باج‌خواهی روسیه از آمریکا با برجام برای جمهوری اسلامی ایران که به شدت به معامله با غرب برای لغو تحریم‌های اقتصادی نیاز دارد به یک بحران جدی تبدیل شده است اما شواهد نشان می‌دهد همچنان اصلی‌ترین اختلاف بر سر «مسائل ناموسی» انقلاب اسلامی است!
پس از حمله روسیه به اوکراین جدال گسترده‌ای میان مسکو و غربی‌ها به راه افتاد که پیامدهای آن خیلی زود بر مذاکرات اتمی اثر گذاشت و شرایط توافقی را که به خودی خود احتمال دستیابی به آن کم بود دشوارتر از آن کرد که بود. تا جایی که جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد مذاکرات به خاطر «عوامل خارجی» متوقف شده است.
در تهران «توقف مذاکرات» را «اعلام تنفس» قلمداد کرده و جا می‌زنند تا پیامدهای روانی آن را در میان هواداران جمهوری اسلامی کاهش دهند اما بعضی واقعیت‌ها که مانع اصلی معامله است غیرقابل چشم‌پوشی است. غربی‌ها بر لزوم توقف تهدیدات موشکی و منطقه‌ای از سوی جمهوری اسلامی و تأکید بر شفاف‌سازی فعالیت‌های مشکوک اتمی تاصرار دارند و رژیم ایران نمی‌پذیرد و همین اختلافات، پیش از آنکه حمله نظامی روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه آغاز شود و پوتین با کارت برجام به مقابله با غرب بپردازد، معامله را به بن‌بست کشانده بود.
https://kayhan.london/1400/12/21/%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%ac%da%a9-%d8%b1%d9%88%d8%b3%db%8c-%d8%b1%d9%88%db%8c-%d9%85%db%8c%d8%b2-%d9%85%d8%b0%d8%a7%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%d9%88%db%8c%d9%86
به تازگی علی خامنه‌ای در حضور اعضای مجلس خبرگان در مورد معامله با غربی‌ها بر مواضع خود تأکید کرد و گفت «کاهش قدرت دفاعی منطقه‌ای ناشیانه است». وی هشدار داد که غربی‌ها می‌خواهند بازوهای «قدرت ملّی» را قطع کنند!
از تکرار و تأکید مواضع رهبر جمهوری اسلامی نیز، چنانکه کیهان لندن در گزارش‌های خود مرتب تکرار کرده است، آشکار است که طرفین غربی دست روی «مسائل ناموسی انقلاب» گذاشته‌اند اما او می‌گوید «هیچیک از بازوهای قدرت ملّی نباید به نفع یک رکن و بازوی دیگر قطع شود.»
این ادعاهای پوچ درباره «قدرت ملی» در حالیست که بر اساس سیاست «نگاه به شرق» که از سوی خامنه‌ای تبلیغ و تحمیل می‌شود، جمهوری اسلامی با ایرانفروشی به نوکر و رعیت حکومت کمونیست جمهوری خلق چین و روسیه‌ی پوتین تبدیل شده است!https://t.co/nnL59zjSal pic.twitter.com/XfHD5EzRYi
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) March 10, 2022
در ایران جریانی که مصلحت نظام را کنار آمدن با غرب می‌داند و مخالف قربانی کردن «دیپلماسی» برای «میدان» است می‌گوید بهتر است حالا که روس‌ها در برجام «گروکشی» می‌کند مستقیم با آمریکا وارد مذاکره شد. اما پایگاه خبری «نور نیوز» وابسته به «شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی» به یک واقعیت دیگر اشاره کرد و نوشته است اگر چه شرط روسیه برای آمریکا «مؤلفه پیش‌بینی نشده‌ای بود که می‌تواند دستور کار جدیدی را به میز مذاکرات وارد کند» اما هنوز معضل اصلی مذاکرات، عدم تصمیم سیاسی آمریکاست.
همزمان با تلاش دلال‌ها در واشنگتن برای خارج کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا، در پشت پرده‌ی مذاکرات وین به اسم «ابتکارات جدید» پیشنهاداتی از سوی طرفین درگیر در مذاکره و لابیگران برای سازش در مورد مسائل موشکی و منطقه‌ای مطرح شده است. به عنوان مثال «شورای آتلانتیک» که همواره برای جوش دادن معامله آمریکا با جمهوری اسلامی تلاش کرده است، حالا پیشنهاد داده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا خارج شود اما «سپاه قدس» در این فهرست بماند!
کشته شدن قاسم سلیمانی و ضعف‌های اسماعیل قاآنی به عنوان فرمانده «سپاه قدس» و خالی شدن جیب جمهوری اسلامی و راهبردهای نظامی- امنیتی اسرائیل و متحدان جدیدش در منطقه و اختلافات داخلی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از عوامل اصلی کاهش میزان فرمانبری شبه‌نظامیان منطقه از تهران به شمار می‌رود. آنها همزمان که مذاکرات وین در جریان بود، دست به اقداماتی می‌زدند که یا مورد نظر جمهوری اسلامی نبود و یا از کسانی در تهران فرمان می‌گرفتند که مخالف هرگونه معامله با غرب بودند.
مجموعه این عوامل سبب ضعیف شدن بازوی منطقه‌ای جمهوری اسلامی شد تا جایی که دیگر کارت به درد بخوری برای روی میز گذاشتن در مذاکرات برجام و باج‌گیری به حساب نمی‌آید.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد پروژه‌ی جدیدی داخل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حال پیاده شدن است که دست‌کم بخشی از رهبران با نفوذ «جریان مقاومت» و گروه‌های نیابتی را درگیر فعالیت‌های اقتصادی و بنگاه‌داری کند. به این امید که با این پروژه تا حدودی فرماندهان میدانی شبه‌نظامیان قابل کنترل شوند. فروش «آرامش نسبی در عراق» و «زمینه‌سازی برای کشیدن افسار حوثی‌ها» و طرح امنیت دستجمعی در خلیج فارس و کاهش بُرد موشک‌ها راهکارهایی است که رژیم پیشتر در جریان مذاکرات در دوران دولت حسن روحانی روی میز گذاشت اما در همان مقطع نیز فرماندهان ارشد سپاه پاسداران اعلام کردند «غلط می‌کند کسی بخواهد در بحث توان موشکی مذاکره کند.» در شرایط کنونی نیز پس از آنکه زمزمه‌هایی در مورد عقب‌نشینی «دیپلمات‌های انقلابی» در وین به گوش رسید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در چند مرحله دست به موشک‌پرانی زد.
https://kayhan.london/1400/12/01/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C
هشدار به دولت بایدن
در آمریکا ۲۰ تن از نمایندگان کنگره از هر دو حزب در نامه‌ای به جو بایدن ضمن تاکید بر «بررسی دقیق هرگونه توافق» در کنگره، نسبت به احتمال خارج کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های ترویستی و لغو تحریم‌های وضع‌شده علیه اعضای دفتر علی خامنه‌ای ابراز نگرانی کرده‌اند.
در این نامه تأکید شده که آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در جلسه رای اعتماد خود «به حفظ تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه ایران متعهد شده است.» این نماینده‌ها هشدار داده‌اند هرگونه لغو تحریم‌ها و بیرون آوردن سپاه پاسداران از فهرست ترویستی به منزله «ایجاد مسیر روشنی برای نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران جهت تداوم دامن زدن به تروریسم» است.
بازی در دست آمریکاست
روزنامه «کیهان تهران» روز شنبه سه مقاله و گزارش در مورد برجام منتشر کرده که در هر کدام برداشتی متفاوت از وضعیت مذاکرات مطرح می‌شود. این روزنامه از تریبون‌های قدرت اصلی در رژیم ایران است اما از محتوا و سمت و سوی گزارش‌ها و تحلیل‌های آنها پیداست که نه برای برون‌رفت از بحران در نظام گزینه منطقی و عملی وجود دارد و نه حتا درک مشترکی از شرایط داخل نظام دیده می‌شود.
در یکی از این گزارش‌ها اشاره شده که «گفتگوهای وین معطل تصمیم سیاسی آمریکاست» و «نوبت به لغو تحریم و دادن تضمین که رسید آمریکا جا زد». در همین گزارش آمده «جمهوری اسلامی از خطوط قرمز خود [مسائل موشکی و منطقه‌ای] عقب‌نشینی نخواهد کرد.»
در گزارشی دیگر با عنوان «عملیات دوگانه آمریکا در مذاکرات و رسانه‌ها» آمده است کاخ سفید پای میز تهدید به پایان دادن به مذاکرات می‌کند اما در فضای رسانه‌ای دائما دنبال انتشار اخبار مثبت (و البته دور از واقعیات) از مذاکرات وین هستند تا قیمت نفت کاهشی شود. در این گزارش ادعا شده «ایران دست برتر را در مذاکرات دارد و آمریکا باید لغو تحریم‌ها را بپذیرد» اما در عین حال تأکید شده «کاخ سفید برای توافق بی‌اراده است» و «کارشکنی خود در وین را پای روسیه می‌نویسد.»
در هر دو گزارش برآورد شده بازی در دست آمریکاست و در نهایت واشنگتن است که باید تصمیم بگیرد اما برای توافق اراده‌ای وجود ندارد.
در سرمقاله کیهان تهران اما با عنوان «بهترین فرصت برای توافق حداکثری» فکت‌هایی نه چندان دقیق طوری کنار هم چیده شده که به خواننده القاء شود که بازار انرژی دنیا معطل نفت و گاز ایران است! همچنین آمریکا در تمام ابعاد رو به افول است و اهرم‌های فشار آمریکا علیه جمهوری اسلامی قدرت خود را از دست داده و «در این شرایط باید به یک توافق حداکثری برسیم!»
I am not hopeful, but I have also not lost all hope.#jcpoa #IranTalks
— Trita Parsi (@tparsi) March 11, 2022
اینهمه تعبیر و تفسیر در شرایطی است که سختگیری‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از یکسو و اصرار غربی‌ها بر لزوم متوقف شدن تهدیدات موشکی و اتمی جمهوری اسلامی و فشارهای اسرائیل و عربستان به رژیم ایران احتمال معامله با جمهوری اسلامی را به شدت کاهش داده و حتا لابیگران را نیز ناامید کرده است.
در این میان، جریانی نزدیک به علی خامنه‌ای که در مورد جمهوری اسلامی به شدت دچار توهم قدرت و «اقتدار» هستند بدون توجه به اینکه طرفی که برای احیای خود به «احیای برجام» نیاز دارد، نظام آنهاست و نه اروپا و آمریکا و روسیه و چین، به تیم مذاکره کننده اتمی پیشنهاد داده است «تبدیل کاخ سفید به حسینیه و با حجاب شدن زنان‌شان را روی میز بگذارید!»
