دو گفتگو درباره مواضع ترامپ علیه رژیم ایران و دوستی حکومت ایران و روسیه

- سرهنگ عشقی‌پور: سال‌هاست به این باور رسیدم ضعف فرهنگی جامعه‎ی ایرانی مشکل اصلی ماست.
- اگر قرار است برای تغییر رژیم در ایران شرایطی شبیه لیبی و سوریه ایجاد کنند وضع موجود بهتر است.
- مهندس شیبانی: شاه معتقد بود اگر اروپا و شوروی درگیر شوند ایران دوباره له می‌شود.
- سیاست مستقل ملی و ایجاد اتحادیه‌های منطقه‎ای راه بیرون رفتن از این بحران‌هاست.

دوشنبه ۲۱ فروردین ۱۳۹۶ برابر با ۱۰ آپریل ۲۰۱۷


رژیم ایران ۲۹ اردیبهشت ماه دوازدهمین دوره‎ی انتخابات ریاست جمهوری را برگزار خواهد کرد، انتخاباتی که با نظارت استصوابی شورای نگهبان و سپاه و تحت کنترل علی خامنه‌ای شبیه انتصاباتی است که تنها مردم در بین گزینه‌های خودی و مورد نظر حکومت «حق انتخاب» دارند.

انتخابات ریاست جمهوری در ایران دست‌کم آنقدر اهمیت دارد که نه تنها رسانه‌های بین‌المللی را معطوف به خود و جریان‌های درون حکومتی کرده بلکه بر روی تصمیم‌گیری‌های کلان در ایالات متحده‎ی آمریکا نیز تاثیر می‌گذارد. همچنان که روز سه‎شنبه چهارم آوریل (۱۵ فروردین) قانون‌گذاران ایالات متحده رسیدگی به لایحه‌ای را که با هدف اجرای تحریم‌های تازه علیه ایران با محوریت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تنظیم شده بود به دلیل نگرانی از نتایج انتخابات اردیبهشت‌ماه ریاست‌جمهوری در ایران و واکنش‌های احتمالی اتحادیه اروپا به تاخیر انداختند.

در این میان، گروهی از فعالین اپوزسیون رژیم در خارج از کشور تلاش زیادی کردند تا با توجه به مواضع دونالد ترامپ رییس جمهوری تازه به قدرت رسیده‌ی آمریکا علیه رژیم جمهوری اسلامی، حلقه‎ی فشار بر حکومت را تنگ‌تر کرده و آغازگر تغییرات احتمالی درون نظام باشند و حتی امیدداشتند چه بسا بتوان با دریافت کمک‌های مالی و سیاسی برای آینده‎ی ایران برنامه‌‏ریزی نیز کرد.

این موضوع ظرف ماه‌های گذشته نوعی اتحاد و همبستگی بین نیروهای اپوزیسیون ایجاد کرده بود که حالا با وضعیت جدید، دست‌کم تا روشن شدن نتیجه‎ی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، و حتی شاید بیشتر از چند ماه تا استقرار دولت جدید، تداوم یابد و این یعنی تعلیق برنامه‌هایی که محور آنها مواضع سخت ترامپ در قبال رژیم ایران بود.

همزمان جمهوری اسلامی با پایان ریاست جمهوری اوباما و برچیده شدن بساط امتیازدهی کاخ سفید، از نخستین روزهای سال ۱۳۹۶ به تحکیم روابط خود با روسیه پرداخت.  حسن روحانی و پوتین در مسکو دیدار کردند که امضای ۱۴ سند همکاری در بخش اقتصادی و قول‌هایی در مورد خرید تسلیحاتی از جمله هواپیماهای سوخو، همچنین توسعه‎ی نیروگاه‎ها، برداشته شدن ویزا و پیوستن به سازمان همکاری‌های اقتصاد شانگهای از نتایج آن بود.

عبدالحمید شیبانی (راست)، مرتضی عشقی‌پور (چپ)

مواضع ترامپ چه تاثیری بر فعالیت گروه‌های‌اپوزسیون خارج از ایران دارد؟ فعالیت آنها با چه موانع و آسیب‌هایی روبروست و دلایل آن چیست و در چه شرایطی مواضع ترامپ منتهی به تغییر در حکومت ایران خواهد شد، محور گفتگوی ما با سرهنگ عشقی‌پور، فرمانده حفاظت کاخ نیاوران در دوران پهلوی است. همچنین در مورد سابقه‌ی تاریخی تغییر همکاری‌های ایران از غرب به سوی شرق، یعنی روسیه، با عبدالحمید شیبانی مدیر کارخانه‎ی ذوب آهن اصفهان پیش از انقلاب ۵۷ گفتگو کردیم تا دریچه‌ای رو به شرایط امروز بر اساس تجربیات عملی افرادی  بگشاییم که جهان را در وضعیت دیگری نیز تجربه کرده‌اند.

اگر قرار باشد ایران مثل لیبی و سوریه شود، همین وضعیت بهتر است

-جناب عشقی‌پور، عملکرد نیروهای اپوزیسیون خارج از کشور را در چهار دهه‎ی اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
-من سال‌هاست که به این باور رسیده‌ام ضعف فرهنگی جامعه‎ی ایرانی داخل و خارج از کشور باعث شده فعالیت گروه‌ها و تشکل‌های مختلف سازمانی تداوم‌پذیر نباشد. این مشکل فرهنگی در طول تاریخ معاصر ایران همواره تکرار شده و چنانچه در دورانی یک سازمان قوّت گرفت، دسته‌بندی‌های درون‌گروهی موجب شکاف‌های عمیقی در آن شد تا جایی که هدف سازمانی نیز تغییر مسیر پیدا کرد و خودمحوری درون آن آغاز شد.

عشقی‌پور: برای قدرت‌های بزرگ تغییر رژیم ایران ممکن است

-علت را در چه می‎بینید؟
-تا زمانی که پای منافع مادی در پیش است حرکت همگامی وجود دارد، اما در نهایت این وضعیت هم تداوم‌پذیر نیست. حتی در داخل رژیم جمهوری اسلامی با تمام امکانات مالی و معنوی که دارند باز هم دسته‎بندی‌ها وجود دارد و برای هم شاخ و شانه می‌کشند.

این وضعیت در سازمان‌های سیاسی مخالف رژیم که تا کنون فعالیت می‌کنند نیز وجود دارد و به علت کمبود منابع مالی آسیب‌پذیری بیشتری هم دارد. بخصوص با ترفندهای رژیم جمهوری اسلامی و نفوذ در صفوف سازمان‌های سیاسی خارج از کشور آسیب بیشتری به آنها وارد شده است.

-یعنی هیچ وقت نباید امیدوار بود که گروه‌های اپوزیسیون خارج از کشور و نسل جدید و قدیم آنها به همگرایی برسند؟
-توجه کنید، همگرایی میان نسل اول و دوم مخالفین جمهوری اسلامی خارج از کشور مشکلات خاص خودش را دارد که اغلب آمیخته به غرور و مواضع شخصی طرفین است و مانع همدلی می‎شود. این عامل اجازه نمی‌دهد نکات برجسته فکری و تجربی دو طرف راهی برای تغییر وضعیت در ایران فراهم کند.

-درباره‌ی سیاست‌های دونالد ترامپ در قبال ایران چه فکر می‌کنید؟
-در مورد سیاست‌های آقای ترامپ معتقدم چنانچه هدف او فقط تغییر رژیم جمهوری اسلامی باشد راهگشا خواهد بود و جنبش مدنی همگانی علیه رژیم شکل خواهد گرفت در غیر این صورت نباید بازیچه‎ی دست ترامپ شد. این به معنای آغاز جنگ نیست. برای قدرت‌های بزرگ تغییر رژیم ایران ممکن است. ولی اگر قرار است برای تغییر رژیم در ایران شرایطی شبیه لیبی و سوریه ایجاد کنند، وضع موجود بهتر است.

ایران، همواره درگیر میان شرق و غرب

-جناب شیبانی، در واپسین سال‌های حکومت پهلوی، با تحولاتی مثل افزایش قیمت نفت و قدرت‌ گرفتن ایران در منطقه نه تنها کابینه بلکه خود محمدرضا شاه فقید هم ترجیح داد همکاری با آمریکا را کاهش دهد و با روس‌ها همکاری‌های تازه‌ی به ویژه اقتصادی را آغاز کند، تقریبا شبیه شرایط امروز؛ این وضعیت را چگونه می‌بینید؟

شیبانی: شاه فقید سعی می‌کرد تا جایی که ممکن بود روابط شوروی و اروپا را در مورد ایران دوستانه نگه دارد. شوروی وقتی این سیاست را فهمید، شیطنت‌های خود را کم کرد. آمریکا اما این مدل را در هم کوبید

-اول باید توضیح داد که شوروی آن دوران در محاصره‎ی اقتصادی بود و ایران هم به دنبال راهی بود که دوستان بیشتری پیدا کند. به عنوان مثال دولت شوروی اعلام کرد حاضر است در بخش‌های زیادی بخصوص صنعتی به ایران کمک کند. البته شوروی هم یک کشور استعمارگر بود. ساختار استعماری این کشور با بقیه کشورهای استعمارگر آن زمان تفاوتی نداشت. سال‌ها تلاش کرده بودند فرهنگ ایران را از ریشه درآورند. آنها سعی می‌کردند اخلاق را از بین ببرند و بعد ارتباطات اجتماعی مردم را تغییر دهند. برای ۲۰ سال این کار را کردند.

شاه فقید جان خود را ریسک کرد تا ایران بتواند در حوزه‌های مورد نظر اقتصادی با شوروی مشارکت کند. شاهنشاه خوب می‌دانست اختلاف بین شوروی و اروپا یک اختلاف زرگری است، او معتقد بود اگر آنها یعنی اروپا و شوروی درگیر شوند و به جان هم بیافتند، ایران دوباره له می‌شود، بنابراین سعی می‌کرد تا جایی که ظرفیت وجود داشت روابط شوروی و اروپا را در مورد ایران دوستانه نگه‌دارد.

بر همین اساس هم نظر ایشان این بود که مثلاً نفت از طریق شوروی به اروپا صادر شود. به این صورت اروپا و شوروی به هم احتیاج بیشتری پیدا می‌کردند. در واقع سعی می‎شد در مورد ایران منافع شوروی و اروپایی‌ها به هم نزدیک شود. آمریکا اما این مدل را در هم کوبید. شوروی هم به دنبال نفوذ بود، اما وقتی سیاست ایران را فهمید از شیطنت‌های خود کم کرد.

-خیلی‌ها مطرح می‌کنند که شوروی در پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نقش داشت، چطور منفعت رژیم شاه در آن زمان رفتن به سوی شوروی بود؟
-ببینید، یک طرف شعار آزادی می‌داد و طرف دیگر شعار مساوات و عدالت، اینها استفاده از احساسات و هیجانات مردم و تحت کنترل درآوردن «جهان سوم» بود. هم شوروی و هم آمریکا به دنبال منافع خودشان بودند. آمریکا به دنبال تسلط بر دنیا بود. هدف آمریکا جلوگیری از توسعه‎ی «جهان سوم» با استفاده از احساسات مردم این جوامع بود. شوروی اما چون در فشار و محاصره‎ی آمریکا بود کمتر می‌توانست به اهداف امپریالیستی خود برسد چون خودش هم در آن دوران گرفتار «جنگ سرد» و بحران‌های داخلی و اقتصادی بود.

-در تاریخ معاصر هر جا که نگاه می‌کنیم پای یک قدرت در میان است، با این پیشینه و تجربه فکر می‌کنید راه چاره برای ایران چیست؟
-سیاست مستقل ملی، روابط دوستانه با همه‎ی کشورهای منطقه و جهان و ایجاد اتحادیه‌های منطقه‎ای راه خروج رفتن از این بحران‌هاست.

برای امتیاز دادن به این مطلب لطفا روی ستاره‌ها کلیک کنید.

توجه: وقتی با ماوس روی ستاره‌ها حرکت می‌کنید، یک ستاره زرد یعنی یک امتیاز و پنج ستاره زرد یعنی پنج امتیاز!

تعداد آرا: ۰ / معدل امتیاز: ۰

کسی تا به حال به این مطلب امتیاز نداده! شما اولین نفر باشید

لینک کوتاه شده این نوشته:
https://kayhan.london/?p=70934