سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ۱۹ مهرماه در سخنانی با اشاره به چهار دور مذاکره بین هیات‌هایی از تهران و ریاض خبر داد مذاکرات «بدون انقطاع» ادامه دارد و «قرار شده گفتگوها در فضای عمومی پیگیری نشود.»
پیش از این حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی عنوان کرده بود که گفتگوها با عربستان در مسیر درست حرکت می‌کند.
فرهاد نوری معاون توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت می‌گوید «در صورتی که مذاکرات میان ایران و عربستان به نتایج مثبت برسد، قطعاً تجار ایرانی توان آن را خواهند داشت که در این بازار بزرگ فعال شوند و می‌توان برای آن برنامه‌ای ویژه تدارک دید.»
تهران و ریاض برای بهبود روابط سیگنال مثبت می‌دهند اما «فرانس۲۴» به نقل از کارشناسان می‌نویسد برای کاهش تنش‌ها پس از پنج سال اختلاف کار بیشتری لازم است و باید گام‌های عملی برداشت.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات ناشناس می‌نویسد «مقامات جمهوری اسلامی و سعودی‌ها در اصل برای بازگشایی کنسولگری‌ها توافق کردند… و من فکر می‌کنم که اعلام عادی‌سازی روابط ممکن است در چند هفته آینده انجام شود… عربستان سعودی علاقمند به پایان دادن به درگیری در یمن است… که میلیاردها دلار برای این کشور هزینه داشته است و تهران نیز به دنبال فرصت‌های اقتصادی با ریاض است چرا که به نظر می‌رسد می‌خواهد اقتصاد خود را تحت فشار تحریم‌ها احیا کند.»
یاسمین فاروق امور خاورمیانه در «بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی» می‌گوید خواست عربستان توقف حملات حوثی‌ها است زیرا این کشور می‌خواهد وابستگی اقتصادی خود را به نفت کم کرده و میلیاردها دلار در پروژه‌های بزرگ توریستی سرمایه‌گذاری کند.
وی گفت: «اکنون شانس بیشتری برای توافق وجود دارد زیرا عربستان سعودی مطمئن است که هیچگونه واکنش نظامی ایالات متحده به حمله ایران به پادشاهی عربستان وجود نخواهد داشت.»
فاروق می‌گوید با وجود «فضای مثبت» در مذاکرات اساساً پایبندی جمهوری اسلامی ایران به آنچه بر سرش توافق می‌کند ضمانت اجرایی ندارد.
https://kayhan.london/1400/07/01/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%B6%D8%B9-%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1
روابط پرتنش تهران و ریاض پس از حمله بسیجی‌ها به سفارت عربستان در تهران در ۱۱ دی‌ماه ۱۳۹۴ بطور کامل قطع شد. حسین امیرعبداللهیان آنزمان معاون عربی وزارت خارجه بود. او سه سال بعد در یک مصاحبه با وبسایت «دیپلماسی ایرانی» گفته بود «عربستان اقداماتی را از قبل شروع کرده بود که به موضوع برجام برمی‌گشت… رفتار دیوانه‌وار سعودی‌ها در قبال برجام آنها را به این جمع‌بندی رسانده بود که باید مانع از این شوند که برجام در فضایی آرام اجرائی شود… به نظرم سعودی‌ها دچار توهم بزرگی شده‌اند و توهم آنها ناشی از این است که فکر می‌کنند فرصت ترامپ برای آنها فرصتی است که می‌توانند خودشان را در مسیر مبارزطلبی با جمهوری اسلامی ایران قرار دهند، اما به ترامپ اتکا کنند. نگاه ما به عربستان اینطور نیست. به نظرم یمن باید درس بزرگی به سعودی‌ها داده باشد.»
درواقع امیرعبداللهیان در این مصاحبه اعتراف می‌کند که حوثی‌ها ابزار جمهوری اسلامی برای ضربه زدن به عربستان هستند.
با اینهمه طرفین در دو سال گذشته در چند نوبت برای بهبود روابط قدم برداشتند اما در نهایت به سبب مؤلفه‌های مختلف این گام‌ها بی‌نتیجه ماند و چندان دور از ذهن نیست که اینبار نیز همین وضعیت تکرار شود.
احمد دستمالچیان سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در لبنان در مصاحبه با ایلنا گفته است «عربستان به جاده صاف‌کن اسرائیل در منطقه تبدیل شده» و «ریاض امنیت ملی و حیات و مماتش را به تل‌آویو گره زده است.»
او می‌گوید: «طی این سال‌ها ریاض در بسیاری از پروژه‌های امنیتی و سیاسی منطقه نقش منبع مالی و تأمین‌کننده لجستیک را بازی کرده و در کنار آن ایالات متحده هم سعی کرده تا پشتیبانی‌های اطلاعاتی و امنیتی را ارائه کند اما اسرائیل صرفاً منافع خود را در این بین کسب کرده است.»
در این میان، بعید است علی خامنه‌ای آنهم در ضعیف‌ترین دوران زمامداری خود، قدرتی را که اکنون رهبران سعودی در منطقه و فضای بین‌المللی پیدا کرده‌اند و عنصر اصلی آن توسعه اقتصادی است تحمل کند. او همواره با کنایه و توهین در مورد حاکمان ریاض صحبت می‌کند و در سال ۱۳۹۶ در یک سخنرانی حتا رهبران عربستان را به «گاو شیرده» تشبیه کرد و با بی‌ادبی گفت: «احمق‌ها خیال می‌کنند که با دادن پول و با کمک کردن می‌توانند صمیمیّت دشمنان اسلام را جلب کنند!»
در ایران مقامات رژیم امیدوارند «به سمت بهبود روابط دیپلماتیک با عربستان و بازگشایی سفارتخانه‌ها» می‌روند اما «توازن قوا» سال‌هاست بین تهران و ریاض بهم خورده و به نفع سعودی‌ها سنگینی می‌کند. قدرتی که مؤلفه‌های آن بیشتر از زور و بازوی نظامی، اقتصادی و سیاسی است. این دو کشور در گذشته در شرایطی به مراتب عادی‌تر از مقطع فعلی هم نتوانستند به روابط مسالمت‌آمیز پایدار برسند چه برسد به شرایط کنونی که در منطقه به شدت دچار «تعارض» منافع هستند.
فرای اینها سازش اعراب و اسرائیل و «پیمان ابراهیم» حاصل چراغ سبز پادشاه عربستان به شرکای عرب منطقه‌ای خود بوده است و این برای جمهوری اسلامی به معنی یک شکست بزرگ سیاسی و همچنین عقیدتی است!
هرچند بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران برای حکومت عربستان می‌تواند به معنای کاهش حملات حوثی‌ها به منافع این کشور باشد اما اطاعت‌پذیری حوثی‌ها از تهران نیز مطلق نیست و احتمالاً شاخه‌هایی از آن گوش به فرمان رژیم ایران نیستند. توقف حملات حوثی‌ها برای اقتصاد عربستان قطعا مثبت است و ا ین در حالیست که تأمین مالی و تسلیحاتی شبه‌نظامیان در سراسر منطقه برای رژیم ایران دشوار شده است. سعودی‌ها اما برخلاف جمهوری اسلامی ایران با کمبود بودجه و منابع مالی روبرو نیستند و می‌توانند قیمت بهتری به حوثی‌ها پیشنهاد کنند! در عین حال بعید نیست نرمش ریاض در ارتباط با جمهوری اسلامی در این مقطع نوعی مصلحت‌اندیشی باشد. شکست احتمالی مذاکرات اتمی، رژیم ایران را خطرناک‌تر می‌کند و تجربه نشان می‌دهد در این گیرودار حملات موشکی و پهپادی به منافع سعودی و یا نفتکش‌ها و کشتی‌های خارجی بیشتر می‌شود. بنابراین ریاض باید راهی برای رام نگه‌داشتن رژیم ایران در مواقع اضطراری داشته باشد.
