خاورمیانه: تروریسم به جای دموکراسی (وحید وحدت‌حق)

[بخش دوم: عراق]

کیهان آنلاین – ۱۷ آذر ۹۳ –  “بهار عربی” از شروع خود در ابتدای سال ۲۰۱۱ دموکراسی و آزادی با خود نیاورد، بلکه جوامع جهانی را خطرناک تر کرد.

در حال حاضر ایران و آمریکا به موازات همدیگر در عراق با نیروهای تروریستی “دولت اسلامی” (داعش) می‌جنگند. این واقعیت شاید موجب توهماتی شود که از واقعیات تاریخی دور هستند.

توسعه تروریسم

نیروی‌های نظامی آمریکا بعد از شروع جنگ علیه عراق که از ۱۹ ماه مارس تا اول ماه مه ۲۰۰۳ طول کشید این کشور را تا دسامبر ۲۰۱۱  اشغال کردند. حاکمان جمهوری اسلامی ایران از شروع انقلاب خواستار بیرون رفتن نیروهای نظامی غرب از منطقه هستند.

با اینکه آمریکا نیروهای خود را از عراق خارج کرد ولی امروز آمریکا و انگلیس از یک سو نیروی نظامی خود را در خلیج فارس تقویت می‌کنند و از سوی دیگر عراق و سوریه هر روز بیشتر در باتلاق تروریسم و خشونت فرو می روند. رژیم ایران نیز تکاپو می‌کند تا نفوذ خود را در عراق افزایش دهد.

به این ترتیب این پرسش به درستی مطرح می‌شود که آیا در حدود ۱۴۸٫۰۰۰ سرباز آمریکایی، ۴۵٫۰۰۰ سرباز انگلیسی، ۲۰۰۰ سرباز استرالیایی و تعداد زیادی از سربازان دیگر از ۳۷ کشور بیهوده در عراق جنگیدند؟

سه سال بعد از اینکه نیروهای آمریکایی از عراق بیرون رفتند، شبه نظامیان تروریست در آستانه دروازه‌های بغداد پیکار خونینی را برای اشغال آن شهر پیش می‌برند.

پرسش دیگری که پاسخ آن به هر شهروندی که در این مورد فکر می‌کند واگذار می‌شود این است که آیا پایان اشغال عراق حل مسائل این کشور را آسان‌تر کرده است؟

البته این پرسش را می‌توان به شکل دیگری نیز مطرح کرد: آیا جنگ علیه رژیم صدام حسین بیهوده بوده است؟

آمریکا توانست در دوران حضور خود در عراق رهبری قدیمی القاعده را نابود کند، ولی مسئله تروریسم امروز حادّتر از یازده سال پیش شده است. پس پرسش بعدی این است، آیا افغانستان نیز در آینده با مسائلی مشابه عراق و سوریه روبرو خواهد شد؟

واقعیت این است که جنگ عراق برای ایالات متحده بسیار گران در آمد: ۲٫۷ بیلیون دلار.

بیش از ۱۰۶٫۰۰۰ غیر نظامی عراقی تا روزی که در آگوست ۲۰۱۰ آخرین سرباز آمریکایی عراق را ترک نمود کشته شدند. البته تعداد زیادی از این ۱۰۶٫۰۰۰ نفر، قربانی ترور شبه نظامیان شیعه و سنّی و جهادیون افراطی شدند.

القاعده یا تروریسم توده‌ای

ابو معصب الزرقاوی در سال ۲۰۰۳ گروه القاعده در عراق را تاسیس کرد. با اینکه خودش در هفتم ژوئن ۲۰۰۶ کشته شد ولی اثرات نیروی ویرانگرش باقی ماند. بعد از اینکه نیروهای نظامی آمریکا از عراق کاملا بیرون رفتند گروه تروریستی القاعده عراق را با موج‌های حملات تهاجمی تروریستی خود به لرزه در آورد. این گروه خود را “دولت اسلامی عراق و شام – داعش» نامید. این گروه خیلی زود توانست امنیت زندگی مردم عادی عراق را هر روز وخیم‌تر از روز پیش کند.

طبق آمار سازمان ملل متحد فقط در سال ۲۰۱۲ حدود ۴۵۰۰  تن قربانی عملیات و خشونت‌ گروه‌های تروریستی شدند. این در حالیست که مبارزه توده‌ای تروریستی در سوریه از سال ۲۰۱۱ شروع شده بود.

در ۱۱ فوریه ۲۰۱۲ جانشین اسامه بن لادن یعنی ایمن الظواهری به مسلمانان عراق، اردن، لبنان و ترکیه فراخوان داد تا علیه حکومت اسد در سوریه بجنگند. هدف الظواهری این بود که در سوریه یک پایگاه نظامی برای جنبش القاعده به وجود آورد چرا که تلاش وی برای به وجود آوردن یک پایگاه نظامی برای القاعده در لیبی و در جمهوری مالی واقع در غرب آفریقا شکست خورده بود. الظواهری امید داشته و دارد که سوریه بعد از سقوط حکومت اسد تبدیل به سکویی برای فتح و تسخیر اورشلیم بشود که این البته هدف ایدئولوژیک حاکمان توتالیتر جمهوری اسلامی نیز هست.

به این ترتیب جنبش‌های انقلابی اسلامی نوینی به رقیب و دشمنان سیاسی حاکمان جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده‌اند  که  حتی قصد دارند در مبارزه با غرب و اسراییل از رژیم ایران نیز جلو بزنند.

در سال ۲۰۱۲ طرفداران ایمن‌الظواهری نیز در جنگ داخلی سوریه نام جنبش خود را عوض کرده و آن را  “دولت اسلامی عراق و سوریه” نامیدند.

یعنی الظواهری توانست اهداف ابو معصب الزرقاوی را توسعه داده و به نوعی با بی‌اهمیت شمردن مرزهای بین‌المللی عراق و سوریه، آن را زیر پا نیز بگذارد.

از سوی دیگر، در آوریل ۲۰۱۳ گروه‌های مختلف القاعده به هم پیوسته و نام جدیدی برای خود اختراع کردند: “دولت اسلامی عراق و لوانت”. لوانت به کشورهایی می‌گویند که در شرق ایتالیا و در کرانه دریای مدیترانه قرار گرفته‌اند.

الظواهری اگرچه از آیت‌الله خمینی آموخته و پیام‌های خود را با ویدئو ضبط کرده و پخش می‌کند، اما از یوتیوب و اینترنت هم استفاده می‌کند. او در همان سال ۲۰۱۳ مسلمانان سوریه را فرا خواند تا شروع به تاسیس حکومت اسلامی کنند. او فرمان‌های خود را به نام الله صادر می‌کند و هدف نهایی خویش را یک سیستم سیاسی می‌داند که در آن قوانین شریعت اسلامی اجرا شوند.

از همان موقعی که الظواهری دستورات خود را ابلاغ کرد، شمال سوریه، در نزدیکی مرز ترکیه، تبدیل به منطقه جنگی و جهادی شد. هدف اصلی الظواهری که در ژوئن ۱۹۵۱ در مصر به دنیا آمده و پزشک جراح است، تشکیل یک دولت اسلامی فراتر از مرزهای موجود در منطقه است.

الظواهری خود را امیر القاعده می‌نامد و به طور زیرزمینی فعالیت می‌کند و مکان زندگی او نامعلوم است. وزارت خارجه آمریکا برای دستگیری این امیر جهاد اسلامی ۲۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است.

[ادامه دارد]

[بخش اول]

*دکتر وحید وحدت‌حق جامعه‌شناس و دکتر علوم سیاسی از دانشگاه برلین، کارشناس مسائل خاورمیانه و تروریسم و مترجم است. وی سال‌ها در انستیتوی پژوهشی خاورمیانه (Memri) و بنیاد اروپایی برای دموکراسی (EFD) به کار و تحقیق مشغول بوده است.