تصمیم پیونگ‌یانگ برای تعلیق فعالیت‎های اتمی و موشکی و سکوت معنادار در تهران

کره شمالی روز شنبه، ۲۱ آوریل (اول اردیبهشت)، در بیانیه‌ای اعلام کرد پیونگ یانگ دیگر به آزمایش هسته‌ای یا آزمایش موشکی احتیاجی ندارد، چون روند تولید تسلیحات هسته‌ای را تکمیل کرده است.

در این بیانیه همچنین آمده «کره شمالی به منظور اثبات تعهد خود برای تعلیق آزمایش‌های هسته‌ای یکی از سایت‌های آزمایش هسته‌ای خود در شمال این کشور را هم تعطیل خواهد کرد.»

خبرگزاری رسمی کره شمالی گزارش داد «این تصمیم در نشست عمومی کمیته مرکزی حزب حاکم این کشور (کارگران کره شمالی) اتخاذ شده و این کشور در حال تغییر مسیر به سوی بهبود اقتصاد این کشور است.»

همزمان مون جائه‌این رییس جمهوری کره‌ جنوبی خبر داد که  کیم‌ جونگ‌اون رهبر کره‌شمالی به او گفته «نمی‌خواهد صدام دیگر یا معمر قذافی دوم» شود.

رییس‌ جمهور کره جنوبی گفته «کره شمالی، تعهد خود برای خلع سلاح کامل را ابراز کرده است. آنها شرطی مانند خروج نیروهای آمریکا از کره جنوبی را مطرح نمی‌کنند که آمریکا نتواند آن را بپذیرد. کره شمالی تنها خواستار پایان سیاست خصمانه علیه خودش و ضمانت امنیتی برای این کشور است.»

پس از انتشار بیانیه کره شمالی، منابع آمریکایی فاش کردند که مایک پمپئو وزیر خارجه فعلی آمریکا وقتی رییس سازمان سیا بود برای مذاکره با رهبر کره شمالی در سفری محرمانه به پیونگ یانگ فرستاده شده و با رهبر کره شمالی دیدار داشته است.

تصمیم کره شمالی برای کنار گذاشتن فعالیت‌های موشکی و آزمایش موشک‎های دوربرد با واکنش مثبت واشنگتن همراه شده و دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در صفحه توییتر خود اقدام کره شمالی را «پیشرفت بزرگ» خواند و نوشت منتظر نتایج دیدار سران دو کره است.

قرار است رهبران دو کره در چند روز آینده با یکدیگر ملاقات کنند. یک مقام ارشد در دفتر ریاست جمهوری کره جنوبی نیز خبر داده روز شنبه، ۲۱ آوریل، پس از راه‌اندازی خط تلفن مستقیم اضطراری بین سران دو کره، دو طرف نخستین بار ۴ دقیقه گفتگو کردند.

اتحادیه اروپا و روسیه هم تصمیم کره شمالی را گامی مثبت در جهت برقراری صلح و ثبات در شبه‌جزیره کره خواندند. وزارت خارجه روسیه از تصمیم کره شمالی برای توقف فعالیت‌های اتمی استقبال کرده و از آمریکا و کره جنوبی خواسته حل صلح‌آمیز بحران شبه‌جزیره کره را آغاز کنند.

در این میان، بدبینی‌ها نسبت به تصمیم کره شمالی کم نیست. گروهی از مشاوران ترامپ درباره نیت کره‌شمالی مبنی بر توقف آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای خود، هشدار داده و گفته‌اند که وعده‌های پیونگ‌یانگ یک دام است. به گفته‎ی آنان کیم جونگ‌اون این توهم را ایجاد می‌کند که فردی عاقل و آماده گفتگو است. آنها همچنین گمان می‌کنند که با توجه به این وضعیت، برای ایالات متحده دشوار خواهد بود که بعدا درخواست‌های کره‌ شمالی را رد کند.

برخی از مشاوران ترامپ معتقدند که بیانیه کیم درباره تصمیم کره‌ شمالی راهی است تا آمریکا و هم‌پیمانانش را مجبور کند تحریم‌های اقتصادی وضع‌شده علیه پیونگ‌یانگ را کاهش دهند.

مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی تا کنون واکنشی به این تصمیم کره شمالی نشان نداده‌اند که می‌توان آن را به سکوتی معنادار و همچنین نگرانی مضاعف از فروریختن دژ موشکی کره شمالی تعبیر کرد. به ویژه آنکه تهران و پیونگ‎یانگ سال‎هاست متهم به ارتباطات اتمی و موشکی هستند و سیاست غرب‌ستیزی و ضدآمریکایی دو رژیم جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کمونیستی کره شمالی، آنها را همسو کرده است.

کلاهک هیدروژنی به جای کلاهک هسته‌ای

و اما روزنامه جوان نزدیک به سپاه عقب‌نشینی کره شمالی را به «اقتدار» تعبیر کرده و با وارونه کردن موضوع، روز یکشنبه، دوم اردیبهشت، در گزارشی با عنوان «کره شمالی با بمب هسته‌ای به میز مذاکره بازگشت» تفسیر کرده که آنچه باعث شده آمریکا مجبور شود با کره شمالی مذاکره کند توان موشک‌هایی با برد ۱۳هزار کیلومتر است که همه جای آمریکا را هدف قرار می‌دهد و همچنین دست یافتن این کشور به کلاهک هسته‌ای از نوع هیدروژنی است! موضع‌گیری روزنامه‎ی نزدیک به سپاه دست‌کم به گوش آن دسته از مقام‌های رژیم که در دولت و وزارت خارجه برای حفظ برجام تلاش می‌کنند حامل این پیام است که برای مذاکره با آمریکا باید توان موشکی را افزایش داد!

به نوشته جوان در حقیقت، رهبر کره شمالی کاری کرد که «ترامپ دیگر نتواند همان بدعهدی جرج بوش را در برابر پدرش انجام دهد که پس از روی کار آمدن، توافق هسته‌ای ۱۹۹۴ بیل کلینتون را لغو کرد. رئیس‌جمهور امریکا که به دنبال دستاوردسازی هسته‌ای یا به تعبیر دیگر رونمایی از آلترناتیو برجام است، سریعاً از همان واکنش‌های توئیتری‌‌ خاص خود نشان داد، از این موضع پیونگ‌یانگ استقبال کرد و از حتمی بودن دیدارش با وی خبر داد.»

کشیدن ترمز اتمی برای امتیاز گرفتن

اما این موضع‌گیری همه‎ی آن‌چیزی نیست که در نخستین واکنش‌ها به عقب‎نشینی کره شمالی از سوی جناح تندرو در ایران به بیان درآمد.

وطن ‌امروز از دیگر روزنامه‌های نزدیک به جریان تندروی جمهوری اسلامی موضع معتدل‌تری از جوان گرفته و نوشته «کیم جونگ اون به سنت پدرانش، به دنبال کسب امتیاز از غرب در ازای توقف برنامه‌‌های هسته‌ای کشورش است و برای سومین بار ترمز اتمی کره‌شمالی در ۲۵ سال گذشته کشیده شد و هدف آن کسب منافع سیاسی و اقتصادی از غرب است بی‌آنکه تضمینی برای عدم از سرگیری آن در آینده بدهد.» این موضع، جبهه‌ی گروهی را که در آمریکا معتقدند به رژیم‌های کره شمالی و جمهوری اسلامی نباید اعتماد کرد تقویت می‌کند.

روزنامه کیهان تهران تنها خبر تعلیق فعالیت‎های اتمی کره شمالی را منتشر کرده و نوشته «کسی به درستی نمی‌داند که در ذهن اون چه می‌گذرد آیا همانطور که دموکرات‌ها هشدار داده‌اند او نقشه دیگری در سر دارد یا به این نتیجه رسیده که روش گذشته جواب نمی‌دهد و کشورش به مرحله بی‌بازگشت رسیده و با ساخت بمب هسته‌ای و هیدروژنی به بازدارندگی کامل رسیده است.» کیهان حکومتی نیز بر این گمان موهوم است که کره شمالی از موضع «قدرت و اقتدار» به پشتوانه‌ی بمب هسته‌ای و هیدروژنی به پای میز مذاکره می‌رود.

با این حال موضع‌گیری و بازتاب خبر تعلیق فعالیت‌های اتمی و موشکی کره شمالی در این سه روزنامه که تریبون سپاه و جریان‌های غرب‎ستیز حکومت‌ هستند حاکی از آن است که روی قدرت موشکی برای گفتگوهای سیاسی حساب باز کرده‌اند بدون آنکه در عمل چنین قدرتی را داشته باشند!

در ایران تا ظهر روز یکشنبه، ۲ اردیبهشت، حتی کارشناسان و استادان دانشگاه که در حیطه روابط بین‎الملل صاحب نظرند نیز سکوت کرده‌آند و ترجیح داده‌اند صبر کنند تا ببینند موضع رسمی حکومت در این‎باره چه خواهد بود.

در این بین محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفتگو با شبکه CBS آمریکا تهدید کرده که اگر برجام لغو شود ایران فعالیت‌های اتمی خود را به سرعت از سر خواهد گرفت.

یک اشتباه محاسباتی

جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۵ زیر فشار تحریم‌های اقتصادی و افزایش تهدیدهای نظامی تن به تغییر سیاست‌های اتمی خود داد و در ژوییه همان سال برجام شکل گرفت. از آن زمان به بعد فعالیت‌های اتمی رژیم به شدت کاهش پیدا کرده و حتی متوقف شده اما تبلیغات موشکی موشکی همچنان ادامه دارد.

در عین حال، موقعیت ژئوپلتیک ایران به سپاه این امتیاز را داده که به عراق و سوریه نیروی نظامی بفرستد و «محور مقاومت» را از جیب مردم ایران تغذیه مالی و تسلیحاتی کند. حزب‌الله، حشدالشعبی و حوثی‌ها بازوی نظامی رژیم در منطقه هستند. ایران حتی در شرایط تحریم‌های بین‎المللی قادر است با فروش نفت خام بخشی از نیازهای مالی خود را تامین کند. حتی اگر ادعاهای تندروهای رژیم درباره برنامه موشکی کره شمالی درست باشد، اما اگر تهران بخواهد جا پای برنامه‌های موشکی (فرضی) پیونگ‎یانگ بگذارد دچار اشتباه محاسباتی بزرگی شده چون وضعیت ایران در خاورمیانه قابل مقایسه با وضعیت کره شمالی در شرق آسیا نیست. اگر قرار بود آمریکا تحت ریاست جمهوری ترامپ به دلیل ترس ناشی از موشک‌ها و فعالیت‌های اتمی رژیم سر میز مذاکره با نمایندگان تهران بنشیند تا کنون نشسته بود چنانکه تحلیلگران معتقدند نگرانی از اتمی شدن و فعالیت‎های موشکی ایران باراک اوباما را متقاعد کرد تا وارد مذاکره با جمهوری اسلامی شود اما نتیجه آن شد که با آزاد شدن میلیون‌ها دلار پول بلوکه شده خون تازه‌ای در رگ‎ تروریسم منطقه‎ای جاری شد و بخشی از این پول‌ها نیز صرف افزایش توان موشکی ایران گشت و بخشی دیگر هم به جهنم سوریه و عراق و یمن سرازیر شد.

در ایران، وزیر خارجه ادعا کرده ظرف مدت ۴۸ ساعت توان اتمی رژیم برگشت‌پذیر است و سپاه گفته موشک‌ها آماده شلیک هستند.

این همه در حالیست که سه هفته دیگر، در ۱۲ ماه مه، ترامپ باید تکلیف ماندن یا خروج از برجام را روشن کند. ظریف از یک سو در سفر اخیر خود به آمریکا در حال لابی کردن برای نگه‎داشتن ترامپ در برجام است و از سوی دیگر مثل همه مقامات جمهوری اسلامی زبان تهدید در پیش گرفته است. اما اینکه سناریوی تهران فردای پس از خروج احتمالی ترامپ از برجام چیست، به گفته‌‏ی مقام‎های ارشد رژیم، از سر گرفتن غنی‎سازی اورانیوم و آزمایش‌های موشکی است.

واکنش اسراییل که موجودیت آن دائم از سوی جمهوری اسلامی مورد تهدید قرار می‌گیرد چه خواهد بود؟ عربستان سعودی به عنوان جدی‌ترین رقیب منطقه‎ای ایران چه برنامه‎هایی خواهد داشت؟ اینها پرسش‌هایی است که به نظر می‌رسد تا روشن شدن آنها زمان زیادی باقی نمانده است.