روشنک آسترکی – روز جمعه، هفتم اسفندماه انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری همزمان در ایران برگزار شد. این انتخابات پس از مدت‌ها تقابل جناح‌های مختلف درون حکومت ایران بر سر مساله هسته‌ای و برجام و همچنین نبرد برای کسب پایگاه‌های قدرت در مجلس و خبرگان، انتخاباتی حساس برای جمهوری اسلامی به شمار می‌رفت.
از سوی دیگر حکومت جمهوری اسلامی ایران با توجه ویژه به میزان مشارکت مردم در انتخابات هفتم اسفند، آن را به عنوان برگ برنده‌ای در مواجهه با قدرت‌های غربی و همچنین اپوزیسیون ارزیابی می‌کند.
در این میان با برگزاری انتخابات و با وجود همه تبلیغات گسترده‌ای که جناح‌های اصولگرا و اصلاح‌طلب برای برگزاری آن انجام دادند و حتی شرکت در انتخابات به صورت پیدا و پنهان از سوی برخی رسانه‌های خارج از ایران هم مورد حمایت قرار گرفت، اما به گفته حسینعلی امیری سخنگوی وزارت کشور، میزان مشارکت مردم در انتخابات روز جمعه تنها ۶۰ درصد بوده است.
فارغ از درستی یا نادرستی آمار اعلام شده، برخی گزارش‌ها از وجود حواشی در روزهای تبلیغات نامزدان و در روز انتخابات خبر می‌دهند. خرید رای به قیمت ۵۰ هزار تومان از سوی طرفداران نامزدهای انتخابی تا درگیری طرفداران دو نامزد انتخاباتی در شهر ایذه از جمله حاشیه‌های برگزاری انتخابات هفتم اسفند بودند. حاشیه‌هایی که با رسانه‌ای شدن برخی از آنها، وزارت کشور دولت یازدهم آنها را از جمله تخلفات انتخاباتی اعلام کرده است.
به گزارش خبرگزاری مهر ۸۳ تخلف انتخاباتی در کشور گزارش و برای رسیدگی به آن پرونده ویژه تشکیل شده تا خارج از نوبت رسیدگی شود. برای نمونه علی القاصی دادستان استان فارس اعلام کرده است ۲۵ پرونده تخلف انتخاباتی تشکیل شده و تا امروز در همین خصوص ۱۶۵ نفر دستگیر شده‌اند و به غیر از ۱۶ نفر، سایر متهمین با قرارهای تأمین مناسب آزاد شدند.
رضا مسعودی فر معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری آذربایجان شرقی نیز اعلام کرد تشکیل سه پرونده با موضوع تخلفات انتخاباتی در سه شهرستان این استان ثبت شده که این ۳ پرونده با موضوعات نشر اکاذیب در فضای مجازی، تهمت و افترا، تخریب و تبلیغات زود هنگام نامزدهای انتخاباتی تشکیل شده و در دست بررسی است. همچنین از طریق ستاد پیشگیری از وقوع جرم بالغ بر ۵۰ مورد تذکر به نامزدهای انتخاباتی داده شده که تاثیر فراوانی در پیشگیری از تخلفات انتخاباتی داشته است.
همچنین غلامحسین اسماعیلی رئیس دادگستری استان تهران نیز روز یکشنبه هشتم اسفند گفته است: «هم در عرصه تبلیغات و هم در برگزاری انتخابات گزارش‌هایی برای خرید و فروش آراء به صورت متفرقه واصل شد که به همه واحدهای قضایی ابلاغ کردیم که به صورت تمام وقت تا پایان انتخابات گزارش‌ها را رصد و رسیدگی کنند».
هر چند بسیاری از آمارهایی که از سوی دادگستری‌های شهر‌ها و استان‌های مختلف اعلام شده بدون ذکر موارد تخلف است، اما برخی گزارش‌ها نشان‌دهنده درگیری میان طرفداران نامزدهای انتخاباتی است.
برای نمونه در زمان برگزاری انتخابات و در حالی که هنوز ساعت رای‌گیری به پایان نرسیده بود فضای شهر ایذه به شدت متشنج شد. بنا به گزارش‌های رسیده به کیهان لندن، در غروب روز جمعه عیسی قلیاحمدی‌نیا و خداداد محمدی دو نماینده انتخابات مجلس در شهر ایذه هر کدام اعلام پیروزی در انتخابات مجلس را به طور غیر رسمی اعلام کردند و همین موضوع سبب درگیری طرفداران دو کاندیدا در سطح شهر شد. میزان درگیری که با تیراندازی همراه بود آن‌قدر شدت گرفت که یگان ضربت شهر اهواز به صورت اضطراری به شهر ایذه اعزام شد. گزارش‌ها از زخمی شدن دست کم پنج نفر در این درگیری‌ها حکایت دارند.
همچنین بر اساس گزارش دیگری که به کیهان لندن رسیده، در شهر رامهرمز نیز تعدادی اتوبوس که افرادی را برای رای دادن به یکی از نامزدهای انتخابات مجلس به شهر می‌آوردند، به دستور استانداری متوقف شدند و اجازه ورود این افراد به شهر داده نشد. خبر‌ها حاکی از آنست که این رای دهندگان با دریافت مبلغی در ازای رای دادن به رامهرمز آورده شده بودند. گزارش دیگری نیز از اخذ رای در ازای مبلغ ۵۰ هزارتومان در شهر اردبیل خبر می‌دهد به این صورت که طرفداران یکی از نامزدهای انتخابات مجلس در اطراف حوزه‌های انتخاباتی با مردم به گفتگو پرداخته و پیشنهاد پرداخت ۵۰ هزارتومان در ازای رای دادن به نامزد مورد نظر خود را با مردم مطرح می‌کردند.
البته بروز چنین تخلفاتی تنها مربوط به روز انتخابات نیست. در روزهای پیش از انتخابات و در زمان تبلیغات نیز گزارش‌هایی از درگیری میان طرفداران نمایندگان به ویژه در شهرستان‌های کوچک و روستاها منتشر شد. برای نمونه روز سه شنبه، چهارم اسفندماه مناظره داوطلبین نمایندگی مجلس در حوزه انتخابیه ایلام که دانشگاه آزاد واحد ایلام برگزار شد، با جنجال و درگیری خاتمه یافت. در پایان این مناظره و براساس حاشیه‌های مناظره، درگیری‌هایی میان هواداران کاندیدا‌ها با پرتاب صندلی و گاز اشک آور به وجود آمد.
روز یکم اسفند نیز محمد آزادبخت، نامزد انتخابات مجلس به همراه برخی حامیان خود به روستاهای رومشکان از توابع کوهدشت رفت که در روستاهای سوری و رومونی عده‌ای سد راه ماشین‌های همراه آزادبخت شده که این کار به درگیری فیزیکی منجر شد. دراین زد و خورد عده‌ای زخمی و راهی بیمارستان کوهدشت شدند.
همچنین سوم بهمن ماه معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی خوزستان از کشته و زخمی شدن ۳ نفر در درگیری طرفداران کاندیداهای انتخاباتی در شهرستان شوش خبر داد. سرهنگ سید رحمان موسوی در گفت‌و‌گو با ایسنا، اظهار کرد: تبلیغات انتخاباتی در شهرستان شوش موجب درگیری بین طرفداران دو تن از کاندیداهای انتخابات مجلس در این شهرستان شد که دو طرف درگیری همگی از اعضای یک طایفه بودند.
فارغ از خرید رای توسط نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی، اخبار مربوط به درگیری‌ها میان طرفداران نامزدهای انتخاباتی در روستاها و شهرستان‌ها واقعیتی در مورد روند انتخابات مجلس شورای اسلامی یا شورای شهر در ایران را مشخص می‌کند. واقعیتی که از چشم بسیاری از تحلیل‌گران پنهان می‌ماند و بسیاری از طرفداران مشارکت در انتخابات نیز زیر سایه قوانین غیردموکراتیک جمهوری اسلامی، آن را در زمان اعلام آمار مشارکت مردم، مطرح نمی‌کنند: «انتخابات طایفه‌ای و فامیلی». در ایران با توجه به ترکیب جمعیت در انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای شهر، الگوی رای دادن، ترکیبی و چند علتی است. یکی از عوامل مهم در رای دادن و جذب آرا وابستگی‌های طایفه‌ای است که در این الگو، مسایل مربوط به برنامه، وابستگی جناحی، صلاحیت و شایستگی کم رنگ شده و به جای آن طایفه و وابستگی‌های خونی یا جغرافیایی مثل هم‌شهری بودن و یا هم‌ایلی بودن ساختارِ آرا را می‌سازد. در واقع یکی از رفتارهای انتخاباتی قابل شناسایی در انتخابات، رفتار بر مبنای این گونه تعلقات است.
در درون این تعلقات مناسباتی تولید می‌شود که نه تنها منجر به سرازیر شدن رای بدون معیارهای شایستگی به سمت یک کاندیدا می‌گردد بلکه مسیر قضاوت عقلی را نیز با مشکل مواجه می‌کند. در واقع نبود احزاب مختلف قدرتمند و صاحب برنامه، پدیده‌ی فقدان برنامه را به یک امر عادی تبدیل کرده و جذب آرا در میدانی دیگر اتفاق می‌افتد، این میدان دریچه‌ای است که اجازه نمی‌دهد منافع ملی و مصلحت عمومی معیار انتخاب کردن و انتخاب شدن باشد. پدیده‌ای که در میان جمعیت وسیع شهرهای کوچک و روستاها حرف اول را می‌زند.
عضو کانال تلگرام کیهان لندن شوید:
https://telegram.me/kayhan_london
