎﯾﺪار و=‬

‫با نیازهای بنیادین زندگی اجت عی در توازن قرار میدهند‪.‬‬ ‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮدم ﻟﯿﱪال ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﱪد‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﴩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺣﻖﺧﻮاﻫﯽ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای‬
‫در این نگرش‪ ،‬فلسفه لی ال یعنی رها ساخ خود‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل در ﻣﺴﯿﺮ ﮔﺴﱰش ﻋﺪاﻟﺖﺟﻮﯾﯽ در ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻟﯿﱪال آﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫راه خردمندی قرار میگیرند‪.‬‬ ‫از همه موانعی که بر‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺧﻮد آزادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آزادﯾﺨﻮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﻫﺒﺖ واﻻی‬
‫آزادی‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮی و ﺣﻘﻮق ﺑﴩ را ﺑﺮای ﻣﻠﻞ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫بنابراین مردمان لی ال آن آفریدگان خردمندی هستند که‬ ‫و ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺎزﺗﺎبدﻫﻨﺪه اﯾﻦ‬

‫به خردمندی روی آورده و عق نیت شخصی خود را با خرد‬ ‫ﺧﺼﯿﺼﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی ﻟﯿﱪال ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﮐﱰ ﻣﺤﻤﻮد ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ )و ف‪ .‬ﯾﺎد( – هرگاه پیشفرضهای‬
‫اجت عی ه هنگ و همپیوند ساختهاند‪.‬‬ ‫فلسفه سیاسی و اخ قی لی ال در مورد خردمندی‪ ،‬تفاهم‬
‫و همکاری و خیر همگانی در حیطه بینا للی قرار گیرند‪،‬‬
‫در اینجا این پرسش به میان میآید که آیا میتوان این‬ ‫چشمانداز بدیعی ترسیم میشود که به میتواند اهمیت‬
‫لی ال دموکراسی را به عنوان نگرشی هنجار برای حیات‬
‫نگرش را در حیطه بینا للی نیز بسط و توسعه داد؟‬
‫بینا للی و صلحجویی توضیح دهد‪[i].‬‬
‫پاسخ مثبت جان راولز به این پرسش‪ ،‬یکی از بدیعترین‬ ‫نظریههای سیاسی و اخ قی لی ال توصیه میکنند‬
‫که اساسا کنشگران اجت عی بازیگران عق نی هستند که‬
‫نظریههای حقوقی بینا لل را ارائه میدهد‪ .‬در مقدمه کتاب‬ ‫میدانند همکاری و تعاون با یکدیگر همیشه این استعداد را‬
‫دارد تا ع وه بر رسیدن به اهداف فردگرایانه‪ ،‬خیر همگانی‬
‫»قانون مردمان« راولز توضیح میدهد که قصد دارد رابطه‬ ‫را نیز برای جامعه تامین کند‪ .‬این عق نیت به این معنی‬
‫است که آنها منافع شخصی خود را با منافع اجت عی و‬
‫میان مردم لی ال و جوامع غیرلی ال را بر پایه ه ن عقیده‬ ‫خیر همگانی ه هنگ میسازند‪ ،‬به این معنی که هویت‬
‫انسانی خود را به آفریدگانی »خردمند« دگرگون میسازند‬
‫خردمند بودن توضیح دهد تا از طریق آن بتواند تک و‬ ‫که ذهنیت و نگرش روشنگرانه داشته و به عق نیت عمومی‬
‫که جامعه آنرا با هدف همگرایی تاسیس کرده است‪ ،‬روی‬
‫گوناگونی در جامعه بینا للی را در مرکز موضوعات مربوط‬

‫به حیات بینا للی صلحآمیز و عاد نه قرار دهد‪(۱۹۹۹) .‬‬