سفره شب چله یا شب یلدا هر سال در ایران کوچکتر میشود و افراد کمتری قادرند همه اقلام خوراکی مرسوم برای جشن شب یلدا را، حتی در حجم اندک، تهیه کنند.
امسال اما گزارشهای میدانی نشان میدهند بسیاری از خانوادهها برای تهیه انار و آجیل و هندوانه شب یلدا هم دچار مشکل هستند و البته طبیعی است در شرایطی که تعداد افراد زبالهگرد برای پیدا کردن لقمهنانی پسمانده از سفره دیگران زیاد شده است و کودکی در شهر ایذه پس از سه روز گرسنگی و نداشتن نان خالی برای خوردن که خوراک خانوادهاش بود خودکشی میکند، تهیه کمی آجیل و انار و هندوانه یک بحران برای بسیاری از سرپرستان خانوار به شمار میرود.
بر اساس گزارشهای میدانی منتشر شده در روزهای گذشته هر کیلو آجیل مخصوص شب یلدا که اکثرا با پوست است، به قیمتی در حدود ۹۰ تا ۱۵۰ هزار تومان به فروش میرسد. در کنار این نوع آجیل، قیمت آجیل چهار مغز کیلویی ۱۸۰ تا ۲۱۵ هزار تومان و آجیل چهار فصل (آجیل با پوست) ۱۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است.
در میان دیگر انواع آجیل و تنقلات هر کیلوگرم کشمش و نخودچی ۱۳ هزار تومان، تخمه ژاپنی ۴۰ هزار تومان، تخمه کدو ۲۶ هزار تومان، تخمه آفتاب گردان ۱۴ هزار تومان و تخمه هندوانه ۱۸ هزار تومان عرضه میشود. همچنین هر کیلوگرم باسلوق ۱۶ هزار تومان، آلو قرمز ۱۳ هزار تومان است و میوه خشک مخلوط که گرانترین خوراکی شب یلداست کیلویی ۸۰ هزار تومان قیمت دارد.
اما در این میان با وجود رشد قیمت آجیل و خشکبار، همواره قیمت پسته، بادام هندی و بادام برای بازار جذاب است که قیمت هر کیلو بادام هندی در محدوده ۱۸۰ هزار تومان، بادام محبی ۹۰ هزار تومان، بادام مغز ۱۲۰ تا ۱۸۰ هزار تومان، پسته ۱۳۰ تا ۲۷۰ هزار تومان، مغز پسته ۳۲۰ هزار تومان و خلال پسته ۴۲۰ هزار تومان تعیین شده است.
هر کیلو هندوانه حتی بیش از ۳۵۰۰ تومان و انار نیز بین ۷۵۰۰ تا ۱۵ هزار تومان فروخته میشود، هر کیلو نارنگی ۱۰هزار تومان، پرتقال تامسون جنوب ۷۵۰۰ تومان، پرتقال تامسون شمال ۳۷۵۰ تومان، سیبدرختی زرد و قرمز ۱۳ هزار تومان، سیب درختی سبز کیلویی ۲۰هزار تومان و حتی در برخی مغازهها بالاتر، خیار بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تومان، کیوی ۱۳ هزار تومان، خرمالو ۱۵هزار تومان، لیموشیرین ۳۰۰۰ تومان، هر دانه آناناس ۴۰ هزار تومان و نارگیل که مدتی در بازار نایاب بود، اکنون دانهای ۲۰ هزار تومان فروخته میشود.
همچنین قیمت شیرینی نیز در ماههای گذشته با ۳۰درصد افزایش روبرو شده و هر کیلو شیرینی دانمارکی بین ۱۶ تا ۱۸ هزار تومان، شیرینی تَر بین ۲۴ تا ۲۸ هزار تومان، کیک بین ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان، و کیکهای انار و هندوانه که بیشتر برای شب چله نوعروسها و تازهدامادها سفارش داده میشود، ۳۵ هزار تومان است.
با چنین قیمتهایی واضح است که بسیاری از خانوارها قادر به خرید همه خوراکیهایی که معمولاً برای بر سفره شب یلدا گذاشته میشوند نیستند اما با این حال خرید مختصر و جشن کوچک خانوادگی نیز هزینه سنگینی بر دوش بخش زیادی از مردم است.
برای مثال یک خانواده چهار نفره در صورت خرید معمولی با تهیه ۲ کیلوگرم انار و جداگانه یک کیلو پرتقال، نارنگی، خیار، سیب و یک هندوانه متوسط چهار کیلویی و یک پاکت یک تا یک و نیم کیلوگرمی آجیل، برنجک، گندمک و یک کیلوگرم شیرینی میتواند سفره یلدای خود را پهن کند. برای چنین سفرهای تنها قیمت میوه حدود ۶۵ هزار تومان، آجیل نیز اگر انتخاب این خانواده تنها آجیل یلدا باشد با احتساب خرید تخمه، برنجک و گندمک ۱۸۰ هزار تومان و یک کیلو شیرینی تَر ۲۸ هزار تومان است که جمع آن برای سفره شب چله این خانواده چهار نفری ۲۷۳ هزار تومان تمام میشود، البته اگر این خانواده تهیه و پخت شام را در برنامه شب یلدای خود قرار دهند هزینه این شب بیش از ۳۵۰ هزار تومان خواهد شد.
این در حالیست که بسیاری از خانوادهها در تأمین هزینه اجاره خانه و خوراک معمولی و روزانه خود دچار مشکل هستند و از سوی دیگر بخش زیادی از کارگران ایران ماهها حقوق دریافت نکردهاند و در نتیجه برای تأمین هزینههای ضروری و روزمره زیر بار قرض هستند. در این میان جمعیت بیکاران و بیدرآمد مانند کسانی که به دلیل بحران اقتصادی در واحدهای تولیدی و صنعتی اخراج شدهاند نیز شامل هزاران خانواده ایرانی میشوند. اینها کسانی هستند که پهن کردن یک سفره مختصر شب یلدا نیز از توانشان خارج است.