چین و روسیه تا کجا در مذاکرات اتمی پشت جمهوری اسلامی خواهند ایستاد؟

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی دوشنبه ۱۵ آذر به خبرنگاران گفت «ما‌ می‌دانیم که در وین چه می‌خواهیم و خواسته‌های ما همگی در چارچوب برجام است. طرف‌های مقابل هیچ ایرادی از خواسته‌های ما نگرفتند، فقط گفتند نمی‌توانیم همه آن را تامین کنیم!»

این تناقض‌گویی‌ها و اظهارات مبهم خطیب‌زاده در حالی به عنوان واکنش به اظهارات مقامات غربی پس از شکست دور هفتم مذاکرات وین صورت می‌گیرد که این مقامات اعلام کرده‌اند «تهران با اصرار بر خواسته‌های حداکثری نه به ضمانت‌های مورد نظرش می‌رسد و نه تحریم‌ها لغو می‌شود.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اما در توهم مزمنی که جمهوری اسلامی به آن مبتلاست افزود، «در مذاکرات نه تعجیل داریم و نه اجازه می‌دهیم کسی با وقت و انرژی ما در وین بازی کند!»

خطیب‌زاده همچنین با رد قاطعانه‌ی «توافق موقت» و طرح‌های گام به گام مطرح کرد، «ما چیزی کمتر از برجام را نمی پذیریم و بیشتر از برجام هم تعهد نمی‌دهیم… ما بر اساس پیش‌نویس‌هایی که درباره رفع تحریم‌ها و اقدامات جبرانی به طرف‌های مقابل داده‌ایم مذاکره می‌کنیم و اساساً چیزی به نام توافق گام‌ به‌ گام یا موقت مطرح نیست.»

او در انتهای این نشست به رسانه‌ها و خبرنگاران داخلی توصیه کرد، «شیپور رسانه‌های معاند در داخل نشوند و به مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی اعتماد داشته باشند و از آنها حمایت کنند.»

بر اساس گفته‌های خطیب‌زاده، آخر این هفته طرفین اروپایی با پیشنهادهای مشخص یا پاسخ‌های مشخص به پیشنهادهای مکتوب ایران وارد وین می‌شوند و جمهوری اسلامی «با یک هیأت تصمیم‌گیر» به پایتخت اتریش خواهد رفت.

اینهمه در حالیست که مسئولان جمهوری اسلامی و رسانه‌های حکومتی از یکسو ادعا می‌کنند در وین با ارائه پیشنهادات عملگرایانه «ابتکار عمل به دست جمهوری اسلامی افتاده» و از سوی دیگر اعتراف می‌کنند «واکنش غربی‌ها به این دور از گفتگوها مأیوس‌کننده بود!»

بعد از شکست دور هفتم مذاکرات وین که کوتاه و سریع اتفاق افتاد، یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت که ایران در این دور مذاکرات وین از تمام مواضع سازشکارانه پیشین خود عقب‌نشینی کرد و در عوض با سوء استفاده از پیشنهادهای دیگر طرفین مذاکره‌کننده، با خواسته‌های بیشتری به مذاکرات بازگشته است.

این مقام آمریکایی تأکید کرد حتا چین و روسیه از اینکه جمهوری اسلامی ایران تا چه حد از پیشنهادهای خود در مذاکرات قبلی وین عقب‌نشینی کرده شگفت‌زده شده‌اند.

مقامات جمهوری اسلامی همچنان اصرار دارند به هیچ عنوان از مواضع خود کوتاه نمی‌آیند! اما زمزمه‌هایی نیز به گوش می‌رسد که در جریان مذاکرات، مواضع چین و روسیه نیز که تهران روی آنها به عنوان شریک و رفیق خود حساب باز کرده تا حدود زیادی تغییر کرده است.

آصف شجاع از بخش خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور به سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید «ممکن است به نظر برسد که چین در مذاکرات وین از خواسته‌های ایران حمایت می‌کند، اما مشخص نیست که آیا واقعاً پکن در کنار تهران خواهد ماند زیرا اتحاد سیاسی آنها مستحکم نیست.»

او تأکید کرد: «در حالی که جدال بین ایالات متحده و ایران رو به افزایش است، ایران و آمریکا تلاش می‌کند اعضای برجام را به به سمت خود بکشانند.»

هرچند چینی‌ها در فضای عمومی می‌گویند آمریکا با اعمال تحریم‌های یکجانبه مقصر بحران هسته‌ای ایران است اما آصف شجاع با اشاره به ملاقات‌های دوجانبه نمایندگان طرفین درگیر برجام در وین می‌گوید «آنها مدام در حال بده و بستان‌اند و اتفاقات زیادی ممکن است بیفتد… مواضع همه این قدرت‌ها آنقدر هم سفت و سخت نیست و ممکن است تغییر کند… در حال حاضر مشخص نیست چه کسی در تیم چه کسی قرار خواهد گرفت!»

از سوی دیگر، بهنام بن‌ طالبلو کارشناس ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) می‌گوید چین درحال تقویت گسترده برخی از مطالبات فوق‌حداکثری رژیم ایران است.

‌بن طالبلو با اشاره به خرید نفت ایران توسط چین گفت موفقیت یا شکست استراتژی ایالات متحده در قبال ایران تا حدی به روابط واشنگتن و پکن نیز بستگی دارد زیرا درآمد نفتی ایران بابت فروش نفت به چین، به جمهوری اسلامی اجازه «نه گفتن» یا اتخاذ مواضع سخت‌تر در مذاکرات را می‌دهد.

آصف شجاع اما معتقد است که اتحادها «محکم» نیستند. او می‌گوید: «ممکن است به نظر برسد که روسیه و چین در کنار ایران‌اند، اما وقتی آنها رو در رو ملاقات کنند، اوضاع ممکن است تغییر کند.»

او می‌گوید اگر مواضع اعضای برجام سفت و سخت و غیرقابل تغییر می‌بود در حاشیه دیدارهای جمعی ملاقات‌های دوجانبه اتفاق نمی‌افتاد. او تأکید دارد در ملاقات‌های رو در روی دوجانبه احتمال تغییر مواضع وجود دارد زیرا بده‌ و بستان‌های زیادی در این دیدارها اتفاق می‌افتد.

https://kayhan.london/1400/07/19/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A7-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D9%88-%DA%86%DB%8C

بی‌اعتمادی به چین و روسیه در داخل حکومت کم نیست اما رژیم ایران چاره‌ای جز تکیه بر آنها ندارد. علیرضا بیگی نماینده مجلس شورای اسلامی اواسط مهرماه ۱۴۰۰ گفته بود «مسکو همواره از تنش و چالش موجود بین ایران و غرب سود برده است.» وی هشدار داده «پیمان نانوشته غرب و روسیه برای ایجاد مانع در مسیر استفاده ایران از دستاوردهای هسته‌ای» است.

متحدان ایران بی‌حوصله شده‌اند

روزنامه انگلیسی «گاردین» در گزارشی تأکید می‌کند که با توجه به اینکه چین و روسیه هم از مواضع جمهوری اسلامی در دور هفتم مذاکرات وین تعجب کرده‌اند اکنون آمریکا برای احیای برجام به دنبال جلب حمایت پکن و مسکو است.

گاردین می‌نویسد رویکرد روس‌ها و چینی‌ها حیاتی است زیرا رژیم ایران اصرار دارد که می‌تواند از مذاکرات با غرب کناره‌گیری کند و عملاً برنامه هسته‌ای خود را بدون محدودیت پیش ببرد و اقتصادش را هم از طریق تجارت با شرق رونق بخشد. بنابراین نشست اضطراری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که دو هفته دیگر برگزار می‌شود نشان خواهد داد که آیا جمهوری اسلامی ایران واقعاً حمایت روسیه یا چین را از دست می‌دهد یا نه؟

روزنامه گاردین به نقل از یک مقام آمریکایی می‌نویسد رژیم ایران خود را منزوی کرده و متحدان تهران نیز حوصله‌شان سر رفته است… آنها در گذشته نسبت به جمهوری اسلامی ایران دلسوزتر بودند اما فکر می‌کنم اکنون بیش از پیش بر این واقعیت آگاهی دارند که رژیم ایران کارهایی می‌کند که با بازگشت به برجام در تضاد است.