مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران اعلام گفته است «حدود ۱۰ هزار دستفروش در سطح پایتخت حضور دارند که حدود ۵۰۰۰ نفر در معابر و خیابانها به دستفروشی خود ادامه میدهند و ۵۰۰۰ نفر از آنها در نقاط مختلف پایتخت و در روزبازارها ساماندهی شدهاند. این دستفروشان باید به ازای هر محدوده دو مترمربعی که در اختیار دارند، ۷۵۰۰ تومان بپردازند».
قدرتالله محمدی افزوده است: «این مبلغ فقط به جهت سرویس دهی پیمانکار اخذ میشود و شهرداری بابت این ساماندهی هیچ هزینهای دریافت نمیکند.»
به گفتهی مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل پایتخت، «بازار هر روز در اختیار یک پیمانکار است که به مسائل دستفروشان از جمله انضباطبخشی، بهداشت و نظافت آنها بپردازد. این پیمانکاران تنها به ازای محدوده دو مترمربعی هر دستفروش مبلغ هفت هزار و پانصد تومان از آنها دریافت میکنند که فقط برای نگهداری و سرویسدهی به خود دستفروشان دریافت میشود.»
وی با بیان اینکه دستفروشان در «سامان بازار» میتوانند به صورت رایگان در طرح ثبت نام کنند اضافه کرده است: «بعد از ثبت نام، به یکی از مناطق ۲۲گانه آدرسدهی میشوند و بعد از شناسایی دستفروشان توسط عوامل شهرداری راستیآزمایی آنها آغاز میشود.»
در همین ارتباط علیرضا زاکانی شهردار تهران در دیماه با بیان اینکه ۱۱۴ پارک برای این کار مشخص شده گفته بود: «دستفروش ها را شناسهدار میکنیم و در جاهای تعیین شده از ساعت ۴عصر تا ۱۰ شب اجناس خود را میفروشند.»
حالا بر اساس گفتههای مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران مبلغی که از ۵۰۰۰ دستفروش قرار است برای هر دو مترمربع دریافت شود، «چیزی شبیه به پرداخت اجارهای است که دستفروشان پیشتر بابت هر موزاییک به اراذل و اوباش میپرداختند.» بر اساس گزارشهای منتشر شده، باندها و «شبکههای اراذل و اوباش» در ازای پولی که میگیرند امنیت بساطها را تضمین میکنند و حالا این وظیفه را پیمانکاران شهرداری به صورت رسمی و هدفمند انجام می دهند.
در تیرماه ۱۳۹۸ روزنامه ایران در گزارشی به پدیده اجاره پیادهروهای تهران پرداخته و نوشته بود: «”اراذل و اوباش” خیابانی، معابر عمومی پایتخت را با مقیاس موزاییک به دستفروشان اجاره میدهند و دستفروشان بدون پرداخت وجه به این مالکهای غیرقانونی، نمیتوانند اقدام به دستفروشی کنند!»
بر مبنای این گزارش، مبلغ اجرای هر موزاییک پیادهرو در تهران بسته به درآمدزایی آن متفاوت است. مثلا مناطقی که به اصطلاح «پاخور» خوبی ندارند، هر موزاییک ۵ هزار تومان اجاره داده میشود و هر دستفروش حداقل ۴ موزاییک برای کار کردن نیاز دارد که مجموع اجاره روزانهاش رقم ۲۰۰ هزار تومان میشود.
حدود ۴۰ درصد از دستفروشان به طرح ساماندهی دستفروشان تهران و استقرار در محلهای تعیین شده توسط شهرداری رضایت دادهاند ولی ۶۰ درصد دستفروشان به دلیل کمتردد بودن و نداشتن مشتری به این مناطق نمیروند.
در نیمه اول اسفند ماه ۱۳۹۶ اجرای طرح ساماندهی دستفروشان برای نخستین بار با درگیری عوامل رفع سد معبر با ضابطین قضایی و دستفروشان حاضر در محدوده چهارراه «ولیعصر» (چهارراه پهلوی) تهران همراه شد.
پیش از این نیز اخبار متعددی از برخورد خشونتآمیز ماموران سد معبر شهرداری با دستفروشان نه فقط در تهران بلکه در شهرهای مختلف ایران منتشر شده بود. برخوردهایی که هنوز هم اتفاق میافتد و گاه دستفروشان میبایست مبالغی به عنوان رشوه به این مأموران بپردازند تا آنها را آسوده بگذارند.
اینهمه در حالیست که بر اساس آمار رسمی، ۵ هزار دستفروش در تهران شناسایی شدهاند که بیش از ۳۰ درصد آنها تحصیلات لیسانس تا دکترا دارند! غول بیکاری و رکود اقتصادی بسیاری از شهروندان را به خردهکارهایی مانند دستفروشی واداشته تا بتوانند حداقل زندگی را برای خود و خانواده تأمین کنند. بسیاری از دستفروشان جزو حاشیهنشینان شهرها هستند.
در همین ارتباط مدیرعامل وقت شرکت شهربان شهرداری در اسفند ۱۳۹۶ گفته بود: «۶۰ درصد دستفروشان کلانشهر تهران ساکن پایتخت هستند و مابقی دستفروشان ساکن شهرستانهای اطراف شهر تهران هستند.»