مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود مدعی شده که نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال پیشتر ۰/۳ درصد کاهش یافته و به ۹/۴ درصد رسیده است. کارشناسان معتقدند کاهش نرخ بیکاری به دلیل اشتغالزایی نبوده و به دلیل ناامید شدن جویندگان کار از پیدا کردن شغل، یا به عبارتی کاهش نرخ مشارکت اقتصادی، بوده است.
قابل توجه اینکه بررسی دقیق‌تر آمار‌ها نشان می‌دهد در طول سال۱۴۰۰ تنها حدود ۳۹هزار نفر به تعداد شاغلان افزوده شده که این رقم ناچیز نیز نظر کارشناسان درباره کاهش نرخ مشارکت اقتصادی را تأیید می‌کند.
در همین رابطه علیرضا حیدری نائب رئیس کمیته بیمه و دستمزد اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری معتقد است که تغییر عمده‌ای در بخش کاهش بیکاری و یا افزایش اشتغال اتفاق نیفتاده است. یعنی نباید انتظارداشت نرخ بیکاری بدون شوک کرونا هم بهبود پیدا کرده باشد.
علیرضا حیدری نائب توضیح داده که «اصولا تولید تابع دو متغییر اصلی به غیر از تکنولوژی است؛ ورود نیروی کار به بازار و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف مولد است. از آنجا که افزایش نیروی کار متأثر از سرمایه‌گذاری به ویژه در بخش‌های صنعتی می‌باشد و انباشت سرمایه از سال‌های ۱۳۹۸ تا کنون نرخ هزینه استهلاک دارایی‌های ثابت کشور بیش از نرخ انباشت سرمایه بوده است و ناگزیر اقتصاد از سرمایه‌های خود استفاده می‌کند، عدم انتظار شغل جدید در بخش صنعت کاملاً طبیعی می‌باشد.»
او افزوده «در بخش صنعت سرانه ایجاد شغل خیلی بالاست و نیاز به انباشت سرمایه سنگین دارد و دراین بخش اشتغال به سادگی انجام نمی‌گیرد.»
رئیس کمیته بیمه و دستمزد اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری گفته «بخش کشاورزی نیز متأثر از خشکسالی و کاهش بارش است. طی سال‌های گذشته هیچ نشانه‌های مثبتی از بارندگی در کشور ایجاد نشده، بنابراین اشتغال زایی در بخش کشاورزی هم مثبت نبوده است.»
علیرضا حیدری نائب با بیان اینکه تنها بخش قابل توجه در اشتغالزایی، بخش خدمات کشور است گفته که «این بخش حلقه ارتباط بین بخش صنعت و کشاورزی را تکمیل می‌کند. هر زمانی که این دو بخش پیشرو بودند بخش خدمات به عنوان مکمل، این دو بخش را تقویت کرده است. به دلیل عدم خلق فرصت برای هر سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات، فرصت اشتغالزایی در کشور به دلیل سیاست‌های دولت از بین رفته است.»
بررسی آمارهای اشتغال در ایران نشان می‌دهد وضعیت اشتغال برای زنان و همچنین تحصیلکرده‌های دانشگاه بدتر است. آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که سهم زنان از تعداد کل شاغلین کشور از ۱۸/۲ درصد در سال ۹۷ به ۱۷/۸ درصد در سال ۹۸ و ۱۵/۷ درصد در سال ۹۹ رسیده است. همچنین نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد کمی بیشتر از دو برابر مردان و در مقطع دکترا نیز در برخی موارد این آمار سه برابر و حتی بیشتر بوده است.
https://kayhan.london/1401/01/24/%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%db%8c%d8%b4-%db%b2-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%a8%d8%b1%db%8c-%d8%a8%db%8c%da%a9%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d9%88-%d8%a7%d8%ae%d8%b1%d8%a7%d8%ac-%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b2-%da%a9
محمدرضا محبوب‌فر جامعه‌شناس و کارشناس حوزه آسیب‌های اجتماعی درباره شرایط بیکاری زنان گفته است: «در روز‌های ابتدای سال ۱۴۰۱ اخراج کارکنان زن و مرد شدت گرفته و زنان در خط اول بیکاری‌ها و اخراج قرار دارند اضافه کرده است: «به همین میزان که زنان از محیط‌های کاری اخراج و تعدیل شدند آنها تصمیم گرفتند که برای خودشان و دیگر زنان اشتغالزایی کنند. امروز شاهد افزایش مشاغل خانگی هستیم یعنی بیکاری‌های گسترده‌ای که در حوزه مشاغل دولتی و غیردولتی رخ داده است، باعث خوداشتغالی و کارآفرینی زنان در منزل شده است!»
وی با اشاره به اینکه بیشترین فسخ قرارداد کاری در کشور ما در خصوص زنان رخ داده است، عنوان می‌کند: «زنان ایران بیش از مردان در معرض بیکاری بوده و حتی بیکار شده‌اند به نحوی که می‌توان گفت بیکاری برای بیش از ۹۰ درصد زنان ایران اولین مشکلی‌ست که با آن مواجه هستند.»
از سوی دیگر گزارش‌ها نشان می‌دهد دانش‌آموختگان دانشگاهی در ایران برای پیدا کردن شغل با مشکلات بیشتری روبرو هستند و نرخ بیکاری آنها بالاتر است.
همچنین بر اساس آماری که مرکز آمار ایران از جمعیت شاغل و بیکار کشور در بهار ۱۴۰۰ منتشر کرده ۲ میلیون و ۲۹۱ هزار و ۶۰۴ نفر بیکار بودند که بررسی سهم «جمعیت بیکار تحصیلکرده از مجموع جمعیت بیکار کشور» نشان می‌داد ۴۰/۳ درصد بیکاران کشور، در گروه فارغ‌التحصیلان آموزش عالی قرار دارند که این سهم در بهار سال ۹۹، ۳۶ درصد بود.
این گزارش می‌افزاید سهم «جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل از کل شاغلان» با رشد مواجه بوده بطوری که این سهم ۰/۱ درصد افزایش داشته است اما نسبت رشد جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل همچنان طی سال‌های گذشته بیش از رشد جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل بوده است.
همانطور که محمدرضا محبوب‌فر نیز اشاره کرده در روز‌های ابتدای سال ۱۴۰۱ اخراج کارکنان زن و مرد شدت گرفته است. علت سرعت گرفتن اخراج نیروی کار به دلیل افزایش رقم دستمزد و افزایش دیگر هزینه‌های تولید، و همچنین ابهام در امضای توافق هسته‌ای و ایجاد گشایش اقتصادی است. کافرمایان آینده اقتصاد ایران در ما‌ه‌های آینده با رکود و تنش پیش‌بینی کرده و به همین دلیل با اخراج نیروی کار به دنبال کاهش هزینه‌ها هستند.
از سوی دیگر عملکرد تیم اقتصادی دولت رئیسی نشان داده این تیم توان برنامه‌ریزی و مدیریتی بسیار پایینی دارد و امکان ندارد بتواند به وعده‌ی اشتغالزایی یک میلیون و ۸۵۰ هزار فرصت شغلی تا پایان سال عمل کند. مجموع این عوامل چشم‌انداز اشتغالزایی در سال جاری را نیز مثبت نشان نمی‌دهد و باید در انتظار افزایش بیکاری و مهاجرت بیشتر نیروهای متخصص و ماهر از ایران به دیگر کشورها بود.
