دوپینگ اروپایی برای اقتصاد ایران
جانی تازه اما ناپایدار

(+عکس) حسن روحانی اولین سفر اروپایی خود را با سفر به ایتالیا آغاز کرد. ایتالیا با توجه به اینکه حتی در دوران تحریم یکی از مهم‌ترین شریک‌های تجاری ایران محسوب می‌شد حالا در دوران پساتحریم نیز در پی آن است که نقش مهم‌تری ایفا کند.

هیات اقتصادی همراه حسن روحانی شامل وزرا و صاحبان صنایع و تجار ایرانی نیز نشان می‌دهد که او از سفر به ایتالیا و فرانسه به دنبال چه بوده است: ترمیم چهره‌ی سیاسی جمهوری اسلامی و خریدهای میلیاردی.

استقبال از حسن روحانی از سوی مقامات بلندپایه ایتالیا در حالی صورت گرفت که در سال ۱۳۸۷ محمود احمدی نژاد در حاشیه اجلاس سالیانه جهانی خواربار و کشاورزی به ایتالیا سفر کرده بود و هیچ مقام رسمی از او استقبال نکرد و پاپ نیز حاضر به دیدار با وی نشد. سید محمد خاتمی اولین رئیس جمهوری اسلامی ایران بود که پس از پیروزی انقلاب سال ۵۷ با سفر به ایتالیا پای به اروپا گذاشت.

رابطه اقتصادی ایران و ایتالیا

صحبت  از حجم مبادلات ایران و ایتالیا تا سقف ۱۷ میلیارد یورو است. پیش از آغاز تحریم‌های بین‌المللی، حجم مبادلات نزدیک به ۷ میلیارد یورو (با تراز مثبت برای ایران) بود که در دوران تحریم به نزدیک ۱/۴ میلیارد کاهش پیدا کرد.

ایتالیا تنها کشور اروپایی بود که در دوران تحریم همچنان بخشی از محصولات نفت و پتروشیمی ایران را خریداری می‌کرد و در همین دوران با فروش برخی ماشین‌‌آلات و تجهیزات لازم در صنایع نساجی و سرامیک کمک کرده بود.

ماسیمو اوسرینی، مدیر فروش و بازاریابی شرکت Seko از شرکت‌های بزرگ نفتی ایتالیا در مورد رابطه با ایران گفته است: «تداوم فعالیت ما در دوران تحریم باعث شده است تا از وضعیت بهتری برای همکاری در ایران برخوردار بوده و با حفظ روابط خود و آشنایی با بازار ایران از مزیت مهمی در رقابت با شرکت‌های مشابه برخورادار باشیم». از سوی دیگر مدیر این شرکت نفتی تاکید دارد که با ارسال تجهیزات به روز شده نفتی و گازی تلاش خواهد کرد تا «هزینه های استخراج نفت و گاز در ایران را کاهش داده و میزان و کیفیت تولید را افزاش دهد».

برخی کارشناسان نفتی ایتالیا در آستانه سفر حسن روحانی به این کشور تاکید داشتند که بسیاری از پالایشگاه‌های ایتالیایی با نفت ایران سازگار هستند و حتی در طی سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده است. پس احتمال خواهد داشت ایتالیا باز هم بزرگ‌ترین وارد کننده نفت ایران در اروپا باشد با این حال باید دید که میزان واردات غیرمصرفی و همچنین همراهی ایتالیا در پروژه‌های زیربنایی در دوران پساتحریم چه اندازه خواهد بود.

حسن روحانی در یک فوروم اقتصادی که با حضور بیش از ۵۰۰ تن از صاحبان صنایع ایتالیا در هتلی در شهر رم برگزار شد، جمهوری اسلامی را جزیره ثبات و امنیت در منطقه خواند و از مخاطبان ایتالیایی‌اش خواست ایران را به عنوان مرکز فعالیت‌های اقتصادی و تجاری‌شان در خاورمیانه و خلیج فارس انتخاب کنند (گزارش کیهان لندن: بازار هشتاد میلیونی ایران و ابتکار نخست‌وزیر ایتالیا).‌

خودشیرینی ایتالیایی!

جریان دیدار حسن روحانی همراه با نخست وزیر ایتالیا در کاخ کاپیتول در رم حاشیه‌های بسیاری به همراه داشت.

در این بازدید مقامات ایتالیایی تعدادی از مجسمه‌های برهنه‌ی این قصر در داخل جعبه‌هایی پنهان کردند.

پس از انتشار فیلم و تصاویر این اقدام، جنجال عظیمی به راه افتاد و رسانه‌های ایتالیا مقامات کشور خود را به شدت مورد سرزنش قرار دادند. این موضوع در رسانه‌های اجتماعی ایرانیان نیز بازتاب گسترده‌ای یافت و به زودی به موضوع بحث و طنز تبدیل شد.

هنوز حملات به دولت ایتالیا از سوی احزاب، شخصیت‌ها و رسانه‌های موافق و مخالف دولت ادامه دارد. بسیاری این اقدام را «اهانت به فرهنگ و میراث فرهنگی»، «خودفروشی فرهنگی» و «گندی در ابعاد جهانی» برای ایتالیا دانسته‌اند. فشارها به حدی است که تا کنون دولت ماتئو رنزی و نخست وزیری ایتالیا، مدیریت موزه شهرداری و دولت جمهوری اسلامی جرات قبول مسئولیت اجرا و یا درخواست آن را نداشته‌اند (گزارش کیهان لندن: نتیجه‌ی خودشیرینی مقامات ایتالیایی»).

 دیدار و اعتراض در پاریس

حسن روحانی در ادامه سفر چهارروزه‌ی اروپایی خود به فرانسه سفر کرد تا با یکی از قدیمی‌ترین شرکای اروپایی خود که روابط‌شان همواره با فراز و نشیب نیز همراه بوده است، دیدار کند.

حجت‌الاسلام حسن روحانی در حالی در فضای پساتحریم به سراغ فرانسه رفته است که در سال‌های گذشته بیشتر شرکت‌های فرانسوی همچون پژو از بازار ایران خارج شده‌اند. همین شرکت‌ها اولین گروه‌هایی بودند که از فردای نهایی شدن توافق اتمی دوباره به بازگشته‌اند.

ارزش قراردادهای تجاری میان ایران و فرانسه پیش از تحریم‌های بین‌المللی نزدیک به ۲ میلیارد دلار در سال برآورد می‌گشت که بیشتر شامل صادرات انرژی و واردات تجهیزات مربوط به خودرو می‌شد. فرانسوا اولاند پیش از ورود روحانی به پاریس اعلام کرده بود که به دنبال مذاکره پیرامون «اوضاع بین المللی و بحران های منطقه» نیز خواهد بود و گفت: «امیدواریم ایران بتواند نقش مثبتی برای حل آنها به ویژه در سوریه و لبنان ایفا کند و همچنین روابط دوجانبه به ویژه از جنبه اقتصادی بررسی خواهد شد».

هر دو طرف از بخش اقتصادی این سفر خوشحال به نظر می‌رسند. توافقنامه‌های اقتصادی ایران با شرکت نفتی توتال، خودرو سازی پژو، خودرو سازی رنو، شرکت ملی راه‌آهن فرانسه و هواپیما سازی ایرباس فصل جدیدی از رابطه اقتصادی را میان فرانسه و ایران گشوده است.

خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای مسافربری ایرباس از سوی ایران با ارزش حدود ۲۲ میلیارد یورو در حالی انجام می‌شود که ناوگان هوایی ایران سال‌هاست به دلیل تحریم‌های ایالات متحده آمریکا دچار فرسودگی‌های شدید است. سرمایه‌گذاری به روی خدمات ریلی و بهینه سازی شبکه راه‌آهن ایران در قراردادی که ارزش آن به حدود ۵۰ میلیارد یورو می‌رسد بخش دیگری از خواسته‌های دولت روحانی برای سرمایه‌گذاری‌های عمرانی و نه فقط تجاری بود. حال باید دید که قراردادهایی از این دست و به ویژه قرارداد توسعه فرودگاه‌های ایران که به سه شرکت بوئینگ، ونسی و شرکت فرودگاه‌های پاریس سپرده شده است سرانجام به قرارداد ساخت و توسعه فرودگاه «امام خمینی» و تصرف آن توسط سپاه پاسداران خواهد انجامید و یا این بار واقعا یک کنسرسیوم بین‌المللی می‌تواند به ایران در مسیر این توسعه کمک کند؟

از روز یک‌شنبه گذشته ایرانیان مقیم فرانسه و مدافعان حقوق بشر گردهمایی‌های اعتراضی خود را علیه رژیم ایران و حضور حسن روحانی در پایتخت این کشور آغاز کردند. در روز ۲۸ ژانویه که دیدارهای مهم روحانی و مقامات سیاسی و اقتصادی فرانسه صورت می‌گرفت، گروه‌های مختلف ایرانی از جریان‌های سیاسی متفاوت اعتراض خود را به نمایش گذاشتند. اما ابتکار گروه «فمن» بیش از همه بازتاب جهانی یافت. یکی از اعضای این گروه، نیمه برهنه با طنابی به نشانه‌ی دار و اعدام خود را از یکی از پل‌های پاریس آویزان کرد با نقش پرچم جمهوری اسلامی بر سینه و بنر بزرگی که بر پل نصب شده بود: خوش‌ آمدی روحانی، اعدام‌کننده‌ی آزادی! (گزارش کیهان لندن:‌ روحانی پس از رُم در پاریس: استقبال به سبک فرانسوی). سارا کنستانتین از فعالان گروه فمن در این رابطه به کیهان لندن گفت:‌ «ما با این حرکت نمادین می‌خواستیم به روحانی خوش‌آمد بگوییم و با یک نفر که طناب دار بر گردن داشت از او استقبال کنیم تا احساس غربت نکند و دوری از خانه را بیش از حد حس نکند».

دیدارهای فرهنگی و مذهبی

حسن روحانی در این سفر جدا از مذاکرات سیاسی و اقتصادی با پاپ فرانسیس اول، رهبر کاتولیک‌های جهان نیز دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار حسن روحانی از پاپ فرانسیس اول خواست که برای او دعا کند. این جمله اگر تنها یک تعارف سیاسی نباشد، می‌توان آن را نشانه‌ی عزم روحانی برای تنش‌زدایی در مناسبات پیروان ادیان مختلف تعبیر کرد.

حسن روحانی در حاشیه سفر خود به پاریس نیز با ایرینا جئورجیوا بوکووا مدیرکل سازمان‌ تربیتی،‌ علمی ‌و ‌فرهنگی ‌ملل ‌متحد (یونسکو) دیدار کرد. در سال‌های گذشته رابطه ایران و یونسکو نیز با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. در سال گذشته رهبر جمهوری اسلامی و نزدیکان او به این سازمان و برنامه‌های آموزشی آن در ایران حمله کردند. یونسکو نیز بارها نسبت به برنامه‌های تخریبی رژیم ایران علیه میراث فرهنگی کشور اعتراض کرده است. این دیدار و گفتگو می‌تواند نشانه‌ی مثبتی برای فعالان عرصه‌ی فرهنگ و هنر در ایران باشد البته به شرطی که این هم فقط یک تعارف و تشریفات سیاسی نباشد.

[کیهان لندن شماره ۴۴]