پس از تصویب قطعنامه توبیخی در شورای حکام علیه جمهوری اسلامی دور جدیدی از جدال مقامات رژیم ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورهای غربی آغاز شده است.
جکی ولکات سفیر آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید «ایالات متحده از این قطعنامه حمایت می‌کند و اکنون توپ در زمین ایران است».
برایان هوک نماینده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در امور ایران می‌گوید «اگر جمهوری اسلامی چیزی برای مخفی کردن ندارد، باید به بازرسان آژانس اجازه بازرسی بدهد».
هوک گفته است طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی ایران هنوز حاضر نشده به پرسش‌ها در مورد فعالیت‌های قبلی پاسخ بدهد. وی افزود: «ایران یک سال است که به سوال‌های آژانس پاسخ نداده و به بازرسان اجازه بازدید نمی‌دهد. اگر جمهوری اسلامی ایران چیزی را پنهان نمی‌کند، باید اجازه بازرسی بدهد».
کشف آثار اورانیوم دست‌کم در دو سایت مشکوک اعلام نشده و افزایش غلظت و ذخایر اورانیوم که ناقض برجام است و همینطور گزارش‌های نهادهای امنیتی غربی از تلاش تهران برای دستیابی به بمب اتم مواردی هستند که اکنون رافائل گروسی مدیرکل آژانس روی آنها تمرکز کرده است.
محمدجواد ظریف در واکنش به تصویب قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام در توییتی می‌نویسد «سه کشور اروپایی باید از نجات چهره خودشان در افکار عمومی دست بردارند و شجاعت به خرج داده و علنی آنچه را که بطور خصوصی می‌گویند اذعان کنند: ناتوانی از حتی انجام وظایف خود در برجام به دلیل ناتوانی مطلق در مقابل زورگویی ایالات متحده. پشت این نقاب، سه کشور اروپایی ابزار دست ترامپ و نتانیاهو هستند و اصلا در مقامی نیستند که بخواهند به ایران توصیه‌ای بکنند».
E3 must stop public face-saving & muster the courage to state publicly what they admit privately: their failure to fulfill even own JCPOA duties due to total impotence in resisting US bullying
Behind facade, E3 are accessories to Trump & Netanyahu—& in no position to counsel Iran pic.twitter.com/sdoOBJECeS— Javad Zarif (@JZarif) June 19, 2020
گرچه روسیه و چین به قطعنامه شورای حکام علیه جمهوری اسلامی رای منفی دادند اما میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی تاکید کرد «ایران مطابق با پروتکل الحاقی که به صورت داوطلبانه در قلمرو آن اجرا می‌شود باید خواسته آژانس را بدون کوچکترین وقفه‌ای برآورده کند».
وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان جمعه ۱۹ ژوئن پس از مذاکرات سه‌جانبه در برلین با اعلام حمایت مجدد از برجام و با تاکید بر لزوم اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ اعلام کردند «قاطعانه معتقدیم که هرگونه تلاش یکجانبه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل پیامدهای معکوس جدی در شورای امنیت سازمان ملل خواهد داشت. ما از چنین تصمیمی که در تناقض با تلاش‌های کنونی ما برای حفظ برجام است، حمایت نمی‌کنیم».
آنها در بخشی از این بیانیه تاکید کرد «ما معتقدیم رفع تحریم تسلیحاتی ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ در ماه اکتبر، می‌تواند تاثیرات بزرگی بر امنیت و ثبات منطقه‌ای داشته باشد».
گرچه اروپایی‌ها همچنان از برجام دفاع می‌کنند اما تاکید آنها بر لزوم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی همسو با آمریکاست. رژیم ایران بارها تاکید کرده اگر تحریم‌های تسلیحاتی تمدید شود گزینه خروج از برجام و NPT را بررسی خواهد کرد.
به گزارش یورونیوز، وزرای خارجه آلمان، بریتانیا و فرانسه با اشاره به برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران در ادامه این بیانیه اظهار داشتند: «ما بر این باوریم باید به نگرانی‌های مشترک در خصوص برنامه موشک‌های بالستیک و همچنین فعالیت‌های بی‌ثبات کننده منطقه‌ای ایران پرداخته شود. اما در عین حال معتقدیم راهبرد فشار حداکثری نمی‌تواند به این هدف کمک کند. ما ترجیح می‌دهیم با پیگیری دیپلماسی و مذاکره، ایران را مورد بازخواست قرار دهیم و موضوعات مورد نگرانی را پیگیری کنیم».
این سه کشور به روشنی تاکید کردند «ما خواستار آن هستیم که تحریم‌های اتحادیه اروپا در حوزه صادرات تسلیحات متعارف و تکنولوژی موشکی به ایران، تا سال ۲۰۲۳، تمدید شود».
حمله مخالفان داخلی برجام به دولت روحانی
قطعنامه شورای حکام باعث شد جریان حامی علی خامنه‌ای بار دیگر علیه دولت حسن روحانی موضع‌گیری کند و برجام را زیر سوال ببرد. روزنامه کیهان تهران شنبه ۳۱ خرداد این قطعنامه را «تازه‌ترین گلابی برجام!» خواند.
روحانی در آبان ۹۵ در سفر به اراک گفته بود «درب باغ [برجام] به روی مردم باز شده است ولی عده‌ای به درب باغ آمده و می‌گویند، سیب و گلابی کجاست که می‌خواهیم میل کنیم؟ امروز این باغ که نهال‌های آن تازه غرس شده آماده باروری است، اما برای به ثمر نشستن صبر لازم است».
حالا کیهان تهران با کنایه به «سیب و گلابی» روحانی، نوشته در چنین شرایطی اعلام توقف همه تعهدات فراتر از NPT و تاکید بر اینکه ایران پس از این، «رژیم ویژه بازرسی» به عنوان استثنا بر NPT را نخواهد پذیرفت، کمترین واکنش برای احیای بازدارندگی و بازگشت توازن به مواجهه با غرب است.
مسئله مهمی که ولایتمداران آن را مطرح نمی‌کنند، نقش علی خامنه‌ای در امضای برجام است. حسن روحانی و محمدجواد ظریف امکان نداشت بدون اجازه‌ی خامنه‌ای مذاکرات اتمی را که پیش از روی کار آوردن دولت روحانی شروع شده بود، پیش ببرند و برجام را امضا کنند! اما طرفداران خامنه‌ای برای حفظ آبروی او همه کاسه و کوزه‌ها را سر دولت می‌شکنند و روحانی را مقصر صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام معرفی می‌کنند. در صورتی که نظام در مذاکرات اتمی سال ۲۰۱۵ که به «نرمش قهرمانانه» منتهی شد راهی جز توافق نداشت وگرنه به قول اکبر هاشمی رفسنجانی «فاتحه همه چیز خوانده می‌شد» و به قول علی‌اکبر ولایتی هم «جنگ می‌شد».
اما حسین شریعتمداری در سرمقاله خود در کیهان تهران می‌نویسد «اکنون دیگر موضوع خروج ایران از برجام نه فقط مطرح نیست بلکه مضحک و کودکانه است! زیرا اساساً برجامی وجود خارجی ندارد که ایران از آن خارج شود و یا در آن باقی بماند!… نیاز کنونی و حیاتی امروز کشور خروج از NPT است. اقدامی که اگرچه خیلی دیر شده ولی از آنجا که برجام فاجعه و خسارت محض است، جلوی این ضرر بزرگ از هر جا که گرفته شود به نفع کشور است».
یادآوری می‌شود که یکی از مخالفان سرسخت خروج جمهوری اسلامی از NPT روس‌ها هستند. آنها در این مورد بارها به تهران هشدار داده‌اند. از طرفی اروپایی‌ها نیز بی‌گدار به آب نمی‌زنند. وال استریت ژورنال اخیراً در گزارشی نوشت «دیپلمات‌های اروپایی در مجموع تهدیدهای ناشی از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران را کم‌اهمیت می‌دانند و معتقدند مشکلات اقتصادی شدید ایران مانع از آن خواهد شد که این کشور بتواند تسلیحات زیادی خریداری کند».
