یک کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است در مقابل فقر گسترده در میان مردم که سبب از میان رفتن دارایی و اندوخته‌های مردم شده، یک جمعیت انگشت‌شمار در ساختار ناکارآمد اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ثروت‌های بادآورده و هنگفتی را به جیب زده‌اند.
هفته گذشته نشریه‌ی «فوربس» از رشد انفجاری تعداد ابَرمیلیونرهای ایرانی در سایه‌ی تحریم‌ها و وضعیت اقتصادی در جمهوری اسلامی خبر داده بود.
در این گزارش آمده است: «اکنون در ایران، حدود ۲۵۰ هزار نفر با ثروت بالاتر از یک میلیون دلار زندگی می‌کنند و به این ترتیب، ایران چهاردهمین کشور جهان از نظر تعداد میلیونرها است و در خاورمیانه هم جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است».
این گزارش نشان می‌دهد که همزمان با دورانی که ۶۰ درصد از مردم به زیر خط فقر رانده شده‌اند تعدادی در ایران از راه‌هایی که از قرار معلوم فقط به روی آنها باز است میلیونر شده‌اند!
در همین رابطه احسان سلطانی کارشناس مسائل اقتصادی روز یکشنبه ۱۳ تیر ۱۴۰۰ در گفتگو با خبرگزاری ایلنا گفته که «اول این سوال پیش می‌آید که آیا افزایش میلیاردرهای ایرانی به معنای خلق ثروت در ایران است؟ پاسخ من به این سوال کاملا منفی است؛ این اتفاق به هیچ وجه نیفتاده است. ببینید در این سه چهار سال گذشته سرانه‌ی تولید ناخالص ما منفی بوده و رشد نکرده بنابراین با اطمینان می‌توان گفت که در این کشور ثروت خلق نشده، اقتصاد رشد نکرده و درآمد ملی بالا نرفته است.»
این تحلیلگر اقتصادی همچنین پرسیده «چگونه می‌شود در شرایطی که در کشور هیچ اتفاق مثبتی از نظر اقتصادی در مجموع رخ نداده و ثروت ملی، درآمد مردم و تشکیل سرمایه همه منفی بوده، چنین اتفاقی افتاده باشد؟ پاسخ این است که این افزایش ثروت در واقع بیش از هر چیزی به شوک‌های ارزی برمی‌گردد که دولت از سال ۹۷ شروع کرد و در مرحله‌ی بعد در سال ۹۹ ادامه داد. در واقع همین دو شوک ارزی شوکی بزرگی را به اقتصاد ما وارد کرد بطوری که قیمت ارز نزدیک به هشت برابر افزایش پیدا کرد و در حال حاضر نیز بیش از شش برابر آن باقی مانده است.»
احسان سلطانی با بیان این پرسش که شوک ارزی چه چیزی را رقم زده است، گفته که «این شوک درواقع باعث شده حقوق‌بگیران و طبقات پایین به شدت سرکوب شوند و قدرت خرید خود را از دست بدهند و درواقع با مالیات تورمی غارت شوند.»
به گفته این اقتصاددان «شوک قیمت ارز به دنبال خود شوک قیمت‌ها را به دنبال داشت و بر دارایی‌ها اثر گذاشت؛ به اینصورت که قیمت دارایی‌ها بالا رفت مثلا در جریان شوک ارزی برآوردهای رسمی نشان می‌دهد که قیمت مسکن حدود ۷ برابر بالا رفت- البته برآورد ما افزایش بیش از ۷ درصدی را نشان می‌دهد- همچنین قیمت سهام شرکت‌ها تقریبا بیش از ده برابر افزایش یافت.»
این کارشناس همچنین افزوده که «خب، همان‌هایی که صاحبان املاک و زمین و سهام و غیره بودند از این وضعیت سود بردند. البته درست است که بخشی از اینها مربوط به افراد و نهادهای خُرد است اما بخش عمده‌ی آن مربوط به افرادی است که دارای دارایی و ثروت هستند. حالا در این وضعیت ارزش این دارایی و ثروتی که اینگونه به وجود آمده، کاغذی است و ثروتشان حباب‌ده است.»
احسان سلطانی تأکید کرده که «در مقابل فقر گسترده در میان مردم که سبب از میان رفتن دارایی و اندوخته‌های مردم شده، یک جمعیت انگشت‌شمار در ساختار ناکارآمد اقتصادی ایران ثروت‌های بادآورده و هنگفتی را به جیب زده‌اند.»
پیشتر حسین راغفر اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز درباره گزارش نشریه «فوربس» پیرامون میلیونرهای ایرانی گفته بود: «دلیل این موضوع کاملا روشن است، الیگارشی داخل کشور، یعنی گروه قلیلی که در قدرت نشسته‌اند و سیاست‌ها را به نفع منافع خود تنظیم می‌کنند، عامل اصلی این موضوع هستند. این افراد از مریخ نیامده‌اند، آنها داخل قدرت بوده و یا به نوعی به قدرت متصل هستند.»
حسین راغفر با اشاره به قیام احتمالی مردم علیه جمهوری اسلامی گفته است: «با ادامه این روند چنین جامعه‌ای چشم‌انداز روشنی نخواهد داشت و در کوتاه‌مدت با بی‌ثباتی، ناآرامی، اعتراض و اعتصاب مواجه خواهد شد. بنابراین هر اقدامی برای حل مشکلات اقتصادی و کاهش نابرابری‌ها وابسته به اقدام قاطع در برخورد با مفسدین دانه‌درشت‌ها است چون بدون این برخورد امکان اصلاحات اقتصادی منتفی است.»
مجله فوربس در گزارشی که هفته گذشته منتشر شده اعلام کرده که «سود بازار سرمایه در فاصله ماه‌های مارس تا ژوئیه ۲۰۲۰ تقریبا ۶۲۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته» و این موضوع در افزایش تعداد ثروتمندان در جهان موثر بوده است. در ادامه این گزارش آمده که «این در حالیست که در همین بازه زمانی شاخص بورس نیویورک نزدیک به ۱۶ درصد بازدهی داشته است. ثروتمندان با استفاده از رانت اطلاعاتی که دارند بیشترین سود را از افزایش ناگهانی قیمت‌ها در بورس تهران کسب می‌کنند.»
در بخش دیگری از گزارش «فوریس» آمده «به دلیل رشد ناگهانی بورس تهران در سال گذشته، اکنون با ۲۵۰ هزار نفر در ایران مواجه هستیم که ثروت بالای یک میلیون دلار دارند. دولت هم به رشد این ثروتمندان کمک می‌کند. دولت پیش از این یک درصد از ذخایر صندوق توسعه ملی را به بورس تهران تزریق کرد. در مرحله بعد هم نزدیک به ۵۹۵ میلیون دلار به بازار سرمایه تزریق شده است. این تزریق در ثروتمند شدن بیشتر این افراد موثر است.»
فوربس دومین بازار برای ثروتمند شدن افراد را در ایران استخراج بیت‌کوین می‌داند. مجله فوربس دراین رابطه می‌نویسد: «داده‌های شرکت Capgemini اضافه می‌کند که استخراج بیت‌کوین به دلیل استفاده غیر‌قانونی از برق باعث ایجاد این ثروت شده است. یکی از استخراج کنندگان بیت‌کوین گفت این کار دیوانه‌وار سودآور است. او با اینکه وکیل است می‌گوید درآمد استخراج بیت‌کوین بسیار بیشتر از وکالت است.» وی در ادامه می‌گوید: «این کار به راحتی میلیون‌ها دلار درآمد دارد.»
فوربس در ادامه به فساد و رانت حاکم بر اقتصاد کشور اشاره کرده می‌کند. این مجله تأکید دارد که این میلیاردرها بیشتر فرزندان سران حکومت و وابستگان آنها هستند. این مجله ادامه می‌دهد: «ثروتمند شدن ناگهانی در ایران چیز جدیدی نیست. در دهه ۹۰ میلادی به فرزندان این ثروتمندان آقازاده می‌گفتند. این روزها تصاویر اتومبیل و خوشگذرانی‌های آنها در اینستاگرام بسیار به چشم می‌خورد. بسیاری از آنها فرزندان سران حکومت هستند. عاطفه اشراقی نوه خمینی، زمانی با کیف دستی ۳۸۰۰ دلاری در لندن عکس گرفته بود. نمونه دیگر آن کامبیز مهدی‌زاده داماد حسن روحانی رئیس دولت این حکومت است. نمونه دیگر آن ساشا سبحانی است که در اسپانیا به اتهام پولشویی تحت تعقیب است.»
