ناامن کردن آسمان ایران با شلیک موشک به هواپیمای مسافربری بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ اوکراین موجب خسارت صدها میلیارد تومانی به ایرلاینها و همچنین آژانسهای مسافرتی شده است.
ماجراجوییها و سیاستهای جمهوری اسلامی همیشه خسارتهای زیادی به بخشها و فعالیتهای مختلف اقتصادی کشور وارد کرده است. اکنون پرتاب موشک به هواپیمای مسافربری اوکراینی از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موجب شد بسیاری از ایرلاینها اروپایی پروازهای خود به مقصد ایران را تا اطلاع بعدی لغو کنند و آژانسهای مسافرتی نیز مجبور به کنسل کردن پروازهای خود شدند.
علی شریعتی عضو اتاق بازرگانی درباره لغو پروازها گفته است: «۷۰ درصد تورهای خارجی ورود به ایران را لغو کردهاند که به تبع آن درآمد هتلینگ و توریسم را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد.»
علی شریعتی افزوده است: «اولین تاثیر آن برداشته شدن ترافیک و ترانزیت هوایی از آسمان ایران است که به معنای حذف یک درآمد اقتصادی است، لغو هماهنگ چند ایرلاین مهم که مسافران را از ایران انتقال میدادند، در دو جنبه اهمیت دارد، یکی سهولت دسترسی مسافران ایرانی مخصوصا از ایرلاینهای اتریشی و لوفتهانزا است که فعلا از دست رفته است، موضوع دیگر حوزه گردشگری است که دچار مشکل شده است.»
این عضو اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه ایران طی ماههای گذشته در کشتیرانی، تردد کامیونها، حضور در سامانههای خارجی و بنادر دچار مشکل تحریم بوده است گفته که اکنون اگر آسمان ایران هم تحریم شوند مشکلات چندجانبه شده و سرمایهگذاری، قرارهای تجاری، مراودات و امکان ورود به یک کشور دیگر دچار چالش میشود.
آژانس امنیت هوایی اتحادیه اروپا به شرکتهای هوایی اروپایی گفته است تا اطلاع ثانوی پروازهای خود بر آسمان ایران را لغو کنند. این آژانس پیشتر نیز در اطلاعیهای به این خطوط هواپیمایی اعلام کرده بود که در ارتفاع زیر ۲۵ هزار پایی در آسمان این کشور پرواز نکنند. پس از هشدار جدید آژانس امنیت هوانوردی اروپا بسیاری از پروازهای شرکتهای هواپیمایی اروپایی از مبدأ یا به مقصد تهران لغو شده است.
آژانس حمل و نقل سوئد نیز در تصمیمی اعلام کرد که تمامی پروازهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) از ایران به سوئد تا اطلاع ثانوی لغو کرده است. این در حالیست که هواپیمای جمهوری اسلامی (هما) پروازهای نوروزی خود به مقصد دو شهر استکهلم و گوتنبرگ را از حالا فروخته بود و با لغو پروازها خسارت هنگفتی به این خط هوایی وارد شده است. همچنین شرکتهای مسافرتی طی روزهای گذشته از خسارت بالایی که کنسل شدن تورها به دلیل لغو پروازهای برخی ایرلاینهای خارجی خبر دادهاند.
از سوی دیگر عدم پرواز بسیاری از ایرلاینهای خارجی بر فراز آسمان ایران نیز خسارتی صدها میلیون دلاری در بر داشته است. تعرفههای عبور از فضای آسمان کشورها در سطح بینالمللی طبق سند ۷۱۰۰ ایکائو تعیین و بر اساس این سند تعرفههای فرودگاهی و خدمات ناوبری برای هر کشوری تعیین و به ایرلاینها اعلام میشود. در ایران بر اساس آیین نامه اجرایی ماده ۶۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، فرمولی برای تعرفه عبور هواپیماها از آسمان ایران تعریف شده است.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، در شرایطی که به اذعان ایرلاینهای خارجی کریدور هوایی ایران نزدیکترین و بهصرفهترین مسیر برای عبور هواپیماها در منطقه محسوب میشود اما در شرایط فعلی بسیاری از ایرلاینها مسیر تردد خود را تغییر داده و از آسمان کشورهایی مانند عراق، افغانستان، پاکستان و عربستان عبور میکنند. آنهم در حالی که طبق سند ۷۱۰۰، نرخ عبور هواپیما از آسمان عراق و افغانستان ثابت و به ترتیب ۳۷۵ دلار و ۴۰۰ دلار است. یعنی اگر هواپیمایی بخواهد حتی مسیر کوتاهی را از آسمان این کشورها طی کند بجای رقمی که در آسمان ایران ۱۰۰ دلار است باید برای آسمان عراق و افغانستان نزدیک به ۴۰۰ دلار بپردازد.
به گفتهی سیاوش امیرمکری مدیرعامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران، میزان درآمد سالانه از محل پروازهای عبوری حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان در سال بوده است. نرخ هر پرواز عبوری بر اساس حداکثر وزن هواپیما در زمان تیک آف (برخاستن) یعنی هر تن آن ضرب در چهار هزارم دلار و ضرب در مسافت طی شده (کیلومتر) تعیین میشود که بر اساس این فرمول قیمت کوتاهترین مسیر عبور هواپیما از ایران ۱۰۰ دلار است.
حال اگر هر یک از این هواپیماها برای انجام سرویسهای فنی در ایران فرود بیایند در هزینههای عبوری آنها ۵۰ درصد تخفیف داده میشود. همچنین هواپیماهای با وزن بیش از ۱۵۰ تن شامل تخفیف ۳۰ درصدی میشوند.
بر اساس گفتهی امیرمکری، متوسط درآمد هر پرواز از آسمان ایران کمتر از ۸۰۰ دلار نیست و روزانه حدود ۹۵۰ الی ۱۰۰۰ پرواز در روزهای عادی از فضای آسمان ایران عبور میکند. حداقل درآمد کشورمان از پروازهای عبوری در سال چیزی حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار است که معادل آن با نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۴ هزار میلیارد تومان است. حال این درآمد برای یک شرکت زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی در شرایط کاهش منابع دولت با به حداقل رسیدن درآمدهای نفتی رقم قابل توجهی محسوب میشود.