طرح عرضه نفت در بورس انرژی که حسن روحانی آن را «گشایش اقتصادی» و «عامل باز شدن دست دولت» خوانده بود، روز دوشنبه ۲۰ امرداد ۹۹ در شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا تصویب شد.
حسن روحانی صبح روز سهشنبه ۲۱ امرداد ۱۳۹۹ از تصویب این طرح خبر داد و مدعی شد: «طرح فروش داخلی نفت و عرضه آن در بورس انرژی از جمله طرحهای مبتنی بر اقتصاد مردممحور و اقدامی موثر در راستای سامان دادن به بازار سرمایه و بورس و گام مهمی برای مقابله با تحریم نفتی دشمنان است!»
بر اساس این طرح قرار است ۲۲۰ میلیون بشکه در فاصله یکساله پیشفروش شود. به عبارت دیگر روزانه حدود ۶۰۰ هزار بشکه نفت از طریق بورس مورد معامله قرار میگیرد. اگر تمام این پیشبینیها به اجرا برسد، دولت میتواند از این طریق ۱۹۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی کرده و بخشی از کسری بودجه خود را جبران کند.
این روند نشان میدهد «گشایش اقتصادی» که روحانی و دولتمردانش از هفته گذشته آن را تبلیغ میکردند به نفع خزانه خالی حکومت است و نه مردمی که زیر سنگینترین فشارهای اقتصادی با جیب و سفرههای خالی رنج میکشند.
در شرایطی که روحانی گفته در انتظار تأیید نهایی این طرح [توسط رهبر جمهوری اسلامی] است تا دولت روند اجرایی شدن آن را پیش گیرد اما انتقادهای زیادی به این طرح صورت میگیرد.
فریدون عباسی رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از دولت، گفته که «دولت روحانی میخواهد دولت بعدی را هم مقروض و بدهکار کند. با اجرای طرح پیشفروش نفت، دولت بعدی عملا نمیتواند تصمیمی برای حل مشکلات کشور بگیرد.»
فریدون عباسی افزوده که «تأکید دارم تصمیمات مهم دستگاههای اجرایی باید از مسیر مجلس گذر کند و تنها موارد اضطراری و مواردی که مجلس نمیتواند تصمیم بگیرد در «هماهنگی اقتصادی سران قوا» مطرح شود؛ درواقع مجلس باید بتواند نقش قانونی و نظارتی خود را ایفا کند لذا بهتر است قوه مجریه مسائلی که نیاز به قانون دارد را در مجلس و در زمان مکفی مطرح کند چرا که نمیتوان هر موضوعی را اضطراری کرده و فقط در شورا مطرح کرد.»
نماینده کازرون نیز در مجلس شورای اسلامی گفته که «با توجه به حجم اوراق دولتی منتشر شده در میان پیمانکاران به منظور تکمیل پروژههای عمرانی، دولت یازدهم دولت بعدی را به اندازه کافی بدهکار کرده است حال چرا دست به روی نفت گذاشتهاند؟ و چرا رقم بزرگی را برای فروش انتخاب کردند؟»
مالک شریعتی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه «دولت باید لایحه پیشفروش نفت را به مجلس ارائه کند نه اینکه دولت به تنهایی در اینباره تصمیم گیری نماید» گفته است: «دولت موضوع پیشفروش نفت برای جبران کسری بودجه را دنبال میکند. باید این موضوع در قالب لایحه به مجلس ارائه شود. این قابل توجیه نیست که حق رأی نمایندگان به رأس مجلس و رئیس کمیسیون اقتصادی واگذار شود چون این مغایر اصل ۸۵ قانون اساسی است. موضوعی که محرمانه و اضطراری هم نبوده و مجلس میتواند درباره آن کار کارشناسی صورت دهد.»
روز گذشته نیز احمد توکلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی با انتشار دو رشته توئیت از این طرح انتقاد کرد.
https://kayhan.london/1399/05/21/%d8%b3%d9%88%d8%b1%d9%be%d8%b1%d8%a7%db%8c%d8%b2-%d8%b1%d9%88%d8%ad%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d9%86%d8%b8%d8%a7%d9%85-%d8%a8%d9%88%d8%af-%d9%86%d9%87-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%da%a9
این سخنان و ادعاهای نمایندگان بر «نقش» مجلس و خودشان در حالیست که قبلا اعلام شده بود «گشایش اقتصادی» که روحانی و برخی مقامات دیگر مژدهاش را داده بودند، با «موافقت مقام معظم رهبری» است! همان روشی که درباره افزایش قیمت بنزین در آبانماه ۹۸ هم در پیش گرفته شد: رهبر جمهوری اسلامی و سران قوایش!
از سوی دیگر،محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته که «تلاش خواهیم کرد تعهدات دولت فعلی را به آینده موکول نکنیم و فروش نفت به صورت قطعی انجام شود و مبنای تسویه ریالی در سررسید که تعهد برای دولت آینده داشته باشد منتفی است.»
در همین حال محمود واعظی رئیس دفتر حسن روحانی نیز به خبرنگاران گفته که «سود مردم از خرید نفت در طرح گشایش اقتصادی کمتر از سود بانکی نیست و مردم بسته به توان مالی خود میتوانند از یک تا چند هزار بشکه نفت بخرند!»
این انتقادات در حالی مطرح شده که حسن روحانی یک روز پس از اعلام تصویب این طرح و در جلسه روز چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۹ هیئت دولت به منتقدان تاخت و گفت «یک کاری که هفتهها و ماهها دولت زحمت کشیده و دو قوه دیگر [مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه] هم زحمت کشیدهاند، یکسری افراد پیدا شدهاند که نمیدانم مبانیشان برای اینکه مردم را دلسرد کنند چیست و به مردم میگوید دولت طرحی دارد که این طرح ممکن است در دولت آینده یک زحمتی برای پرداخت درست کند و بنابراین دولت میخواهد خودش را از فشار [کسری بودجه] خلاص کند و آن را به دولت بعد منتقل کند. یک حرف کاملا دروغ و بیاساس!»
روحانی همچنین گفته است: «شرایط سختی داریم و دشمنان فکر میکردند ظرف چند ماه قدرت تابآوری نخواهیم داشت، در حالی که امروز دو سال و نیم است که ملت و دولت در کنار هم در برابر این فشار و تهدید و فضای تحریم اقتصادی تروریستی علیه ملت ایران، پابرجا ایستادند و راه خود را ادامه میدهند. البته میدان جنگ مشکلات، زخمی شدن، شهادت هم دارد. میدان جنگ ویژگیهای خود را دارد.»
روحانی افزوده که «دولت همه توان خود را امروز به کار گرفت تا نقدینگی را کنترل و با تحریم نفتی شدیدا مقابله کند و بتواند فروش نفت را با چارچوبی که در حال نهایی کردن است به فروش برساند. دولت میخواهد در بخش بودجهای بین منابع و مخارج تعادل برقرار کرده و سرمایه مطمئن برای مردمی که به آینده نگاه میکنند، ایجاد کند. سرمایه مطمئنی در اختیار آنها باشد؛ حداقلی را دولت تضمین کند و حداکثری هم هست که مردم میتوانند بر مبنای آن برنامهریزی خود را تنظیم کنند و جان تازهای هم به بورس بدهد.»
حسن روحانی به انتقاد کسانی که طرح دولت را بدهکار کردن دولت آینده خوانده بودند اشاره کرده و گفت: «ما همه خادم مردم هستیم. این دولت منتخب مردم است. دولت بعدی هم منتخب مردم است. ما باید کشور را در شدیدترین شرایط تحریم اداره کنیم و با کسی شوخی نداریم. کسی که به طرح دولت ایراد میگیرد، لطفاً بگوید که راه حل چیست. با فحاشی و با ردیف کردن جملات درشت مشکلی از کشور حل نمیشود.»
او انتقاد مطرح شده را با کلنگزنی پروژهها مقایسه کرد؛ افتتاحهایی که اتفاقا غالبا یا آغاز به اجرا نمیشوند و یا ناتمام میمانند: «ما هر هفته افتتاحهایی انجام میدهیم. این چه حرفی است که این افتتاحها به نفع دولت بعدی میشود؟ این واقعا حرف کودکانهای است. خب حتما به نفع دولت بعدی میشود و باید به نفع دولت بعدی شود. مگر دولت بعدی دولت خارجی است. دولت بعدی هم از آن این ملت است و ملت آن را انتخاب میکند؛ این دولت و آن دولت چه فرقی میکند.»
روحانی همچنین به عرضه صندوق قابل معامله «دارا دوم» اشاره کرده که طی روزهای گذشته به لیل تناقضگوییهای سازمان برنامه و بودجه، صداوسیما، وزارت اقتصاد و وزارت نفت به بحرانی بزرگ در بازار بورس کشور تبدیل شده؛ وی گفته است: «همین ETF که سهامش در اوایل شهریورماه، با تخفیف فروخته میشود برای این است که مردم بدانند، بازار سکه و دلار جای سرمایهگذاری نیست، اما بورس جای سرمایهگذاری است. خرید نفت جای سرمایهگذاری است. ما میخواهیم مردم را از یک طریق مطمئن، نه طریقی که امروز برای آنها فایده داشته باشد و فردا ضرر کنند، هدایت و کمک کنیم.»
https://kayhan.london/1399/05/21/%d8%b1%db%8c%d8%b2%d8%b4-%d8%b4%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%86%d9%85%d8%a7%d8%af%d9%87%d8%a7%d8%9b-%d8%a2%d8%ae%d8%b1%db%8c%d9%86-%d9%85%db%8c%d8%ae-%d8%af%d9%88%d9%84%d8%aa-%d8%a8%d8%b1-%d8%aa%d8%a7
روحانی افزوده که «مردم میتوانند در بازار بورس خریدهایی کنند که برای آینده و دارایی آنها اطمینان بیشتری ایجاد کند. همه این سهام تازهای که وارد بازار بورس میشود و تحول ایجاد میکند، به نفع همه مردم است.»
او افزوده است: «همه اقداماتی که انجام میدهیم، به معنای آن است که دولت جمهوری اسلامی ایران بهرغم فشارهای آمریکا در بخش اقتصادی، شکست نخواهد خورد. البته مشکلات برای مردم هست و ما تلاش میکنیم این مشکلات را روز به روز کمتر کنیم. همین طرحهای اخیری که نهایی میکنیم، انشاءالله اجرایی شود، این هم کمک به مردم است.»