چرا افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی نمی‌تواند «اهرم فشار» جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی باشد؟

مذاکرات اتمی وین به امید احیای برجام پس از هشت دور همچنان بی‌نتیجه مانده است. همزمان با افزایش احتمال هجوم روسیه به خاک اوکراین بهای نفت در بازارهای جهانی رو به افزایش است و این مسئله خریداران عمده نفت و گاز را نگران کرده است.

پس از آنکه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد بخشی از تحریم‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی مربوط به پروژه‌های اتمی غیرنظامی را لغو کرده برخی تحلیلگران آن را نشانه‌‌ای برای توافق اتمی میان تهران و غرب ارزیابی کرده‌اند.

خبرگزاری رویترز با اشاره به معافیت‌هایی که دولت آمریکا اخیراً برای تشویق جمهوری اسلامی به توافق اتمی در نظر گرفته ادعا کرده است که اگر آمریکا تحریم‌های ایران را لغو کند ایران می‌تواند صادرات نفتی خود را افزایش دهد.

هرچند همزمان با اعلام لغو بخشی از تحریم‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی بهای نفت اندکی کاهش پیدا کرد اما روز دوشنبه ۷ فوریه (۱۸ بهمن) این روند معکوس شد و بار دیگر قیمت نفت افزایش یافت.

رویترز درباره علت ادامه روند افزایش قیمت نفت دلایلی را بیان کرده است. نخست آنکه سرمایه‌گذاران همچنان احساس می‌کنند تقاضای نفت در بازار جهانی همچنان رو به افزایش است. دومین مسئله به نوعی مربوط به استقبال سرد جمهوری اسلامی از لغو بخشی از تحریم‌های هسته‌ای دولت جو بایدن بر می‌گردد. تهران شرط توافق را «لغو همه تحریم‌ها» اعلام کرده است. همزمان اما رویترز تأکید می‌کند که یکی از دلایل افزایش قیمت نفت این است که نشانه‌های پیشرفت در مذاکرات اتمی کم شده است. مسئله اساسی دیگر که بر روی بهای نفت و سایر حامل‌های انرژی به ویژه گاز تأثیر دارد نشانه‌هایی از حمله احتمالی روسیه به خاک اوکراین است.

تحلیلگران می‌گویند «اختلالات در عرضه نفت که منشاء آنها آشفتگی‌های سیاسی در میان تولیدکنندگان بزرگ جهان است سبب ادامه افزایش بهای نفت شده است.»

https://kayhan.london/1399/12/25/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%82

 به این زودی‌ها توافقی در کار نیست

کازوهیکو سایتو تحلیلگر ارشد شرکت «فوجیتومی سکیوریتیز» به رویترز می‌گوید «سرمایه‌گذاران انتظار دارند پیچ ​​و خم‌های بیشتری در مذاکرات ایران و آمریکا رخ دهد و از این رو به این زودی‌ها توافقی حاصل نشود.»

او همچنین گفت: «روند بازار همچنان صعودی باقی مانده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری پیش‌بینی کرده‌اند که نفت برنت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد و عرضه جهانی همچنان محدود باشد، زیرا اوپک پلاس به اهداف تولید خود نرسیده و ایالات متحده نیز تولید را زیاد افزایش نمی‌دهد.»

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش به رهبری روسیه که با هم به عنوان «اوپک پلاس» شناخته می‌شوند، با وجود فشار مصرف‌کنندگان بزرگ برای افزایش سریع‌تر میزان تولید هنوز نتوانستند به سقف تولید نفت مورد نیاز مشتریان برسند. در آمریکا نیز هرچند میزان تولید افزایش داشته اما هنوز کمتر از میزان تولید نفت پیش از شیوع کروناست.

اکنون برخی تحلیلگران که موافق مذاکرات اتمی با جمهوری اسلامی هستند می‌گویند در صورت احیای برجام اگر تحریم‌های جمهوری اسلامی برداشته شود با توجه به افزایش عرضه نفت به بازار جهانی می‌شود انتظار داشت که بهای نفت کاهش پیدا کند.

از انگیزه‌های پیدا و پنهان جمهوری اسلامی برای تحریک بیشتر حوثی‌های یمن در تشدید حملات موشکی و پهپادی علیه عربستان سعودی و امارات همین تشدید تنش‌ها با هدف افزایش بهای نفت است تا از آن به عنوان اهرم فشار در مذاکره استفاده کند.

افزایش بهای نفت برای جمهوری اسلامی که بخش عمده‌ نفت را قاچاقی می‌فروشد امتیاز قابل ملاحظه‌ای خواهد بود.

رویترز می‌نویسد «اگر ایالات متحده تحریم‌های ایران را لغو کند، این کشور می‌تواند محموله‌های نفتی را افزایش دهد و به عرضه جهانی بیفزاید.» اتفاقاً جواد اوجی وزیر نفت جمهوری اسلامی نیز اعلام کرده است که «آماده بازگشت به بازار هستیم.»

https://kayhan.london/1399/10/03/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D8%A8%D9%84

جواد اوجی وزیر نفت جمهوری اسلامی با اشاره به افزایش بهای نفت در بازار جهانی گفته «افزایش قیمت نفت به ضرر منافع غربی‌هاست و بهترین پیشنهاد من به آنها،  لغو هرچه سریع‌تر تحریم‌های جمهوری اسلامی و باز کردن فضا برای بازگشت تولید ایران با حداکثر توان به بازارهای جهانی است!»

وزیر نفت جمهوری اسلامی با اشاره به بحران روسیه و اوکراین اعلام کرده که جمهوری اسلامی آماده افزایش صادرات گاز نیز هست!

این ادعاهای ذوق‌زده از سوی جمهوری اسلامی در حالیست که ایران خودش از جمله به دلیل تجهیزات فرسوده با کمبود گاز و برق روبروست و اساسا امکانات رژیم ایران در معادلات جهانی نفت و گاز محلی از اِعراب ندارد!

بعد از خروج آمریکا از توافق اتمی و آغاز «کارزار فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۷ با هدف به «صفر» رساندن صادرات نفت ایران دونالد ترامپ از سعودی‌ها خواست برای جبران خلاء نفت ایران سقف تولیدشان را افزایش دهند. هرچند رژیم ایران تلاش کرد از طریق گروه‌های نیابتی و حملات راکتی به تأسیسات نفتی عربستان مانع همکاری ریاض با آمریکا شود اما در عمل در کمتر از یک سال نفت ایران در عمل از بازار خارج شد. اوضاع برای جمهوری اسلامی چنان بد شده بود که به گفته اسحاق جهانگیری معاون حسن روحانی در «دولت امید» قاسم سلیمانی فرمانده «سپاه قدس» نیز برای تأمین هزینه‌های اهداف خرابکارانه‌اش به نفت‌فروشی پرداخته و نفت می‌فروخت!

جهانگیری در آن دوران پیش‌بینی کرده بود با تحریم‌های نفتی ایران، قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی به بیش از ۸۰ دلار می‌رسد و حتا اگر ایران بتواند ۷۰۰ تا ۸۰۰ بشکه نفت در روز بفروشد کافیست. حتا ابوالفضل حسن‌بیگی عضو کمیسیون امنیت ملی معتقد بود نفت به ۲۰۰ دلار می‌رسد و این شوک اقتصادی کنترل بازار را از دست آمریکا خارج می‌‎کند. محمدجواد ظریف هم پیش‌بینی کرده بود دنیا از تحریم‌های نفتی آمریکا تبعیت نخواهد کرد! اما تمام این محاسبات بهم ریخت و حلقه‌ی فشار به دور گردن جمهوری اسلامی در دولت قبلی آمریکا تنگ و تنگتر شد.

تحلیل‌های ناکام در «شورای راهبردی و روابط خارجی» امرداد ۱۳۹۴
هم #آمریکا با «یک گردش قلم» از برجام خارج شد
هم بقیه گوش کردند و هم نظام مقدس نتوانسته کاری بکند!#برجام #تحریم #تحریم_نفت #ظریف#کیهان_لندن pic.twitter.com/JE4oTIa5c5

— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 25, 2019

اکنون اما بهای نفت به ۹۰ دلار در هر بشکه رسیده است. تقاضا در بازار جهانی افزایش یافته و بحران کرونا تا حدودی کمتر شده است. جمهوری اسلامی در سایه‌ی کاهش نظارت‌های دولت بایدن تحریم‌های نفتی را دور می‌زند و صادراتش را افزایش داده است. همین مسئله رژیم اسلامی ایران را با ساده‌لوحی امیدوار کرده که تحریم‌ها بی‌اثر شده است. اما قضیه برای حکومت ایران به این سادگی نیست!

جواد اوجی که اظهاراتش پر از تناقض است اخیراً هشدار داد که «اگر ۱۶۰ میلیارد دلار در صنایع نفتی سرمایه‌‌گذاری نکنیم وارد کننده نفت و گاز می‌شویم!»

صنایع نفت و گاز جمهوری اسلامی با بحران‌های اساسی روبروست که نارضایتی پرسنل و اعتصاب‌های پی‌ در‌ پی کارگران از پیامدهای آن است. علاوه بر فرسودگی تأسیسات نفتی جمهوری اسلامی به ویژه در یکی دو سال گذشته زنجیره‌ای از انفجارها و آتش‌سوزی‌های مشکوک در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های ایران رخ داده که مسئولان نظام معتقدند در بعضی از آنها رد پای خرابکاری عواملی در داخل و یا خارج کشور دیده می‌شود.

به موانع جدی جمهوری اسلامی برای افزایش تولید نفت و گاز و همچنین فروش نفت باید تحریم‌های بانکی و قرارداشتن رژیم در فهرست سیاه FATF‌ را نیز افزود. نفتکش‌های جمهوری اسلامی به خاطر تحریم‌ها بیمه نیستند.  تانکرهایی با محموله‌های عظیم نفتی شبیه بمب متحرک در دریا حرکت می‌کنند. پهلو گرفتن آنها بدون بیمه در بنادر ریسک بسیار بزرگی به همراه دارد که هر کشوری زیر بار آن نمی‌رود. هرچند تحریم‌های نفتی ایران در دولت بایدن ضعیف اجرا می‌شود اما همچنان از جمهوری اسلامی قربانی می‌گیرد و هر شرکتی خطر همکاری با جمهوری اسلامی را نمی‌پذیرد.

اساسا بی‌ثباتی ناشی از جمهوری اسلامی در داخل ایران و منطقه سبب می‌شود تا حتا در صورت انجام یک توافق احتمالی نیز رؤیاهای زمامداران تهران به واقعیت نبپیوندد. امنیت نخستین و حیاتی‌ترین شرط سرمایه و سرمایه‌گذاریست. شرطی که جمهوری اسلامی قادر به تأمین آن برای سرمایه‌های داخلی نیست چه برسد به سرمایه‌های خارجی! حاصل یک توافق احتمالی با آمریکا هم چیزی جز همانطور که برجام نیز نشان داد، سوء استفاده برخی شرکت‌های خارجی از بازار کار و مصرف ایران نخواهد بود! از همین روست که جمهوری اسلامی از یکسو با هر حیله و ترفندی به دنبال «پول نقد» و آزاد شدن اموال بلوکه شده‌ی کشور است و از سوی دیگر از شبکه‌ی قاچاق و راه‌های دور زدن تحریم‌هایی که به هر حال باقی خواهند ماند، چشم نخواهد پوشید.