[بخش سوم: سوریه]
در کنار امیدی که با شکل گیری جنبش «بهار عربی» چه در جوامع منطقه و چه در افکار عمومی جهان شکل گرفت، جهان اما خیلی زود شاهد افزایش و تنوع بی نظیر گروه های تروریستی شد.
گروگان‌گیری، ترور، برده‌داری زنان و کودکان، هر روز بخشی از خبرهای رسانه‌های جهانی شده اند.
تنوع گروه‌های تروریستی به جای تنوع گروه‌های دموکراتیک
به سوریه می‌رویم:
سوریه از لحاظ قومی و ملیتی، زبانی و دینی کشوری متنوع است. اکثر مردم سوریه عرب هستند و کردها بزرگ‌ترین اقلیت قومی و اتنیک این کشور هستند. بقیه اقلیت‌ها عبارتند از ارمنی، آشوری، یونانی، ترکمن و کولی‌های روما. ۸۷ درصد مردم سوریه مسلمان و ۱۰ درصد مسیحی و سه درصد دَروُز هستند. سنی‌ها و طرفداران مذهب شیعه و علوی و اسما عیلی نیز از اقلیت‌های فرقه‌های اسلامی این کشور به شمار می‌روند.
سال‌های سال است که علوی‌ها حاکمان این کشور هستند. حافظ اسد در نوامبر ۱۹۷۰ کودتا کرد و قدرت سیاسی کشورش را به عهده گرفت و یک دیکتاتوری را بنا نهاد که توسط یک رئیس جمهوری هدایت می‌شود.
پسرش بشار اسد در ژوئیه ۲۰۰۰ قدرت را به طور موروثی به دست گرفت و با حکومت زور و وحشت مخالفان خود را از بین برد تا اینکه بعد از چهل سال دیکتاتوری در بهار ۲۰۱۱ و طی جنبش “بهار عربی” حکومت سوریه نیز چهره دهشت‌انگیز خود را به جهانیان معرفی نمود.
گروهی به نام “ارتش آزاد سوریه” در ژوئیه همان سال تاسیس شد و پایگاه نظامی خود را در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۲ به ترکیه منتقل کرد. در آن سال رژیم اسد توانست با کمک تقریبا ۲۰۰۰ شبه‌نظامی حزب الله لبنان و با کمک حدود ۱۰٫۰۰۰ شبه‌نظامی سازمان علوی “شبیحه” که توسط پسرعموهای بشاراسد رهبری می‌شوند از فشاری که بر حکومتش می‌آمد، بکاهد.
سازمان “شبیحه” وظایفی مانند مسائل امنیتی و به ویژه تحویل تسلیحات نظامی از حکومت‌های روسیه و ایران را به عهده داشته و دارد.
از سوی دیگر اپوزیسیون سوریه اتحادیه‌ای ناپایدار در شهر دوحه در قطر به وجود آورد که شامل گروه‌های کرد، اسلام‌گرا و برخی گروه‌های دیگر می‌شد. این اتحادیه که نام خود را “اتحادیه ملی سوریه” گذاشته بود، طولی نکشید که از هم پاشید و گروه‌های عضو آن بر ضد هم درگیر شدند.
“حزب متحد دموکراتیک کرد”، شورای عالی “اتحادیه ملی سوریه” و حدود سیزده سازمان اسلام‌گرای دیگر در سپتامبر ۲۰۱۳ اعلام کردند که پروژه آن اتحادیه ملی غیرقانونی است و همه از شرکت در آن امتناع خواهند کرد. به این ترتیب «اتحادیه ملی» سوریه هنوز وارد عمل نشده شکست خورده و به جای آن همان سیزده سازمان اسلام‌گرا متحد شده و نام خود را “اتحاد اسلامی” گذاشتند.
یادآوری می‌شود که در طول سه سالی که جنگ داخلی سوریه شروع شده است حدود ۱۰۰٫۰۰۰ انسان کشته شده‌اند که علت مرگ برخی از آنها مورد هدف قرار گرفتن تسلیحات شیمیایی بوده است. شاید بیش از پنج میلیون سوری در کشور خود بی‌خانمان شده‌اند و همواره در حال فرار هستند و بیش از دو میلیون تن نیز به کشورهای همسایه پناه برده‌اند.
این جنگ داخلی از همان آغاز تا حدی به یک جنگ فرقه‌ای مذهبی- سیاسی تبدیل شد: گروه‌های اسلام‌گرای سنّی علیه رژیم علوی و جهادیون سلفی علیه حزب‌الله می‌جنگد. ولی هنوز نمی‌شود گفت که جنگی کاملا مذهبی است.
گروه‌های دیگری نیز هستند که هر روز بیشتر در صحنه سیاسی سوریه و جهان چهره خشونت‌آمیز خود را نمایان می‌کنند. این گروه‌ها به نام الله می‌جنگند و هدف‌شان این است که یک خلافت اسلامی تاسیس کنند. یکی از نمایندگان این گروه‌ها “جبهه النصرت” نام دارد، که توسط اعضای القاعده در عراق تاسیس شد و در سال ۲۰۱۲ شروع به فعالیت نمود.
هدف سازمان تروریستی النصرت تاسیس یک کشور اسلامی سلفی است. تعداد اعضای این گروه در حدود ۱۰٫۰۰۰ تا ۱۵٫۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. هدف این گروه راندن و متواری نمودن اقلیت‌های مذهبی و دینی، چه علوی و چه مسیحی از سوریه است.
“جبهه رهایی سوریه اسلامی” نام اتحادیه دیگری است که در حدود ۳۰ سازمان شورشی اسلامی را در خود گرد آورده است و حدود ۴۰٫۰۰۰ جنگجوی جهادی دارد. در این جبهه گروه “لواء‌الاسلام” نیز فعال است که گروهی سلفی است. لواء‌الاسلام خود در حدود ۹٫۰۰۰ تا ۱۰٫۰۰۰ عضو دارد. گروه دیگری که عضو “جبهه رهایی سوریه اسلامی” است “لواء‌التوحید” نام دارد که در حدود ۳٫۵۰۰ نفر عضو جهادی دارد.
گروه دیگری به نام “جبهه اسلامی سوریه” نیز وجود دارد که حدود سیزده سازمان جهادی را زیر چتر خود متحد کرده است. مهم‌ترین گروه سلفی این جبهه “احرارالشام” نام دارد که در دسامبر ۲۰۱۲ تاسیس شد. گروه‌های دیگری مانند “جنبش اسلامی مردان آزاد سوریه” نیز امروز در حدود ۱۰٫۰۰۰ تا ۲۰٫۰۰۰ پیکارجو دارد. این جبهه اسلامی در گذشته با القاعده همکاری داشته و مسئول قتل عام در روستاهای علوی‌نشین و مطیع دولت اسد است.
دکتر وحید وحدت‌حق، جامعه‌شناس و دکتر علوم سیاسی از دانشگاه برلین، کارشناس مسائل خاورمیانه و تروریسم و مترجم است. وی سال‌ها در انستیتوی پژوهشی خاورمیانه (Memri) و بنیاد اروپایی برای دموکراسی (EFD) به کار و تحقیق مشغول بوده است.
دکتر وحدت‌حق سلسله مقالاتی در زمینه تروریسم اسلام‌گرا برای کیهان آنلاین- لندن نوشته است که به تدریج در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.
