سرنوشت نامعلوم مذاکرات وین؛ از سختگیری‌های ضروری آژانس تا «گروکشی» روسیه با برجام

خبرگزاری دولتی «ایرنا» چهارشنبه ۱۸ اسفند گزارش داد علی باقری‌‌کنی سرپرست هیأت مذاکره‌ کننده جمهوری اسلامی به وین بازگشته و با انریکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات دیدار و گفتگو کرد.

پس از آنکه باقری‌‌کنی و شماری از دیپلمات‌های جمهوری اسلامی وین را موقتاً ترک کردند زمزمه‌هایی در مورد به بن‌بست رسیدن مذاکرات مطرح شد. حتا وقتی رسانه‌های داخلی مطرح کردند که باقری کنی به وین باز خواهد گشت، دیپلمات‌های غربی گفتند دیگر مذاکره‌ای در کار نیست!

مقامات و دیپلمات‌های درگیر در مذاکرات می‌گویند «هنوز موضوعات مهم حل نشده باقی مانده است و توافق نهایی وقتی انجام خواهد شد که بر سر همه مسائل توافق باشد و زمان قطعی برای آن وجود ندارد.»

همزمان با بازگشت باقری‌کنی به وین نشست شورای حکام آژانس درباره موارد پادمانی مرتبط با ایران برگزار شد و آمریکا، اتحادیه اروپا و همچنین سه کشور اروپایی در سه بیانیه جداگانه، از پاسخ ندادن ایران به سوالات آژانس درباره علت کشف ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در سایت‌های اعلام نشده ابراز تاسف کردند.

مقامات جمهوری اسلامی می‌گویند برای توافق باید آمریکایی‌ها تصمیم سیاسی بگیرند و آمریکایی‌ها نیز می‌گویند توپ در زمین جمهوری اسلامی است.  با اینهمه مقامات تهران تأکید می‌کنند حاضر به گفتگو بر سر «خط قرمزها» (مسائل موشکی و منطقه‌ای) نیستند.

پایگاه خبری «نور نیوز» وابسته به علی شمخانی دبیر «شورای‌ عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی» می‌نویسد: «مذاکرات وین به دلیل تعلل آمریکا در اتخاذ تصمیم سیاسی درباره موضوعات باقیمانده که در محدوده خطوط قرمز ایران است، روند کُندی را طی می‌کند و مقامات و رسانه‌های غربی مدام ایران را به دروغ، مانع حصول توافق معرفی می‌کنند، درخواست روسیه نیز به عامل جدیدی برای بهانه‌جویی آمریکا تبدیل شده است.»

در این میان، انتقادها داخل ایران از روسیه به خاطر «گروکشی» از آمریکا با برجام به خاطر تحریم‌های اوکراین بیشتر شده است.

ابراهیم رئیسی روز سه‌شنبه در اجلاسیه مجلس خبرگان گفت، «دولت مردمی مذاکرات هسته‌ای را کاملاً بر اساس اصول و چارچوب تعیین‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب دنبال می‌کند و از هیچیک از خطوط قرمز اعلام شده، عقب‌نشینی نکرده است و نخواهد کرد.»

میخیائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین این موضوع را که روسیه گرداننده مذاکرات اتمی است و نمایندگان جمهوری اسلامی بی‌اختیار مجبور به تبعیت از روسیه‌اند رد کرده و در توئیتی نوشته است: «مخالفان برجام، چه در ایالات متحده و چه در ایران، بطور هماهنگ (که بسیار تکاندهنده است) با ادعای اینکه روسیه بر مذاکرات وین تسلط دارد، اطلاعات نادرست منتشر می‌کنند. اگرچه متملقانه اما مزخرف است. می‌خواهم بدانم چگونه کسی می‌تواند بر مذاکراتی با شرکت ایران و آمریکا مسلط شود.»

این اظهارات اولیانوف واکنش به آندسته مقامات و رسانه‌هایی است که می‌گویند روسیه به خاطر تحریم‌های گسترده بعد از حمله به اوکراین در وین از غربی‌ها باج‌گیری می‌کند و صحنه‌گردان مذاکرات شده است.

#JCPOA opponents both in #US and #Iran in unison (which is very touching) spread misinformation by claiming that #Russia dominated #ViennaTalks. This is flattering but nonsense. I’d like to see how anyone could dominate negotiations with participation of Iran and the US.

— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) March 9, 2022

احمد آوایی عضو کمیسیون امنیت ملّی مجلس شورای اسلامی به پایگاه خبری «جماران» می‌گوید: «شرط روس‌ها را در دقیقه نود دور از انتظار نمی‌دیدم. من هیچگاه به روس‌ها خوشبین نبودم. من نماینده مردم دزفول هستم، در طول جنگ این موشک‌های روسی بودند که بر سر ما فرود آمد.»

این نماینده تأکید کرد: «اگر مذاکره مستقیم گره از مشکلات باز کند هیچوقت ایران مخالف با آن نیست، به این شرط که از حل آن اطمینان خاطر داشته باشیم، ولی در این زمینه اجماع وجود ندارد. در مقاطعی مشاهده کردید ایران به همه تعهداتش عمل کرد اما آنها قرارداد را پاره کردند با این جود من معتقدم اگر گره باز شود مذاکره مستقیم هیچ اشکالی ندارد.»

این سخنان در حالیست که گروهی درون نظام به رهبری جمهوری اسلامی توصیه می‌کنند وارد مذاکره مستقیم با آمریکا شود و روسیه را سنگ روی یخ کند.

در همین حال، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفر اخیر به تهران گفت «موضوعات خاص حل نشده و تا حل نشود توافق در کار نیست.» سختگیری‌های گروسی دردسرهای جمهوری اسلامی در مذاکرات را تشدید کرده است. سارا فلاحی نماینده مجلس شورای اسلامی گفته «گره زدن زُلف برجام به اجرای پروتکل الحاقی توسط آمریکا اقدامی غیرکارشناسی است!»

حالا مشخص نیست دستور کار علی باقری‌ کنی پس از بازگشت به وین چیست و رژیم ایران چه برنامه‌ای خواهد داشت اما بعید به  نظر می‌رسد که نهادهای پرقدرت مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قبول کنند که برجام ۲ و ۳ (برجام موشکی و منطقه‌ای) جایگزین برجام کنونی شود که هفت سال از آن گذشته و نیمه‌جان شده است.