روشنک آسترکی – بحران مصرف لوازم‌آرایش و قبضه بازار لوازم آرایش به وسیله محصولات تقلبی از جمله مصائب جدید جامعه ایران است. زنان مسن در ایران می‌گویند در جوانی به یک رژ لب و مداد چشم در آرایش روزمره اکتفا می‌کردند اما امروزه آرایش غلیظ و کامل از واجبات روزانه برای بسیاری از زنان در ایران تبدیل‌شده است.
بنا بر آمارهای اعلام‌شده، ایران و عربستان دو کشور رکورددار مصرف لوازم آرایش در جهان هستند. ایران همچنین رتبه هفتم جهان در مصرف لوازم آرایش را داراست و در سال‌های گذشته توانسته ۲۹ درصد از بازار محصولات آرایشی در خاورمیانه را به خود اختصاص دهد و بر اساس آمار ارائه‌شده توسط معاون پیشگیری و هماهنگی سازمان‌ها و استان‌های ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز هرساله ۱۴ میلیون زن ایرانی به میزان ۲/۱ میلیارد دلار از بازار ۷/۲ میلیارد دلاری فروش لوازم آرایشی را در منطقه خاورمیانه به خود اختصاص داده‌اند. رسول دیناروند معاون وزیر بهداشت ایران چندی پیش اعلام کرد واردات رسمی لوازم آرایش به ایران سالانه حدود یک میلیارد دلار است، اما میزان لوازم آرایشی که هر سال وارد ایران می‌شود بیش از این مقدار است. جدا از چرایی و ریشه‌یابی میزان شگفت‌انگیز مصرف لوازم آرایش در ایران، وضعیت کالاهایی که در بازار ایران عرضه می‌شوند هم قابل‌توجه است.
به برچسب و بسته‌بندی‌ها اعتماد نکنید
به گزارش روزنامه آفتاب، بین ۸۰ تا ۹۰ درصد لوازم و کالاهای آرایشی در ایران به صورت قاچاق از طریق مرزهای شرقی و غربی وارد ایران می‌شوند و آن دسته از محصولات که دارای مارک‌های معروف اروپایی یا آمریکایی هستند تقریباً همه قلابی بوده و در چین، تایلند و ترکیه جعل‌شده و روانه بازار ایران می‌شوند.
در همین زمینه یکی از مدیران پخش لوازم بهداشتی و آرایشی در ایران در مورد پراکندگی لوازم آرایش تقلبی به کیهان لندن می‌گوید: «تا پیش از این معمولاً اجناس تقلبی در بنادر و بازارهای مرزی و یا به‌وسیله ی دستفروشان در اختیار مصرف کنندگانی که توان مالی پایینی داشتند قرار می‌گرفت اما یکی دو سال است که فروش محصولات آرایشی و البته عطرهای تقلبی در بسیاری از فروشگاه‌های آرایشی- بهداشتی اتفاق می افتد. جالب اینکه لوازم آرایشی و عطرهای تقلبی اما کاملاً مشابه با جنس اصل، که از مارک‌های معروف و پرفروش کپی برداری شده‌اند با سودهای کلان به مشتری‌ها فروخته می‌شود. برای مثال ماندگاری بوی برخی از این عطرها نسبت به اصل آن هم بیشتر است چرا که برای تولید آنان و برای هر چه بیشتر شدن ماندگاری از مواد شیمیایی مضری استفاده می‌شود تا مشتری را فریب بدهند».
این مدیر پخش لوازم آرایشی و بهداشتی در مورد تشخیص جنس‌های تقلبی از اصل به کیهان لندن می‌گوید: «برای شناخت اصل و یا تقلبی بودن کالا باید متخصص بود و مصرف کننده بسیار سخت می‌تواند متوجه شود. زمانی که برخی فروشندگان قدیمی و مجرب و معتبر بازار نیز گاهی به اشتباه می افتند، مطمئناً مردم در تشخیص کالای اصل از غیر اصل ناتوان خواهند بود».
بخش ثابتی از حقوق ماهانه برای خرید لوازم آرایش
نکته جالب اینجاست که برخلاف عرف کشورهای توسعه‌یافته که مصرف لوازم آرایشی در آنها محدود به سنین بعد از جوانی و یا میانسالی می‌شود، در ایران سن استفاده از این لوازم از نوجوانی آغاز می‌شود. در ایرانِ امروز بسیاری از دختران از سنین دوازده سیزده سالگی مصرف رژ لب و رژ گونه را آغاز و آرایش کامل صورت که شامل استفاده از کرم پودر و سایه و خط چشم، ریمل و رژ لب و رژ گونه می‌شود از سنین پانزده تا هفده سالگی شروع می‌شود.
میترا یکی از فروشندگان لوازم‌آرایش در ایران است. او در مورد میانگین سنی و میزان مصرف لوازم آرایش مشتریان خود به کیهان لندن می‌گوید: «مشتریان لوازم آرایش ما معمولاً دختران و زنان جوان هستند. زنان میانسال بیشتر مشتری رنگ مو هستند. در مورد میزان مصرف هم متغیر است. من مشتری دارم که هر دو هفته یک رنگ مو خریداری می‌کند. در مورد لوازم‌آرایش هم میزان مصرف متنوع است. مثلا مشتری ثابتی دارم که کارمند است و هفته اول هر ماه حدود صد تا صد و بیست هزار تومان از من خرید می‌کند. خودش می‌گوید هر روز حقوق می‌گیرم اول برای لوازم‌آرایش و عطر و کرم هزینه می‌کنم. اما در کل باید بگم نسبت به یازده سال پیش که من فروشگاه لوازم آرایشی و بهداشتی زدم واقعاً مصرف زیاد شده و گاهی تعجب می‌کنم که بعضی‌ها اینهمه رژ لب و سایه چشم را واقعاً استفاده می‌کنند؟»
این فروشنده لوازم بهداشتی و آرایشی ضمن تائید وجود لوازم آرایش تقلبی یا بی کیفیت می‌گوید: «ما دو مدل محصول نامرغوب داریم. یکی محصولات بی کیفیت هستند که مارک معروفی هم ندارند و مردم هم می‌دانند اینها به لحاظ کیفیت و سلامت خیلی خوب نیستند اما چون قیمتشان مناسب است، خریداری می‌کنند. یک سری هم محصولاتی هستند که نمونه تقلبی مارک‌های معروف هستند. اینها را خیلی وقت‌ها خود ما هم تشخیص نمی‌دهیم. یعنی از پخش کننده به اسم محصول اصل می‌خریم و گاهی متوجه می‌شویم اینها تقلبی بوده و گاهی هم احتمالا متوجه نمی‌شویم و خودمان به اسم اصل به مشتری می‌فروشیم. البته پخشی‌هایی هم هستند که به ما می گویند این محصول تقلبی فلان مارک اصل است و حاضرند ارزان‌تر بفروشند که دیگر بستگی به فروشنده دارد که بخرد و به قیمت اصل به مشتری بفروشد یا نه.»
نبود برنامه منسجم و اقدام مفید وزارت بهداشت
وجود حجم گسترده لوازم آرایش تقلبی و مصرف آن توسط زنان باعث هشدارهای جدی از سوی پزشکان شده است. اما تنها زنان قربانی لوازم آرایش تقلبی در ایران نیستند. مردان نیز با استفاده از شامپو، رنگ مو، کرم و افترشیو های تقلبی در معرض آسیب جدی مصرف مواد آرایشی و بهداشتی تقلبی قرار دارند.
پزشکان در ایران می‌گویند با توجه به وجود بیش از ۸۰۰ ترکیب شیمیاییِ دارای سمیت عصبی در مواد آرایشی و عطرهای صنعتی و استفاده مداوم از اینگونه لوازم آرایشی موجب جذب سالانه دو کیلو و ۵۰۰ گرم مواد شیمیایی به بدن می‌شود که سلامتی مصرف‌کننده را تهدید می‌کند.
از سوی دیگر حمید مقیمی دبیر انجمن صنفی واردکنندگان محصولات بهداشتی و آرایشی، نسبت به خطرات مصرف کرم‌های آرایشی حاوی ماده سرطانزا هشدار می‌دهد و می‌گوید: تولید کنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی برای اینکه محصول تولیدی آنها ارزان تمام شود، از ماده‌ای به نام «پارابن» استفاده می‌کنند که ماندگاری محصول را افزایش می‌دهد.
او با اشاره به خطرات این ماده نگه‌دارنده در محصولات آرایشی و بهداشتی، می‌افزاید: تفاوت یک کرم صورت گران قیمت و ارزان قیمت که هر دو ۵۰ میلی هستند، در وجود همین ماده سرطان‌زاست.
همچنین پژوهش‌های اخیر سازمان مبارزه با سرطان آمریکا نشان می‌دهد که پارابن ها در ۲۰ نوع از نمونه‌های تومورهای سرطان سینه کشف شده است.
زنانی که بیشتر از مواد آرایشی استفاده کرده‌اند، سرطان پیشرفته‌تر و طول عمر کمتری داشته‌اند. چرا که سازندگان لوازم آرایشی سعی کردند تا استفاده از این ترکیب شیمیایی را در محصول شامپوها و ژل‌های خود حذف و تا حد زیادی پایین بیاورند اما در استفاده کمتر از آنها در مواد دیگر آرایشی ناموفق بودند.
حساسیت، لک، تب‌خال، جوش و آکنه، ریزش مژه و ابرو و مو، عوارض کبدی و تأثیر منفی بر غدد درون‌ریز از دیگر مشکلاتی است که مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی غیر سالم بر بدن می‌گذارد. نکته تأسف آور در این میان اینجاست که هرچند پزشکان و برخی مسئولان در این زمینه هشدارهایی می‌دهند اما هیچ برنامه مشخص و منسجمی از سوی وزارت بهداشت در جهت اطلاع‌رسانی و برخورد با سونامی مصرف لوازم آرایش تقلبی در ایران صورت نمی‌گیرد.
