احمد رأفت (+عکس) جام ملتهای اروپا نیز مانند هر دیدار مهم ورزشی دیگر از سال ۱۹۸۰ دارای عروسکی است که این مسابقات را همراهی میکند. این عروسکها از میان صدها طرح که طراحان مشهور و ناشناس از سراسر جهان ارسال میکنند انتخاب میشوند و یکی از منابع درآمد جام هستند. در این عروسکها میتوان ویژگیهای کشور میهمان را یافت. عروسک جام ملتهای اروپای امسال که در فرانسه برگزار میشود «سوپر ویکتور» نام دارد.
سوپر ویکتور سکسی
البته این «سوپر ویکتور» چندی قبل از آغاز جام ملتهای اروپا حاشیهدار شد. مشتریان اصلی این عروسکها کودکان هستند و یکی از هدایای رایج پدران و مادران به فرزندانشان در سالهائی است که مسابقات مهم بینالمللی برگزار میشوند. امسال وقتی بسیاری به اینترنت مراجعه کردند تا «سوپر ویکتور» را سفارش دهند و این نام را در جستجوگری مانند گوگل و یا جستجوگرهای مشابه تایپ کردند با «اسباب بازی» دیگری با همین نام مواجه شدند. از سالها پیش در فروشگاههای مجازی یک «اسباب بازی» که در سکس مورد استفاده قرار میکیرد، با نام «سوپر ویکتور» عرضه میشود که البته هیچ شباهتی از هیچ نظری به نماد جام ملتهای اروپای سال ۲۰۱۶ ندارد.
بسیاری بلافاصله به فدراسیون اروپائی فوتبال و کمیته برگزارکننده جام ملتهای اروپا اعتراض کردند، ولی دیگر دیر شده بود و امکان تغییر نام وجود نداشت. به این ترتیب، برخلاف جامهای قبلی این بار دو «سوپر ویکتور» در بازار هست که باید دقت کرد و «اسباب بازی» اشتباهی را برای کسی که قرار است از آن برای تفریح استفاده کند سفارش نداد.
از پینوکیو تا سوپر ویکتور
در سال ۱۹۸۰ که ایتالیا میزبان جام ملتهای اروپا بود برای اولین بار این بازیها صاحب عروسک شدند. در آن سال نیز تشابه نامی وجود داشت زیرا عروسک جام نامش «پینوکیو» بود، مانند شخصیت عروسکی مشهوری که سالیان سال است داستانش نه تنها کودکان ایتالیائی بلکه سراسر جهان را سرگرم میکند. عروسکی چوبی که جان میگیرد تا زندگی خالی نجار سازندهاش را پر کند. «پینوکیو»یی که با هر دروغ دماغش درازتر میشود و شاید میتوانست در این روزها که رهبران فدراسیون بینالمللی فوتبال برای فساد و دروغگوئی سر و کارشان با پلیس و دادگاه افتاده است، بیش از «سوپر ویکتور» به جهان فوتبال ربط داشته باشد.
حیوانات نماد جامملتها
در سال ۱۹۸۴ که نوبت برگزاری جام ملتهای اروپا به فرانسه رسید «پنو» راهی بازار شد. خروسی، نماد فرانسه و تیم فوتبالش، با پیراهن آبی، که رنگ تیم ملی این کشور است. در سال ۱۹۸۸ «برنی»، خرگوش آلمانی به خانه ها راه یافت. «برنی» آلمانی آنچنان خرگوش موفقی بود که سوئدی ها که جام ۲۰۰۲ را میزبانی میکردند خرگوش دیگری با نام «رابیت» به عنوان نماد بازیهای آن سال انتخاب کردند. انگلیسیها در سال ۱۹۹۶ سلطان جنگل را که نماد سلطنتی این کشور نیز هست به عنوان عروسک فوتبال برگزیدند. «گولیات» انگلیسی ادغام نام شخصیتی انجیلی به نام «گولیا» (جابوت) و «گل» فوتبال است.
عروسکهای دوقلو
۴ سال بعد، در سال ۲۰۰۰ برای اولین بار جام ملتهای اروپا در دو کشور پادشاهی برگزار شد: هلند و باژیک. از عروسک آن سال با نام «بنه لاکی» رونمائی شد. «بنه لاکی» شیری است با دو شاخ. در هلند هم شیر نماد سلطنت است در حالی که بلژیکیها ارادت خاصی به گاو دارند و «گاو آبی» بلژیکی یکی از نژادهای بنام است. «بنه لاکی» نیز از دو کلمه تشکیل شده است: «بنه» که مخفف «بنلوکس»، اتحادیهای در برگیرنده بلژیک، هلند و لوکزامبورگ، و «لاکی» که در زبان انگلیسی به معنای خوش شانسی است.
در سال ۲۰۰۴ نوبت میزبانی به پرتغال رسید که برای عروسک جام نام «کیناس» را انتخاب کرد. برای اولین بار نماد جام نه یک عروسک چوبی و نه حیوان بود. «کیناس» بنا بر آنچه طراحش در مراسم رونمائی در شهر بندری پورتو در پرتغال گفت: «یک پسربچه پر شور، پر انرژی و شیطان است». البته «کیناس» شباهت آنچنانی هم به یک پسربچه ندارد، ولی خوب باید حرف طراح را پذیرفت.
در سال ۲۰۰۸ باز هم دو کشور میزبان جام ملتهای اروپا بودند: اتریش و سوئیس. و این بار عروسک با نامهای «تریکس و فلیکس» در کنار هم قرار گرفتند. دو عروسک که نه انسان و نه حیوان هستند. هر دو کاملا تخیلی که بین سه طرحی که به مرحله نهائی رسیده بودند با رفراندوم مردمی که در دو کشور برگزار شد انتخاب شدند. در آخرین جام ملتهای اروپا قبل از جام کنونی که در کشورهای لهستان و اوکراین برگزار شد، نماد جام ملتهای اروپا دوقلوهائی با نام «اسلاوک و اسلاوکو» بودند. البته «اسلاوک و اسلاوکو» برای کشورهایشان خوشقدم نبودند و هر دو در دوره مقدماتی حذف شدند.