برزو فارسی- قرارگرفتن نام رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی در فهرست تحریم‌های جدید دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) ایالات متحده آمریکا به این معناست که او و سیستم تحت مدیریتاش دست کم از سوی آمریکا به عنوان حامیان مالی تروریسم شناخته می‌شوند.
همچنان که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در بیانیه خود که به این منظور صادر شد تاکید کرده ولیالله سیف با همدستی سپاه قدس به انتقال میلیون‌ها دلار برای حزب‌الله لبنان که نام آن در فهرست گروههای تروریستی آمریکا قرار دارد کمک کرده است.
جمهوری اسلامی پس از خروج آمریکا از برجام در تنگنای شدیدی قرار گرفته و گرچه زمامدارانش وانمود میکنند «همه چیز تحت کنترل است» و طرفهای اروپایی نیز در کلام پایبندی خود به توافق اتمی را دائم تکرار میکنند اما نگرانی از پیامدهای تحریم‌ها که در یک دورهی ۹۰ و ۱۸۰ روزه به طور کامل اجرا خواهد شد کاملا پیداست و مقامهای بلندپایه رژیم را به تکاپو انداخته است.
در حالی که محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به همراه دستیاران خود در سفرهای پی در پی از بروکسل و مسکو تا پکن–که معروف به «تور برجامی» شده- تلاش می‌کند برای خروج از این مخمصه راه گریزی پیدا کند، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه به قرار گرفتن نام سیف در فهرست تحریم‌های تازه واکنش نشان داده و گفته «واکنش های جهانی، ناکامی آمریکا در خروج یک‌جانبه از برجام را نشان داد و اعمال تحریم‌های جدید برای جبران این ناکامی است»!
چون آب در خوابگه مورچگان، درون نظام درگیری و بلبشو حاکم است. این ادعا از اظهارات تازه‌ی اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی نیز مشخص میشود که هشدار داده «زمان یقه‌گیری‌های جناحی نیست و مدیران بی‌انگیزه و بی‌حوصله کنار گذاشته می‌شوند.»
ولی مدیران بی‌انگیزه چه کسانی هستند که در این وضعیت آشفته نظام بیحوصلگی هم میکنند؟ چرا تا حالا تحمل می‌شده‌اند و در این شرایط انگیزه برکناری آنها چیست؟
اواخر فروردینماه با افزایش افسارگسیختهی نرخ ارز به ویژه دلار و یورو در بازار ایران در نتیجهی شکست طرحهای دولت برای مقابله با افزایش نرخ ارز شایعاتی مبنی برکنار گذاشتن سیف از ریاست بانک مرکزی شنیده شد. در ۲۶ فروردین، ۶۳ نماینده مجلس در تذکری به حسن روحانی خواستار عزل سیف و عوامل دخیل در گرانی ارز و اختلال در چرخه زندگی مردم و ضربه به نظام اقتصادی شدند.
۳۱ فروردین، خبرگزای تسنیم به نقل از بلومبرگ نوشت که برکناری رییس کل بانک مرکزی مشکل بازار ارز ایران را حل نمی‌کند.
حالا یک ماه از شایعه برکناری سیف گذشته و با قرارگرفتن نام او در فهرست تحریم‌های تازه‌ی آمریکا نه تنها خروج وی از کشور با مشکل روبروست بلکه ادامه ریاست او بر بانک مرکزی هم برای جمهوری اسلامی آسیب محسوب میشود و برکناری او محتمل به نظر می‌رسد. این در حالیست که تلاش گروهی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای برکناری سیف علاوه بر بحران ارزی حالا با قرار گرفتن نام وی در لیست تحریمی‌ها نیز گره خورده است.
این اتفاق پیش از این هم در سطوح بالای نظام روی داده است. بیش از دو دهه بود که وزرای دفاع جمهوری اسلامی از بین سرداران سپاه منصوب میشدند. این روند حتی تا دولت اول روحانی هم ادامه پیدا کرد اما پس از انجام چند آزمایش موشکی در ایران با افزایش احتمال قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی و همچنین احتمال قرار گرفتن تعداد بیشتری از سرداران سپاه در لیست تحریم‌ها، تصمیم گرفته شد که یک مقام ارتشی به عنوان وزیر دفاع منصوب شود و به همین دلیل با پایان کار دولت اول روحانی، حسین دهقان رفت و امیر حاتمی که یک ارتشی بود جایگزین او شد.
آن زمان هم ادعا می‌شد دلیل کنار گذاشتن دهقان از کابینه اختلاف حسن روحانی با سپاه بوده است در حالی که مدت‌هاست که یکی از تأثیرات تحریم‌ها علیه شرکت‌ها و مقامات جمهوری اسلامی ایران، عزل و نصب و جابجایی افراد در دستگاه حاکمه‌ی نظام است!
از هفتههای گذشته زمزمههایی از تغییر تعدادی از وزرای کابینه به گوش می‌رسد. این زمزمهها با اظهارات تازه‌ی جهانگیری و دست گذاشتن او روی برکناری مدیران «بی‌حوصله و بی‌انگیزه» قوّت میگیرد.
این مدیران چه کسانی هستند؟ بیانگیزگی و بیحوصلگی آنها ناشی از چیست و کجا بروز پیدا کرده و دولت چطور متوجه آن شده است؟ چه اختلاف نظری در سطوح بالای نظام بین مدیران وجود دارد؟
سرنخ بعضی از این پرسش‌ها را میشود در رسانهها پیدا کرد. روزنامه اصلاحطلب آرمان روز چهارشنبه، ۲۶ اردیبهشت، در گزارشی با عنوان «تغییر دیرهنگام برخی وزرا» تایید می‌کند در کابینه روحانی تغییرات برخی وزراء محتمل است.
روحانی نیز در سخنرانی روز کارگر گفته بود، «در ذهنم وزرای خود را به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنم. هر دو دسته پرتلاش هستند. یک عده از اول سال نوایشان نوای ناامیدی است. می‌گویند امسال بودجه کم است، نفت ارزان شد و نفروختیم و مالیات چه شد؟ تمام اول و آخر و وسط دولت سخن ناامیدی است.»
آرمان به نقل از حسین انصاریراد نماینده پیشین مجلس نوشته «اگر وزیری واقعا مأیوس و ناامید است، رئیس جمهور خیلی راحت او را عوض کند. اینکه دائم روضه بخوانیم، چه فایده‌ای خواهد داشت.»
سابقه استعفا و برکناری وزراء از سوی تمامی دولتها در جمهوری اسلامی بسیار کم است. حتی اگر تعداد وزرای عزل شده در روند استیضاح را هم به آن اضافه کنیم باز هم بیانگر این نکته است که رژیم اعتقادی به برکناری وزراء و مدیران خود به خاطر کمکاری و بیانگیزگی نداشته و ندارد. خیلی از حوزهها را میتوان سراغ گرفت که با سوء مدیریت به ورطه نابودی کشیده شدهاند اما مدیر یا وزیر مربوطه محکم و استوار سر جای خود مانده است همچنان که افتضاحات عباس آخوندی وزیر راه کار او را به استیضاح کشاند اما دولت برکنارش نکرد.
بنابراین از مجموع این اظهار نظرها و زمینه‌چینی‌ها چنین برمیآید که یا برخی وزراء و مدیران ارشد نظام زیر فشارهای سیاسی از جمله رقابتهای جناحی و فشارهای خارجی مثل تحریم‌ها متوجه بحرانی بودن شرایط نظام شدهاند و در خلوت اعلام کردهاند برای برون رفتن از این مخمصه راهی وجود ندارد و یا اینکه نظام حدس می‌زند که پرده از فعالیت برخی از وزراء شبیه سیف کنار خواهد رفت و چه بسا خود این افراد احساس خطر کرده و اصلا چمدان خود را برای رفتن ببندند! این زمینه‌چینی‌ها بر بستر نابسامانی‌ها و عدم اعتماد به یکدیگر و همچنین به آینده، درک زمزمه‌های برکناری و تغییر وزرا به دلیل «حوصله» و «انگیزه» را آسانتر می‌کند.
کدام وزارتخانهها بیش از همه با سپاه همکاری میکنند؟
از مجموع گزارش‌های وزارت خارجه، وزارت خزانه‌داری، وزارت دفاع آمریکا و سازمان سیا و همینطور با استناد به مواضع دونالد ترامپ رییس جمهوری و دولتمردان آمریکایی مشخص است که روی تسلیحات موشکی و بالستیکهای سپاه و همچنین نفوذ نظامی و سیاسی رژیم ایران در منطقه و حمایت مالی تهران از تروریسم دست گذاشته‌اند.
از مجموع ۱۸ وزارتخانه ایران، سه وزارت دفاع، نفت و راه و ترابری بیشترین همکاریها و قراردادها را با سپاه دارند و در صنایع موشکی و نیز حمایت از تروریسم با این نیروهای قدس سپاه همکاری دارند.
وزارت دفاع جمهوری اسلامی از سال ۱۳۹۴ به طور رسمی در رکاب سپاه وارد جنگ سوریه شد و این همکاریها به شدت افزایش پیدا کرده و ماموریتهای مشترک به ویژه در زمینه انتقال تسلیحات و پیاده کردن نیرو انجام می‌دهند.
بزرگترین پیمانکار داخلی تحت قرار داد با وزارت نفت و وزارت راه قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه است و از همین طریق هم به پول میرسند و هم رانت میگیرند و هم سیستمهای مالی ایران را آلوده میکنند.
سپاه از حفاری و معامله دکل و تجهیزات تا فروش و انتقال نفت دخالت دارد و از این راه پول‌های کلان به جیب می‌زند. از سوی دیگر زیر پرچم ایرلاینهای تجاری و باری که تحت نظر وزارت راه قرار دارند بیش از ۱۰ شرکت مسافربری از جمله ماهان، هما، قشم ایر، پویا و… به کارگزاران سپاه در جنگ سوریه تبدیل شدهاند.
کیهان لندن در گزارشی به تاریخ ۱۲ فروردین در مورد «زمین خوردن ایرلاینها توسط سپاه» به بررسی پیامدهای سیاست‌های خرابکارانهی سپاه در رابطه با ایرلاینها و همچنین کشاندن این شرکت‌ها به زیر تیغ بخش کنترل اموال خارجی آمریکا (OFAC) و تحریم‌ها پرداخت.
با چنین وضعیتی اینکه دیر یا زود وزارت خزانه‌داری آمریکا دست روی سه وزارتخانه‌ی دفاع و نفت و راه و همچنین وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی ایران بگذارد چندان دور از انتظار نیست.
دزد، دزد است، چه خلیفه و چه وزیر و خزانه دار و پاسبانش!
کابینه طایفه دزدان ملّا و مکّلا بر سر خان ملت نجیب نشسته و منفذ کاخ و خزاین بسته و مردمان بلدان از مکاید ایشان مرعوب و قزلباشان سید علی… همه اماکن گرفته بودند و ملجأ و مأوای خود ساخته اهالی مُلک در دفع مضرّت ایشان مشاورت همی‌کردند که اگر این طایفه برین نسق روزگاری مداومت نمایند مقاومت ممتنع گردد.
دزدها دست از کار زشت خود بر نمی‌دارند تا اینکه به زور دستشان را کوتاه کنند!
درختی که چهل سال گرفتست پای \\ به نیروی شخصی برنیآید ز جای
و گر همچنان روزگاری هـــــــــــــــــلی \\ به گردونش از بیخ بر نـــــــــــگسلی
سر چشمه شاید گرفتن به بیـــــــــــل \\ چو پر شد نشاید گذشتن به پیـل! (سعدی، اقتباس)