«صادرات» علت گرانی میوه نیست

طی روزهای گذشته انواع میوه با موجی از گرانی روبرو شده است. اگر چه پیشتر موز در صدر کالاهای دچار افزایش قیمت قرار داشت اما مسئولان نمی‌توانند حتی علت گرانی را نیز بطور مشخص توضیح بدهند!

بعد از گوشت، مرغ، لبنیات، روغن و… حالا نوبت به گرانی میوه رسیده است تا وجودش آرام آرام در سبد مصرفی خانواده‌های ایرانی، آنهم در آستانه‌ی نوروز، کم‌رنگ و کمرنگ‌تر و چه بسا اصلا محو شود.

برخی حذف ارز ۴۲۰۰ و گرانی نهاده‌های کشاورزی را دلیل افزایش قیمت میوه اعلام می‌کنند؛ برخی دلال‌ها را یکی از اصلی‌ترین دلایل گرانی می‌دانند؛ عده‌ای انبار کردن میوه توسط وزارت صمت را عامل گرانی‌های اخیر دانسته‌اند؛ افرادی هم صادرات را دلیل کاهش میوه و گرانی آن در بازار می‌دانند و گروهی هم نبود نظارت را یکی از دلایل گرانی میوه معرفی کرده‌اند.

بر اساس گزارش‌ها هر کیلوگرم موز حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان، نارنگی بندری ۶۵ هزار تومان، سیب ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان، نارنگی ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان، پرتقال جنوب ۳۰ تا ۳۸ هزار تومان، کیوی ۱۸ تا ۲۴ هزار تومان، لیمو شیرین ۲۰ تا ۲۴ هزار تومان و پرتقال تامسون ۱۶ تا ۲۰ به فروش می‌رسد. این قیمت‌ها بطور میانگین گزارش شده است و قیمت‌ها در محله‌ها و فروشگاه‌های مختلف به ارقامی بیشتر نیز می‌رسد.

مسئولان حکومتی همیشه «دلالان» را از جمله دلایل اصلی گرانی میوه می‌دانند و معتقدند چرخه معیوب توزیع میوه باعث شده بجای کشاورز که بیشترین زحمت را برای تولید میوه می‌کشد، دلالان سود بیشتری ببرند. البته تعداد بالای واسطه بین کشاورز و مصرف‌کننده قطعا یکی از علت‌های افزایش قیمت میوه است.

جایگاه‌داران میادین میوه و تره‌بار درباره واسطه‌گری در بازار میوه می‌گویند: «انباردار‌ها میوه را از کشاورز می‌خرند و در سردخانه‌ها نگهداری می‌کنند، سپس میوه‌ها به بنکداران میوه فرخته می‌شود و بنکداران میوه را به جایگاه‌داران در میادین میوه و تره‌بار می‌فروشند و بعد از آن خرده‌فروشان میوه را از جایگاه‌داران خریداری می‌کنند تا به دست خریدار برسانند.»

این در حالیست که قیمت میوه در میادین میوه و تره‌بار تا فروشگاه‌ها نیز تا صد درصد افزایش قیمت را به دنبال دارد و در این بخش نیز توضیحی از سوی مقامات مسئول ارائه نمی‌شود.

در همین رابطه خبرگزاری دانشجو در گزارشی درباره افزایش قیمت میوه نوشته که «قیمت میوه از میدان مرکزی تره‌بار در اتوبان آزادگان که محل عمده فروشی است دو کیلومتر فاصله می‌گیرد و در محله‌های خانی آباد با ۱۰۰ درصد افزایش قیمت به فروش می‌رود. مغازه‌های شمال شهر که جای خود دارد و تو بخوان حدیث مفصل از این مجمل. آیا دولت می‌تواند این آشفتگی که عامل اصلی افزایش قیمت میوه شده را کنترل کند؟»

«اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی» مسئول ساماندهی این صنف است و باید نظارت کند که میزان قیمتی که روی میوه‌ها می‌کشند از نرخ خریدشان بیش از ۳۵ درصد نباشد اما معمولاً چنین نیست. هر کسی هر قیمتی که دلش می‌خواهد می‌فروشد و مسئول این بخش در برابر خبرنگاران پاسخگو نیست.

بر اساس گزارش خبرگزاری دانشجو، همه مغازه‌ها میوه را از یک مکان معلوم به نام میدان مرکزی میوه و تره‌بار می‌خرند اما قیمت‌ها از جنوب تا شمال شهر چند برابر است. میوه‌فروش‌ها بر اساس اجاره مغازه‌ای که می‌پردازند نرخ میوه‌هایشان را تعیین می‌کنند و مسئولانی که گمارده شده‌اند تا سر و سامانی به این وضعیت بدهند کاری از دستشان بر نمی‌آید.

در شرایطی که گرانی میوه سبب شده مردم میوه را به صورت دانه‌ای خریداری و بسیاری از اقشار فرودست و تنگدست میوه را بطور کلی از سبد خرید خود حذف کرده‌اند، مسئولان حتی از بیان «علت گرانی میوه» نیز ناتوان هستند و هر یک نظری متفاوت دارند.

برای نمونه حشمت‌الله عسگری معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران علت گرانی میوه را در صادرات آن ارزیابی کرده و گفته است: «در خصوص میوه نگرانی‌هایی داریم، چون اشکالی که وجود دارد همچنان صادرات میوه هنوز محدود نشده و الان قیمت برخی میوه‌ها به ویژه پرتقال در حال بالا رفتن است و به رغم این که چندبار هم تذکر داده ایم، عزیزان در تنظیم بازار کشور و وزارت جهاد، صادرات را هنوز محدود نکرده‎‌اند؛ یا باید صادرات محدود شود یا برای صادرات تعرفه و عوارض وضع کنند.»

این در حالیست که رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفته که صادرات نقشی در گرانی میوه‌ها ندارد و افزوده است: «وقتی میوه گران باشد مقرون به صرفه نیست که صادرات انجام شود. از طرفی تنها برخی از میوه‌ها از جمله پرتقال، سیب و کیوی صادر می‌شود و گلابی که اخیرا گفته می‌شود قیمت آن بالا رفته حتی یک کیلو هم صادرات ندارد.»

رضا نورانی توضیح داده که «در دی و بهمن مقداری صادرات پرتقال داشتیم ولی به دلیل اینکه پرتقال مصری قیمت پایین‌تری دارد، شیرین‌تر از پرتقال‌های ما است و سایزبندی استانداردی دارد و بازار کشورهای هدف را تأمین می‌کند و از طرفی مسیر صادراتی برای آنها باز است. در صورتی که ما با مشکلات تحریم مواجهیم و هزینه‌های حمل و نقل نیز بسیار بالا است و همین امر باعث شده صادرات مویرگی انجام شود.»

او درباره گرانی سیب نیز گفته که «سیب به اندازه کافی در سردخانه موجود است و مازاد مصرف، سیب تولید می‌شود و هیچ نگرانی‌ای برای تأمین سیب شب عید نداریم. همچنین کیوی نیز در بازار کم نیست که صادرات را علت گرانی بدانیم.»

بازار میوه در حالی از تعادل قیمت خارج شده و مسئولان نمی‌توانند حتا علت اصلی گرانی همه محصولات در این بازار را توضیح دهند که میانگین تفاوت قیمت میوه از باغ تا خرده‌فروشی تا ۲۰۰ درصد و نبود نظارت کافی در این چرخه نشان می‌دهد، علت اصلی گرانی میوه نداشتن توان مدیریت اقتصادی در بازار میوه است که بخش عمده محصولات آن تولید داخل هستند.