دو سال از سرنگون ساختن پرواز مسافری «اوکراین اینترنشنال» توسط موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌گذرد اما هنوز پرونده این جنایت به نتیجه‌ای نرسیده است.
خانواده شماری از جانباختگان «پرواز ۷۵۲» می‌گویند راه عملی برای مذاکره با جمهوری اسلامی در مورد این جنایت رسماً بسته شده است. برخی ناظران که مسائل مربوط به این پرونده را دنبال می‌کنند معتقدند جمهوری اسلامی در کارشکنی برای رسیدگی به این جنایت فجیع تنها نیست و هستند دولت‌هایی که به اشکال مختلف با بازماندگان جانباختگان و وکلای آنها همکاری لازم برای روشن شدن حقیقت را ندارند.
برخی خانواده‌های جانباختگان هواپیمایی «اوکراین اینترنشنال» معتقدند دادگاه نظامی که در تهران برای رسیدگی به این پرونده تشکیل شده بدون حضور متهمان ردیف اول این جنایت یک «نمایش شرم‌آور» است. اما گویی در یک سکوت مصلحتی و فراتر از آن در یک تبانی بین‌المللی کشورهای دخیل در این پرونده بنا به دلایل پیدا و پنهان فشار لازم برای پاسخگو کردن دولت جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را وارد نمی‌آورند حتا در شرایطی که نه مقامات رژیم ایران و نه مدعیان دیگر همچنان نتوانسته‌اند ادعای «غیرعمدی» بودن شلیک موشک‌ها را اثبات کنند و براساس اظهارات کارشناسان مستقل هوانوردی شواهد گوناگون مؤید شلیک «عمدی» موشک‌ها به سمت هواپیمای مسافری و غیرنظامی است. کیهان لندن در ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸ ساعاتی پس از وقوع این فاجعه تنها رسانه ایرانی بود که احتمال سقوط هواپیما بر اثر اصابت را مطرح ساخت در حالی که همزمان رسانه‌های داخلی و خارجی و فارسی‌زبان به تکرار سخنانی مشغول بودند که مقامات جمهوری اسلامی به دروغ و انکار مطرح می‌کردند.
در این مدت، کم نیستند از بازماندگان قربانیان و تحلیلگرانی که معتقدند از «پرواز ۷۵۲» به عنوان «سپرانسانی» استفاده شد و این فاجعه یک «جنایت جنگی» به شمار می‌رود.
با اینهمه مقامات جمهوری اسلامی نه تنها با «پنهانکاری عامدانه» روند تحقیقات را مختل کرده‌اند بلکه حتا از پرداخت غرامت به بازماندگان این فاجعه به عنوان تاوان جنایت هولناک خود نیز خودداری می‌کنند.
زمینه‌های تکرار جنایات مشابه
شلیک به هواپیمای مسافربری توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شرایطی صورت گرفت که جمهوری اسلامی قصد داشت با شلیک موشک به پایگاه‌های آمریکایی در عراق، به خیال خودش انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی و همراهان او را بگیرد که در حوالی فرودگاه بغداد به دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده صورت گرفت. ترامپ زمانی حکم مرگ سلیمانی را صادر کرد که نهادهای امنیتی آمریکا به وی اطلاع دادند سلیمانی برای اجرای یک عملیات علیه منافع آمریکا در منطقه در حال توطئه است.
حالا دو سال بعد از این رویدادها اسماعیل قاآنی جانشین سلیمانی شروع به تکرار تهدیدات تروریستی کرده و گفته است «هرجا لازم باشد زمینه انتقام از آمریکایی‌ها را از درون خانه‌های خودشان و با افرادی از کناردست خودشان فراهم می‌کنیم، بدون اینکه ما حضور داشته باشیم!» در توضیح این لاف و گزاف‌های بی‌پایان باید گفت شلیک پدافند سپاه پاسداران به «پرواز۷۵۲» نیز اقدامی برای عملی کردن تهدیدات مشابه بود که ۱۷۶ قربانی برجای گذاشت و مردم و صده‌ها خانواده را در چند کشور، به ویژه در ایران و کانادا، سوگوار و برای همیشه داغدار کرد.
گذشته از وقوع جمهوری اسلامی در ایران که خود پیامدها و نتایج سهمگین داشته، شواهد بسیار وجود دارد که ارزیابی زمامداران جمهوری اسلامی نیز همواره به نتایج هولناک می‌رسد. به همین دلیل می‌توان گفت که جمهوری اسلامی اگر لازم بداند، ظرفیت شوم تکرار جنایت مشابه را دارد و موضوع نگران‌کننده این است که شرایط و مؤلفه‌هایی که سبب وقوع چنین جنایاتی می‌شوند، مدام تکرار می‌گردند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در جریان چند رزمایش اخیر که نیروهای مسلح جمهوری اسلامی برگزار کردند و در آن انواع موشک بالستیک و کروز و پهپاد به آزمایش گذاشته شد، پرواز هواپیماهای تجاری و مسافری برفراز آسمان ایران و در محل رزمایش‌ها متوقف نشده است. چنین اقدامی صرف نظر از اینکه ممکن است از سهل‌انگاری باشد، اما احتمال تمرین در این رزمایش‌ها برای استفاده از هواپیماهای غیرنظامی به عنوان «سپر انسانی» و یک تاکتیک دفاعی از سوی رژیم ایران بسیار بالاست چرا که به خوبی آگاه است، از یکسو از نظر فنی و تجهیزاتی امکان مقابله با حملات احتمالی را ندارد و از سوی دیگر روی بازدارندگی تاکتیک «سپر انسانی» در برابر آن حملات حساب باز می‌کند! منتها به دلیل ناتوانی در ارزیابی و ناکارآمدی دربرنامه‌ریزی، خود به آن «سپر انسانی» شلیک می‌کند! حتا در مراسم تشییع جنازه قاسم سلیمانی که به «سردار کودک‌کُش» مشهور است نیز در زادگاهش کرمان بیش از شصت نفر زیر دست و پا له شدند!
براساس انواع چنین شواهدیست که در دو سال گذشته در چند مورد اداره هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) و آژانس ایمنی هوانوردی اروپا (EASA) ً در مورد پرواز هواپیماهای مسافری برفراز ایران به خلبانان و شرکت‌های هواپیمایی هشدار داده‌اند و پرواز از طریق راه‌های هوایی ایران به دشت کاهش پیدا کرده است. اما مقامات جمهوری اسلامی بدون اینکه جنایت فجیع ۱۸ دی ۹۸ را به روی خود بیاورند چنین ادعا می‌کنند که کاهش پروازهای عبوری از آسمان کشور به دلیل عملیات روانی دشمنان است!
با اینهمه ارسال محموله‌های جنگی اعم از مهمات و تجهیزات به کشورهای منطقه و حتا کشورهای آفریقایی از جمله اتیوپی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادامه دارد. هیچ بعید نیست که کشورهای دیگر منطقه مجبور شوند برای دفاع از امنیت خود نظیر آنچه امرداد ۱۳۹۹ در آسمان سوریه اتفاق افتاد علیه پروازهای مسافربری که نه مسافر و شهروندان غیرنظامی بلکه بارهای ممنوعه و نیروهای نظامی حمل و نقل می‌کنند، دست به اقدام نظامی بزنند!
میراث شوم سلیمانی
استفاده از هواپیماهای تجاری و غیرنظامی برای مقاصد نظامی از جمله حمل و نقل نیرو و تسلیحات از میراث شوم قاسم سلیمانی است.
کاپیتان امیر اسداللهی خلبان هواپیمای ایرباس شرکت هواپیمایی ماهان خرداد ۱۳۹۹ در مصاحبه با «باشگاه خبرنگاران جوان» به روشنی تعریف کرده است که « خرداد سال ۹۲ قرار بود با هفت تُن بار ممنوعه به سمت دمشق پرواز کنیم. علاوه بر بار، تقریباً ۲۰۰ مسافر هم داشتیم که حاج قاسم یکی‌شان بود.» او همچنین روایت کرد که در فرودگاه بغداد در ازای پرداخت دلار [رشوه] به پرسنل «کارگو» (حمل و نقل بار) جعبه‌ها را به سوریه منتقل کردند.
تقریباً اغلب شرکت‌های مسافربری ایران به خاطر همکاری لجستیک و تدارکاتی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نقل و انتقال محموله‌های جنگی تحریم شده‌اند.
پس از سلسله انفجارهای پی در پی در تأسیسات اتمی و استراتژیک جمهوری اسلامی از جمله حمله پهپادی به سایت تولید سانتریفیوژ در کردان کرج روزنامه بدنام «کیهان تهران» معروف به «ارگان بیت رهبری» به صراحت تهدید کرد: «اینبار اگر پرنده متجاوزی هدف قرار گیرد، هواپیمای بدون سرنشین نخواهد بود که جانشین ترامپ فرصت کند و بگوید «از ایران متشکریم که هواپیمای نظامی سرنشین‌دار ما را ساقط نکرد». حالا نامعادله بهم خورده و معادله برقرار شده است!»
آخرین وضعیت پرونده «پرواز۷۵۲»
کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا پنجشنبه ۱۶ دسامبر ۲۰۲۱ (۱۵ آذرماه ۱۴۰۰) اعلام کردند جمهوری اسلامی ایران تا ۵ ژانویه ۲۰۲۲ (۱۵ دی‌ماه) فرصت دارد به درخواست‌ها برای «تاوان» و «جبران خسارت» به خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی که توسط موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سقوط کرد، پاسخ دهد وگرنه گروه هماهنگی باید بطور جدی اقدامات دیگری را برای حل این موضوع در چارچوب قوانین بین‌المللی بررسی کند. بر اساس آخرین گزارش‌ها و همچنین اظهارات خانواده برخی از قربانیان این هواپیما، جمهوری اسلامی در مهلت مقررّ پاسخی به این درخواست نداده و اعلام شده که قرار است از طریق محاکم بین‌المللی این پرونده پیگری شود اما هنوز سازوکار دقیق این اقدام اعلام نشده است.
در این میان، شماری از بازماندگان قربانیان این پرواز از طریق دادگاهی در اُنتاریو کانادا پیگیر این پرونده هستند. این دادگاه اردیبهشت سال ۱۳۹۹ در حکمی اعلام کرد شلیک به هواپیما «عمدی و تروریستی» بوده است. بعلاوه در این حکم، علی خامنه‌ای و حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عبدالرحیم موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی، محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده هوافضای سپاه پاسداران و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی نیز متهم شناخته شده‌اند.
به تازگی بر اساس حکم این دادگاه که خبر آن ۳ ژانویه ۲۰۲۲ منتشر شد، جمهوری اسلامی به پرداخت ۱۰۷ میلیون دلار غرامت به خانواده شش تن از قربانیان محکوم شده و وکیل پرونده در بیانیه‌ای اعلام کرد که دادگاه برای اجرای این حکم به دنبال توقیف دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران در کانادا و سایر نقاط است. براساس آخرین اطلاعات رسیده خانواده‌های قربانیان همچنان زیرفشارها و تهدیدات امنیتی قرار دارند تا دست از پیگیری این پرونده بکشند.
حامد محمدی
